Onder redactie van Mr. Kitty van Boven
advertentie
Hahnemühle FineArt Baryta Satin 300gr/m2
Fine Art papier voor levendige fijne weergave
natuurlijk wit satijn-glanzend, exceptioneel beeldresultaat, extreemdiepe zwarting, excellente beeldscherpte, ook perfect voor zwart-wit fotografie
voldoet aan ISO 9706
Het Europese Hof heeft op 7 februari 2012 arrest gewezen in de zaak van prinses Caroline van Monaco II alsmede in de zaak van Axel Springer die beide de Duitse staat aanklaagden omdat deze te weinig zou doen om hun privacy te beschermen.
Het zijn twee belangrijke arresten over de balans tussen de persvrijheid (artikel 10 EVRM) en het recht op respect voor het privéleven (artikel 8 EVRM), twee uiterst belangrijke grondrechten die in beginsel evenveel bescherming genieten. Welke van de twee grondrechten prevaleert hangt af van de omstandigheden van het geval. In 2004 heeft het Europese Hof in het arrest Prinses Caroline I al verscheidende criteria geformuleerd om een afweging te kunnen maken, en die criteria zijn nu nog verder uitgewerkt.
Prinses Caroline van Monaco I
Het geduld van Prinses Caroline met de paparazzi was in de jaren ’90 schoon op. De prinses procedeerde tegen de publicatie van foto's van haar, al dan niet in gezelschap van haar kinderen of vrienden. Slechts met betrekking tot de publicatie van één foto vond zij gehoor bij het Bundesgerichtshof. Later oordeelde het Bundesverfassungsgericht (BVFG) nog dat ook de publicatie van de foto's van haar met haar kinderen in strijd was met de grondwettelijke bescherming van gezinsleven en opvoeding. Maar dat was de prinses niet genoeg. Tal van andere foto's hadden volgens haar ook niet mogen worden gepubliceerd en dus stapte Prinses Caroline naar het Europese Hof voor de rechten van de Mens.
In 2004 deed het Europese Hof uitspraak is het bekende Prinses Caroline van Monaco I arrest. Bij de belangenafweging tussen de persvrijheid en privacy is het volgens het Europese Hof beslissend of het gaat om een foto die bijdraagt aan het maatschappelijk (politieke) debat dat in de publieke belangstelling staat, anders gezegd, of de inbreuk op de persoonlijke levenssfeer wordt gerechtvaardigd door overwegingen van publiek belang. Daarnaast speelt ook de bekendheid/ functie van de geportretteerde een belangrijke rol. Berichtgeving over details van het privéleven van een individu die geen officiële functies uitoefent (zoals de prinses van Monaco) genieten net zoveel privacy als iedereen. Wanneer “Royals” niet in functie zijn, mag de pers dus niet zomaar foto’s van ze publiceren. Zo ook dus niet de betreffende foto’s van Prinses Caroline waarover zij procedeerde, nu zij geen officiële functie bekleedde, de gefotografeerde aangelegenheden privé waren (paardrijden, boodschappen halen etc.) en omdat de sommige foto’s waren gemaakt in een duidelijk als zodanig kenbare afgezonderde plaats zoals bijv. de Monte Carlo Beach waar de toegang van journalisten en fotografen gereguleerd was.
Kortom, het EHRM laat de privacy, ook van bekende personen, zwaar wegen.
Mediacode
In Nederland leidde deze uitspraak tot de Mediacode van de Rijksvoorlichtingsdienst, een akkoord tussen pers en Koningshuis waarin vastgelegd werd dat de media in ruil voor georkestreerde persmomenten het privéleven van de Koninklijke Familie met rust zou laten.
Naar aanleiding van het bovengenoemde arrest en de Mediacode heeft het Koninklijk hui s in 2009 nog succesvol opgetreden tegen AP (een Amerikaans persbureau) die, buiten het mediamoment van de Koninklijke familie om, 4 foto’s had geplaatst van de (ski)vakantie van de Koninklijke familie in Argentinië. De voorzieningenrechter heeft op 28 augustus 2009 beslist dat AP de vier foto’s niet meer mag aanbieden, omdat ze inbreuk maken op de persoonlijke levenssfeer van de Koninklijke familie nu er geen maatschappelijk belang was bij de publicatie.
Prinses Caroline van Monaco II
Prinses Caroline is nu (samen met haar partner Ernst August van Hannover) opnieuw naar het Europese Hof gestapt. In deze nieuwe zaak procedeert Prinses Caroline weer tegen de Duitse overheid, ditmaal naar aanleiding van publicatie van foto’s in de Duitse bladen Frau im Spiegel en Frau Aktuell van een skitrip in St. Moritz. Het prinselijk paar trad bij de Duitse rechter met succes op tegen een tweetal vakantiefoto’s. Maar de Duitse rechter wees de claim tegen een andere foto van het koppel tijdens een wandeling af. Die foto diende, volgens de Duitse rechter, ter illustratie van een artikel over de slechte gezondheid van prins Rainier.
De Duitse rechter oordeelde dat de slechte gezondheid van de regerende prins een onderwerp is dat in de publieke belangstelling staat. De pers mocht berichten over de manier waarop zijn kinderen hun familieverplichtingen combineerden met hun privéwensen, bijvoorbeeld om op vakantie te gaan.
Waar prinses Caroline eerder haar gelijk haalde bij het Europese Hof, haalt ze nu bakzeil. Het Europese Hof oordeelt namelijk dat de Duitse rechter terecht heeft kunnen concluderen dat de ziekte van prins Rainier een gebeurtenis van de ‘hedendaagse maatschappij’ is. De publicatie van foto’s van de skitrip van prinses Caroline en prins Ernst, die illustreerden dat zij vakantie vierden terwijl prinses Stéphanie wel thuis in Monaco was gebleven om voor de zieke prins Rainier te zorgen, draagt volgens het EHRM, in ieder geval tot op zekere hoogte, bij aan een debat dat in de publieke belangstelling staat. Daarnaast heeft het beroep van Prinses Caroline op het in Caroline I-arrest gemaakte onderscheid tussen personen die officiële functies uitoefenen en zij die dat niet doen, niet geholpen. Ze mogen dan wel geen officiële functies uitoefenen, het staat buiten kijf dat Caroline en Ernst August zeer bekende figuren zijn, die dus meer moeten dulden. Of te wel ‘Hoge bomen vangen veel wind’.
Axel Springer
De zaak Axel Springer gaat over de publicatie van een tweetal artikelen over een bekende Duitse tv-acteur in het dagblad Bild, waar de Axel Springer groep uitgever van is. In het eerste artikel werd gesteld dat de acteur -die vooral bekend was geworden om zijn rol als politieman- was gearresteerd voor het bezit en gebruik van cocaïne tijdens de jaarlijke Oktoberfeesten. De acteur stapte vervolgens naar de Duitse rechter om zich te verzetten tegen deze publicatie. Met succes, want Bild werd verboden de uitingen nog verder te publiceren. Een klein jaar later verscheen in Bild een nieuw artikel over de kwestie. Aanleiding daarvoor was dat de acteur een boete kreeg opgelegd van € 18.000,-, nadat hij het cocaïnegebruik en bezit had bekend. Ook deze publicatie werd echter door de Duitse rechter verboden.
Bij beide artikelen zijn de Duitse rechters van mening dat het recht op privacy van de acteur zwaarder weegt dan het recht op vrijheid van meningsuiting van Bild. Er zou geen publiek belang gediend worden bij de publicaties, en zelfs al zou dat wel het geval zijn, dan zou dat niet opwegen tegen het recht op privacy van de acteur.
Het Europees Hof is echter, in de lijn van het Prinses Caroline van Monaco II arrest, een heel andere mening toegedaan. Volgens het Hof zijn de arrestatie en veroordeling van de acteur juridische feiten die van een zeker publiek belang zijn. Het publiek heeft er immers belang bij geïnformeerd te worden over strafrechtelijke procedures.
Concluderend
Beide arresten illustreren dat de criteria uit de Caroline I en II arresten relevante omstandigheden zijn, maar dat het niet voldoen aan één of meerdere van de criteria niet meteen betekent dat een publicatie onrechtmatig is. De volgende punten zijn relevant:
- Levert de uiting (foto of artikel) een bijdrage aan een debat dat in de publieke belangstelling staat;
- Hoe bekend is de persoon en wat is het onderwerp van het bericht;
- Hoe heeft de persoon waarover wordt bericht zich in het verleden gedragen;
- De inhoud, vorm en gevolgen van de publicatie;
- De omstandigheden waaronder de foto’s zijn genomen.
De noodzaak van het fotograferen voor het ‘publieke belang’ is daarmee opgerekt: als onderdeel van een publieke discussie mogen royals gefotografeerd worden, ook als ze dan toevallig op vakantie zijn. Aan de mediacode hoeft de RVD in principe niets te veranderen: de afspraak blijft dat in ruil voor verdere privacy de Koninklijke familie zich beschikbaar stelt voor persmomenten. Wie niet met de code akkoord gaat, wordt niet uitgenodigd voor het persmoment. Het is echter nog maar de vraag of de (roddel)pers, met deze twee arresten op zak nog wel behoefte heeft aan deze persmomenten. Er is immers altijd wel een publieke discussie over het koningshuis waarbij foto’s nodig zijn.
Wanneer de RVD de huidige Mediacode in stand zou laten, zou zij, buiten de het wettelijke kader en de rechter om, strengere regels toepassen. De RVD beraadt zich ondertussen op verdere stappen.
Kortom twee mooie overwinningen voor de vrijheid van meningsuiting en daarmee ook voor de Nederlandse (entertainment)pers!
