Fotografie langs de Amsterdamse grachten

door: Carina Nods

Carina Nods werkte jarenlang als vormgever en tekstcorrector voor Intermediair, en schreef voor dit weekblad en andere media over beeldende kunst. Voor PhotonMagazine schrijft zij vanuit een persoonlijke beleving over fotografie in het dagelijks leven.
Stuur Carina een e-mail.

portfolio

Advertentie

Het nieuwe richtprijzenboekje 2019 is uit!

Het richtprijzenboekje dient behalve voor prijsindicatie ook als richtlijn in gerechtelijke procedures bij toewijzing van honoraria en schadevergoedingen bij geschillen. De richtprijzen zijn gebaseerd op onderzoek naar het prijspeil voor publicatie en productie. Bij de prijsberekening worden behalve resultaten van binnenlands onderzoek ook de prijzen van (EU) beheersmaatschappijen zoals het Belgische Sofam meegenomen.

Klik hier voor meer informatie
of om het boekje te bestellen.

Een langzame schemering daalt neer over de stad. De auto’s op de gracht hebben al hun te felle koplampen aan, maar ik fiets nog zonder licht. Het is nog láng geen avond, en als je langs de bomen omhoog kijkt zie je dat het niet eens echt donker is; ook de straatlantaarns branden nog niet. Met mijn kleine cameraatje kan ik zonder probleem en hinderlijke flits een foto maken.
Maar ik fiéts al door een foto, realiseer ik me, hier op de Amsterdamse Prinsengracht, die velen alleen van foto’s kennen. Of van een schilderij. Al die van elkaar verschillende grachtenhuizen, auto’s geparkeerd langs het water, de zachte bogen van een door lampjes verlichte brug. Aan de overkant is een heel stuk gracht leeg en kaal – alle bomen daar zijn verhuisd. Er wordt aan de kaden en het wegdek gewerkt, en als ik de grote graafmachine wegdenk, herken ik de gracht zoals je die op een zeventiende-eeuws schilderij ziet, een lege kade, geen hoge bomen of woonboten, en vooral: geen auto’s.

Dit jaar wordt er veel gevierd in Amsterdam: na tien jaar gaat het Rijksmuseum weer open, het Concertgebouw staat er al honderdvijfentwintig jaar, en vierhonderd jaar geleden werd met de bouw van de grachtengordel begonnen. En ik fiets fluitend langs die grachten, als ik kon fluiten tenminste. Meer dromend eigenlijk, half neuriënd slinger ik om auto’s en toeristen heen, en denk aan vroegere avondwandelingen met mijn grootvader die, stevig voortstappend, de handen op de rug, ons eindeloos verhalen vertelde over al die verschillende soorten gevels, en de geschiedenis van de grachtenhuizen.
Het mooie is dat er nu zo veel panden als museum zijn te bezoeken, en, nog mooier, dat er op de Keizersgracht op loopafstand van elkaar zelfs twee serieuze fotografie-musea in prachtige panden huizen. Soms geniet ik er meer van interieur en grachtentuin dan van het daar geëxposeerde, maar dat is een geheim.
De hoofdredacteur vindt het niet gepast als ik erg opschep over Amsterdam, maar geweldig was het wel om de afgelopen winter op één dag op de Keizersgracht drie interessante foto-exposities te kunnen zien: mode- en vrije fotografie van Viviane Sassen in Huis Marseille, in Foam de grote Diane Arbus tentoonstelling, en tussen het klassieke meubilair in Museum Van Loon, tegenover Foam, foto’s (door Daniëlle van Ark) van met juwelen versierde handen van oudere dames van adel.

Mythen, herinneringen en bewaarde objecten •

Ook nu is een wandeling over de grachten langs de fotografiemusea meer dan de moeite waard: vanaf 12 april toont Foam de indringende portretten die Koos Breukel en Roy Villevoye van de inwoners van de ver van de bewoonde wereld gelegen nederzetting Tí op Nieuw-Guinea maakten. De tentoonstelling was nog in aanbouw toen ik er was.
Twee kleinere exposities zag ik er wel: van de Japanse fotografe Lieko Shiga, grote in vaak harde kleuren vastgelegde beelden naar aanleiding van mythen en verhalen, en persoonlijke herinneringen. Enkele vond ik zeer mooi en dat waren vooral natuurfoto’s, maar andere riepen een in harde kleuren verbeelde, akelige droomwereld op. Het verhaal bij de tentoonstelling vertelt meer dan de uiteindelijke beelden.
Dat gold ook voor de fotografie van de New Yorkse Sara Cwynar op de bovenverdieping. Het begeleidende verhaal intrigeert. In ‘Everything in the studio (Destroyed)’ vertelt zij over haar neiging alles te bewaren, en alles wat zich in haar studio bevindt, foto’s en objecten te ordenen, fotograferen en er collages en sculpturen mee te maken. Op een dag gooide ze alles weg, alleen de foto’s ervan bleven over en ze begon opnieuw. In de museumzaal is zo’n installatie van een verzameling objecten en foto’s nagebouwd. Bananen en fruit zijn keurig ingeseald. Aan de muur hangen foto’s van stillevens met die getoonde objecten. Koele kleuren, koele verbeelding van wat een spannend beeld had kunnen opleveren. Misschien ligt het aan de verzamelde dingen, ze lijken niet erg op toevallig in een huis aanwezige spullen. Meer op de nauwelijks geheimzinnige objecten voor een avantgardistisch bedoelde styling in een glossy foodmagazine.

Prix Pictet •

Verderop aan de Keizersgracht ligt Huis Marseille, dat in tegenstelling tot Foam nog helemaal de klassieke indeling van het grachtenpand heeft. Houten trappen met krullende leuningen, schoorsteenmantels in de zalen, de grote keukenruimte met fornuis in het souterrain en luiken voor de hoge ramen. Achterin de tuin het halfronde tuinhuis, waar nu op verscheidene schermen informatieve video’s te zien zijn. De filmpjes vertellen over de werkwijze van de twaalf voor de Prix Pictet genomineerde fotografen. Huis Marseille toont hun zeer uiteenlopende opvattingen van ‘Power’ - het thema van de Prix voor 2011/2012.
De Franse fotograaf Luc Delahaye werd in oktober uitgeroepen tot winnaar. De winnende foto ‘Les Pillards’ maakte hij in Port-au-Prince op Haïti, na de aardbeving. Niet alleen een schrijnende nieuwsfoto, maar een bijna als op een historieschilderij gecomponeerd beeld, waarin alle lijnen naar een kant hellen; de angstig omkijkende vluchtenden, een omvallend paneel.
Niet alle foto’s tonen sociale ellende en politieke macht; ook de power van de natuur, de kracht te overleven en de tragische schoonheid van door olie vervuilde zeeën (Daniel Beltrá), de afgesloten omgeving van Tjernobyl waar nog steeds mensen wonen (Rena Effendi).
Prachtig ook de foto van de merkwaardige verlaten bouwwerken op hoge poten voor de kust van Engeland, uit de serie ‘Before the Flood’ van de Belgische fotograaf Carl De Keyzer. De enige Nederlandse fotograaf op de shortlist van de prestigieuze prijs is Jacqueline Hassink, die evenals Delahaye, De Keyzer en Guy Tillim (uit Zuid-Afrika) al eerder in Huis Marseille exposeerde. Voor de serie Arab Dreams fotografeerde zij zowel de vergaderruimten als de eetzaal thuis van Arabische topvrouwen; ‘the power of money’ uitstralende interieurs, mooi contrasterend in dit zeventiende-eeuwse grachtenpand, dat indertijd wellicht ook werd gebouwd om te imponeren. Behalve het sfeervolle pand zelf, is er veel hier veel spannende fotografie te zien.