Licentie▼

Op 14 april 2020 verscheen er een bericht over een spraakmakende uitspraak waarin zou zijn geoordeeld dat een fotografe haar rechten niet meer kan handhaven omdat zij deze foto via Instagram openbaar gemaakt had.[1] In deze bijdrage wil ik eerst kort de uitkomst van de zaak bespreken, de zaak vervolgens beoordelen naar Nederlands recht en tot slot zal ik een conclusie trekken.

Op 14 juli 2020 heeft het gerechtshof Amsterdam arrest gewezen in de langlopende zaak tussen Hartveldt (de componist) en Buma.[1] In deze bijdrage wil ik dit arrest kort bespreken.

Laat ik beginnen met de feiten. In 2004 kreeg Hartveldt de opdracht om de Eftelingmuziek te componeren aangeboden o.a. vanwege zijn eerdere werk voor Toverland, een ander themapark. Hartveldt zou daarvoor een vergoeding krijgen van € 40.000 euro. Omdat het veel werk zou worden en omdat hij ook kosten zou moeten maken overlegt hij met Buma. Naast de vergoeding voor de opdracht heeft hij namelijk recht op een vergoeding voor het ten gehore brengen van zijn muziek. In Nederland wordt deze vergoeding door Buma geïncasseerd, en vervolgens uitbetaald aan de muzikant. Buma zou hem hebben gezegd dat dit een lucratieve opdracht zou zijn, althans dat vertelt hij in een recent interview aan de Volkskrant. ‘Elk jaar komen er miljoenen bezoekers in de Efteling. Jaar in jaar uit zal zijn muziek daar klinken. Het is een riante pensioenvoorziening.’[2]

Op 15 oktober 2019 verscheen een bericht op rijksoverheid.nl over het nieuwe wetsvoorstel genaamd: “Wijziging van de Wet toezicht en geschillenbeslechting collectieve beheersorganisaties auteurs- en naburige rechten”.[1] In het bericht staat dat minister Dekker (voor Rechtsbescherming) het toezicht op het collectief beheer van auteursrechten verder wil aanscherpen. In deze bijdrage zal ik eerst een kort bespreken wat collectief beheer inhoudt en vervolgens de wijzigingen uit het wetsvoorstel bespreken.

Eind april 2019 heeft de non-profit organisatie Creative Commons, die zich inzet voor vrij gebruik van creatief werk, een zoekmachine uitgebracht met de naam CC Search.[1] Via deze zoekmachine kan men in een database van zo’n 300 miljoen afbeeldingen met een zogenaamde Creative Commons licentie zoeken.[2] Deze afbeeldingen zijn dan vrij (dat wil zeggen zonder verdere toestemming en zonder betaling) te gebruiken, maar aan de licentie kunnen bepaalde voorwaarden verbonden zijn. Denk hierbij bijvoorbeeld aan naamsvermelding, uitsluitend niet commercieel gebruik en / of een verbod op afgeleide werken.[3] Men dient alert te zijn op deze voorwaarden, anders zou er alsnog inbreuk gemaakt kunnen worden op de rechten van de maker.

DuPho, beroepsorganisatie voor professionele fotografen, stopte midden december vorig jaar met de samenwerking met de NVJ. Daardoor konden DuPho-leden geen gebruik meer maken van de NVJ-advocaten. Wel eist DuPho dat haar leden aanspraak kunnen blijven maken op de NVJ/IFJ perskaart. De NVJ voelt daar niets voor, omdat de kaart en de bijbehorende ondersteuning alleen voor NVJ-leden is. Een en ander blijkt uit een brief van de NVJ aan DuPho op de website van de NVJ.

Het Europees Parlement zal vandaag, 9 juli, stemmen over de hervorming van de Europese auteursrechtregelgeving. Die hervorming houdt onder meer een wijziging van het zogenaamde ‘recht op panorama’ in.
Naar aanleiding van deze mogelijke wijziging ontvangen we regelmatig vragen vanuit de praktijk. Met dit artikel zal ik in kaart brengen welke regelgeving er in Nederland geldt ten aanzien van het fotograferen van panorama’s en wat voor consequenties de voorgenomen wijziging voor het auteursrecht in Europa kan meebrengen.

Al eerder besprak ik het vonnis van de Antwerpse rechter inzake van Giel - Tuymans[1] waarbij werd geoordeeld dat het naschilderen van een foto van van Giel door kunstenaar Tuymans plagiaat was.
‘Plagiaat?! Onmogelijk!’, klonk als een schreeuw in de nacht vanuit bepaalde kunstzinnig georiënteerde contreien. Want de vrijheid van de kunstenaar zou zo onaanvaardbaar worden beperkt. Dat moet niet kunnen, want kunst is heel belangrijk. De storm van kritiek op de achterhaalde bepalingen van de auteurswet wakkerde weer aan. Er werden debatavonden georganiseerd om met elkaar te bespreken hoe dit zou moeten veranderen.

In de creatieve sector woedt een discussie. Over de invloed van een foto als inspiratiebron voor het werk van de beroemde kunstenaar Luc Tuymans.
Tuymans heeft een schilderij gemaakt van de Belgische politicus Jean-Marie Dedecker. Hij baseerde zich hierbij overduidelijk op een foto van Dedecker gemaakt door de Belgische fotografe Katrijn Van Giel. Daaraan valt weinig te ontkennen wanneer men beiden naast elkaar legt.
Wat Tuymans echter wel ontkent, is dat hij door het maken van het schilderij inbreuk heeft gemaakt op de auteursrechten van Van Giel.

Een gebruiker van software mag te allen tijde deze kopiëren voor het testen van bijvoorbeeld compatibiliteit op een ander besturingssysteem of in een workflow. Dit is ook toegestaan indien er een kopieerverbod expliciet in de licentie staat vermeld, zo oordeelde de rechtbank Amsterdam op 29-10-2014.

Het Gemeentearchief Rotterdam neemt het niet zo nauw met de auteursrechten van fotografen en andere beeldmakers. Jarenlang hebben er beelden zonder toestemming van de makers online gestaan. Bovendien heeft het archief tegen marktprijzen afdrukken en downloads van beschermde werken aan bedrijven en particulieren geleverd.

In de uitzending van 1 april jl. van ‘De rijdende rechter’ boog mr. Visser zich over het auteursrecht van een fotograaf en de handhaving van diens rechten.

De casus was als volgt. De heer Mooren is freelance fotograaf en heeft medio 2009 een foto gemaakt van een vrouw in een rode jurk, op een grasveld in Amsterdam Zuidoost.  Deze foto heeft Mooren ingestuurd aan Zuidoost Partners in het kader van een fotowedstrijd. Een voorwaarde voor deelname aan deze wedstrijd was dat de deelnemer aan Zuidoost Partner toestemming geeft zijn/haar foto’s rechtenvrij te publiceren voor niet commerciële promotionele doeleinden.

In de algemene voorwaarden van de Nederlandse Fotografen Federatie is bepaald dat een fotograaf die geconfronteerd wordt met een inbreuk een verhoging kan vorderen van een aantal maal het licentietarief. Veel fotografen gebruiken deze voorwaarden om hun schade te begroten, ook of juist wanneer partijen deze voorwaarden niet zijn overeengekomen. Dit stuit op weerstand bij inbreukplegers en hun juridisch adviseurs omdat deze verhoging volgens hen het karakter van een boete heeft.

Of het geldende auteursrecht nog beantwoordt aan de wensen vanuit de praktijk is een vraag die velen bezighoudt.

Onlangs werd ik door verschillende fotografen individueel gewezen op een nieuw gezamenlijk initiatief van ANP en Hollandse Hoogte, ‘Eerlijke Foto.nl’. Twee van deze mededelingen:

• Één van de fotografen had een sales report gekregen betreffende een serie van enkele foto's waarop voor de verkoop van publicatierechten per foto € 3.50 werd berekend. ‘Enigszins’ aangebrand belde deze met het ANP en vroeg hoe dit zat. De reactie kwam wat moeizaam. ‘Nou, ehhh, tja, wij kunnen er niet meer voor krijgen en dan moet je wat...’ of woorden van die strekking.
   
• Een andere collega maakte mij attent op een webpagina van Eerlijke Foto.nl, de door hem verstrekte link naar een pagina van ‘Eerlijke Foto.nl’ spreekt voor zich (redactie: ten tijde van deze publicatie is deze foto zelfs "actiefoto van de dag" voor € 1,00 / één hele euro!).

Het zijn twee reacties uit een lange rij.