Tweede Wereldoorlog

De zich herhalende geschiedenis

Vanuit mijn vakantieverblijf op wielen werk ik heerlijk in de bergen op een zacht pitje aan PhotoNmagazine. Op enkele kilometers afstand van bewoonde-wereld lawaai, terwijl je in het weekend toch vlakbij een jazzfestival kon bezoeken. En van hier kun je het vak ook op afstand bekijken met een wat filosofischer blik dan normaal.

Na decennia fotograferen met spiegelreflexen gaat de wereld opeens weer in de richting van de meetzoekercamera, die nu ineens modisch mirrorless wordt genoemd. Net zoals kleinbeeld ineens full frame heet. Maar 24x36 mm blijft gewoon 24x35 mm, dit is een keihard vaststaand gegeven…

“Ik ben het helemaal zat om als een pakezel met zware camera’s en objectieven rond te zeulen, geef mij maar lichtere apparatuur” zoals een geroutineerd persfotograaf tijdens Professional Imaging tegen mij verzuchtte. Hij is nu dus overgeschakeld op de ‘nieuwe’ apparatuur en aan de kwaliteit van zijn werk is dit niet af te zien. “Ik hoef mijn edele delen toch niet prominent buiten te hangen om mensen ‘professioneel’ te imponeren maar onderscheidt mij toch liever door mijn fotografie dan door technische herrie er omheen.”

Een film over Henri Cartier-Bresson: l'amour tout court

Een van de fotografen die mij heeft geïnspireerd, sinds de eerste foto die ik van hem zag, is Henri Cartier-Bresson. De foto is wereldberoemd, een man die over plassen springt. Een eenzame actie, logisch en duidelijk, die mij wél met de vraag liet zitten waarom de man op een dergelijke manier over de plassen sprong, niet de vraag of hij al dan niet droge voeten wilde houden, maar de vraag wat hem bewoog. De geestesgesteldheid waarin hij op dat moment in verkeerde. Was het vrolijkheid of noodzaak? Een foto die zowel een herkenbare emotie overbrengt maar die ook weer veel vragen oproept.

De schijnbaar eenvoudige wijze van fotograferen, het gebrek aan wat men ‘perfecte techniek' noemt en waar je op een opleiding of van je hoofdredacteur waarschijnlijk een onvoldoende voor kreeg, een naar het onscherpe neigende foto die haarscherp een essentie neerzette en die je vragende brein hard aan het werk zette.

Deze fotograaf heeft vrijwel zeker niet alleen mij geïnspireerd. Bijna iedereen die wérkelijk betrokken is bij de inhoud van het beeld moet een soortgelijke ervaring hebben ondergaan bij het zien van Cartier-Bressons foto’s. Zonder opsmuk, zonder effecten, maar met een intensiteit die zeldzaam is.

Cartier-Bresson richtte samen met Robert Capa, George Rodger, David 'Chim' Seymour en William Vandivert het vermaarde agentschap Magnum Photos op. Zij 30 jaar jongere vrouw Martine Franck, waarmee hij in 1970 trouwde, was van oorsprong Antwerpse. Zij trad in 1983 toe tot Magnum Photos.

Powned veroordeeld veroordeeld wegens inbreuk

Powned is door de rechtbank Amsterdam veroordeeld tot het betalen van € 4.420, vermeerderd met wettelijke rente, wegens schending van het auteursrecht van journalist Kevin P. Roberson. Powned heeft zonder voorafgaande toestemming beelden uit een door Roberson gemaakte reportage uitgezonden. Schadeverhogende feiten zijn dat de beelden tevens ongeoorloofd bewerkt zijn en er sprake was van doorverkoop van de beelden aan een derde partij.

Roberson heeft in 2015 een reportage gemaakt waarin de rol van tijdens de Tweede Wereldoorlog gevallen zwarte soldaten wordt belicht. Powned heeft zonder voorafgaande toestemming een deel van deze reportage gebruikt in haar uitzendingen van 7 mei 2015 en 14 mei 2015. De beelden in de context waar Powned deze in plaatste betreffen nepnieuws: volgens Powned ging het om een ‘symbolische actie tegen Zwarte Piet’ in de stilte gedurende de Dodenherdenking op de Dam.

Karel Bönnekamp

Het is een wereld die je je nauwelijks meer kunt voorstellen. Want nu loopt iedereen met een mobieltje met camera rond, en nieuws en foto’s van een gebeurtenis verspreiden zich razendsnel. Achtergrondinformatie komt tegenwoordig van de mensen in de straat, nog eerder dan van professionele nieuwsjagers. Moeilijk je te realiseren dat het ooit anders was; dat mensen leefden in een stad waar hele wijken waren afgesloten, en waar je die wijk slechts op twee plekken in of uit kon. 

De geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog lijkt voor ons, ruim zestig jaar later, bekend, toch is het verbijsterend foto’s van de bezetting en de Jodenvervolging te zien; beelden van het dagelijks leven toen in Amsterdam. Verbijsterend dat het dezelfde stad was als waar ik nu doorheen fiets; ik zie foto’s van een stad met veranderde straatnamen ‒ in 1942 heette de Sarphatistraat “Muiderschans”, en stond er bij de ingang van het Oosterpark een bord “Verboden voor Joden”, net als bij de markt op de Albert Cuypstraat.

Verdekt opgesteld

In een vitrine van het Verzetsmuseum staat de camera waarmee Karel Bönnekamp fotografeerde, een Agfa Karat 6.3. Hij had ’m gekocht toen zijn eerste kind was geboren, en hij ontwikkelde zich in de loop der tijd tot een gedreven amateurfotograaf. In de oorlogsjaren werkte hij voor de landelijke organisatie voor hulp aan onderduikers, en fietste daarvoor de hele stad door. Overal waar hij kwam maakte hij foto’s van alles wat hem opviel en wat hem niet aanstond aan de Duitse bezetting.