Het leven tot aan de dood. Zelfportretten van Jacques Bakker

foto: © Jacques Bakker
view counter

Jacques BakkerWe hebben er niet om gevraagd en we hadden er niets in te zeggen, en toch is het ons allemaal overkomen: ons leven. Het was een gooi van de dobbelstenen; het lot besliste over de plaats waar we geboren zijn en het tijdstip. Ons leven zou volledig anders verlopen zijn als we in een andere familie, op een andere plek of een ander moment ter wereld waren gekomen. Met de voortdurende ontrafeling van de DNA structuur komen de oneindige variaties te voorschijn in de chemische verbindingen die ervoor zorgen dat ieder van ons uniek is. Ook al heb je een identieke tweelingbroer, toch bestaat er maar één persoon op de wereld zoals jij. Jouw leven als man, vrouw, blanke, zwarte, grote, kleine, slimme, domme, rijke, arme, een sympathieke pee of een etterbak, met alle variaties en nuances daar tussenin, heeft vorm gekregen op het moment dat het zaadje de eicel bevruchtte. Je genetisch materiaal bepaalt zowel je fysieke als mentale talenten én gebreken. Je intelligentie en karakter liggen vast vanaf de bevruchting. Misschien schuilt er onzichtbaar een tijdbom in je die op een later moment tot ontploffing komt en je vitale organen stillegt of ze overwoekert met ongeremd groeiende kankercellen. Het recept voor je leven werd tijdens de eerste celdeling geschreven, en het blijft geheim tot de laatste minuut van je bestaan. Hoe zal het eindigen?

'Deze portretserie zou ik 'Gedwongen Evolutie' willen noemen', zegt Jacques Bakker, 'maar het is een voorlopige werktitel. Die kan nog aangepast worden, maar dat is wel de essentie: ik heb niet om dit leven gevraagd. Ik heb er niet om gekozen te zijn wie ik ben. Ik weet niet wanneer en hoe het ophoudt, en daar ben ik ontzettend bang voor. Iedereen wil lang leven, maar niemand wil oud zijn. Zelf zou ik liever niet ouder worden, want ouderdom brengt niks dan narigheid mee, zowel voor jezelf als voor de mensen rondom jou. Ik heb echter geen keuze: ofwel word ik ouder, ofwel houdt mijn leven op en is het voorbij. Het is een gedwongen evolutie van geboorte naar dood. De filosofie over de lotsbestemming is de basis voor deze reeks. Het leven is een dodelijke ziekte.'

'Wie door het vuur? Wie door het water? Wie in de zonneschijn? Wie tijdens de nacht? Wie door het assisenhof? Wie door een lagere rechtbank? Wie in de aller-vrolijkste maand mei? Wie door langzaam verval? Wie in zijn eenzaamheid? Wie door slaapmiddelen? Wie door een afgewezen liefde? Wie door een botte bijl? Wie in een lawine? Wie door zijn hebzucht? Wie van honger? Wie tijdens een moedige redding? Wie door een ongeluk? Wie in de spiegel? Wie in opdracht van zijn minnares? Wie door zijn eigen hand? Wie in levenslange opsluiting? En wie, zeg ik dan, klopt er aan?'

foto: © Jacques BakkerZit er een plan achter ons leven? Heeft het een bedoeling? Is er iemand die het stuurt? Komt er iets na dit aardse bestaan? Zullen we bestraft of beloond worden wanneer we slecht of goed doen? Zoveel vragen waar de traditionele godsdiensten een pasklaar antwoord op hebben. Jacques vertelt dat hij na de oorlog is opgegroeid in katholiek Noord-Brabant. 'In de loop der jaren heeft dit meer raadsels opgeleverd dan vragen beantwoord,' zegt Jacques. De catechismus schrijft ons voor om in dit leven ons best te doen zodat we in het hiernamaals rijstepap met gouden lepeltjes kunnen eten. Dit is natuurlijk nonsens. Op een bepaald moment begin je te begrijpen dat ons verhaaltjes zijn wijsgemaakt. Dat zorgt voor een pijnlijke desillusie. Ze hebben me voor de gek gehouden.'

Het zijn de kortste, donkerste dagen van het jaar. We bespreken de reeks zelfportretten met Jacques en zijn vrouw Marie-José in hun opnamestudio te Bergen-Op-Zoom. 'In de zaak doen we alles samen, maar deze reeks is helemaal van mij,' zegt Jacques. 'Ik zit met iets in mijn hoofd, en soms heb ik daar slapeloze nachten van. Het wordt een obsessie. Ik MOET het uitwerken. Ik zoek de accessoires bij elkaar, stel het licht op, maak een paar testopnames, en wanneer ik echt niet zelf op de ontspanknop kan drukken, pas dan roep ik er Marie-José bij. De inspiratie kan van overal komen: invloeden uit het verleden, gebeurtenissen in het heden, hier bij ons zowel als in het buitenland, en ook verwachtingen of angsten voor de toekomst. Ik haal ook inspiratie bij andere kunstenaars: Magritte, het Dadaïsme wat ik een geweldige kunststroming vind, het absurdisme, enzovoort. Bij elke foto hoort een eigen verhaal, maar het is verbazend wat anderen erin zien. Wanneer ik dat hoor, dan zwijg ik maar. De foto's wekken iets op... emoties, gedachten, verhalen, en dat is goed. Ik hoef er verder geen verklaring voor te geven.'

'Ik ben altijd erg gericht geweest op fotografische technieken. Die zijn voor mij heel belangrijk, en ik wil dat alles perfect is. De foto's zijn allemaal digitaal opgenomen, maar ze hebben een analoge uitstraling. Momenteel zijn er 26 beelden afgewerkt, maar het blijft broeien om er nog meer te maken. Graag wil ik met deze reeks naar buiten komen. Ik zoek een mooie, lege ruimte waar alleen mijn werk hangt en zo volledig tot zijn recht komt. Mijn droom is om in de Verbeke Foundation in Stekene te kunnen exposeren. Die galerij heeft een uiterst boeiende collectie kunstwerken rond vergankelijkheid; het leven en de dood, wat op zichzelf weer een ander leven betekent: er komen maden te voorschijn die zich te goed doen aan de stoffelijke resten. Er ontstaan chemische processen die energie opwekken. Dat wordt allemaal op een poëtische manier geïllustreerd in die kunstwerken. Ik voel me daar heel verwant mee.'

foto: © Jacques Bakker'Er is natuurlijk het esthetische aspect van de beelden en er is de pure, naakte lichamelijkheid, het lichaam dat vervalt met de tijd, maar het belangrijkste aan dit werk is dat IK het ben. Ik wil op die manier mijn gedachten uiten. Deze spoken dag en nacht door mijn hoofd. Soms houden ze me 's nachts wakker. Ik heb zo'n angst voor de toekomst en de dood.'

Marie-José vult aan: 'Jij hebt altijd achter de camera gestaan. In je vorige vrije werk werd ik erbij betrokken wanneer er een tiet, een been of een hand in beeld moest komen. Jacques was altijd bezig met beeldhouwen, maar op een bepaald moment moet je verder durven gaan. Ik ben altijd de inhoud van je werk geweest, maar nu is dit een geëngageerde reeks van jou.' Jacques: 'Ik denk er wel aan om deze reeks uit te breiden met Marie-José, met mijn broer, enzovoort.

'Ondanks het donkere thema dat ik behandel, is het een feest om deze beelden te maken. Dat is CREATIE, het maken van iets dat nog niet bestond. Het leven, dat is het uitstellen van de dood.'

Binnen enkele weken worden de dagen weer langer en lichter. Nieuw leven kondigt zich aan.

Advertentie

Het nieuwe richtprijzenboekje 2019 is uit!

Het richtprijzenboekje dient behalve voor prijsindicatie ook als richtlijn in gerechtelijke procedures bij toewijzing van honoraria en schadevergoedingen bij geschillen. De richtprijzen zijn gebaseerd op onderzoek naar het prijspeil voor publicatie en productie. Bij de prijsberekening worden behalve resultaten van binnenlands onderzoek ook de prijzen van (EU) beheersmaatschappijen zoals het Belgische Sofam meegenomen. Omdat een prijs afhankelijk is van de ervaring, uitrusting en specialisatie van de fotograaf moeten deze prijzen als een gemiddelde worden beschouwd voor hetgeen door afnemers voor fotografie moet worden betaald. Verder bevat dit herziene werkje een link naar de Algemene Voorwaarden Dupho, informatie over licenties, ISO-normen, IPTC metadata en aanlevering van digitale beeldbestanden. Niet alleen voor de fotograaf van nut, maar ook voor de beeldinkoper.

Klik hier voor meer informatie of om het boekje te bestellen.

view counter