Marielle van Uitert:
ik heb iets met underdogs

Kiev<br />
foto: © Marielle van Uitert
view counter

Terug uit Kiev, het Maydan plein

Een gezellig huis in Vught. ‘Je wilt zeker koffie’. Er is sinds kort weer een hond, omdat aan hondenlevens nu eenmaal een eind komt en het leven gewoon doorgaat. Een mooie Duitse herder uit Bosnië. Denver komt uit een asiel, het dier was zo mishandeld dat er enkele operaties aan te pas kwamen om hem op te lappen, kapotte gewrichten, verwondingen. “Hij is er nu al veel beter aan toe. Maar nog steeds bang, ik pakte in het bos een stok om te spelen en het beest kromp ineen. En hij is zo ongelooflijk lief, dat mensen zo’n dier zoiets aan kunnen doen. Ik ben echt verliefd op ‘m.” Even een stilte. “Je weet dat ik iets heb met underdogs.” Uit Marielles mond een statement, een betere bazin had Denver niet kunnen treffen.

Kerkdriel, toerisme en een ommezwaai

Het leven van Marielle van Uitert begon in 1973 in Kerkdriel. In Breda studeerde zij aan de Hogeschool voor Toerisme en Verkeer waarna zij onder andere werkte als reisleidster. “Het was een voordeel dat ik veel talen beheers, Frans, Spaans, Duits, Engels en wat rugzak-Russisch. De journalistiek begon bij mij met een artikeltje en een kiekje.”

Marielle werkte hier na onder andere voor BN / De Stem als freelance correspondente en als duikinstructrice. Op haar reizen fotografeerde zij. Omdat fotografie natuurlijk ook techniek is besloot Marielle de vakopleiding fotografie in Boxtel te gaan volgen, waar zij ook docent Jan Kok trof, die haar leerde hoe je een beeldverhaal maakt. In 2008 studeerde zij met uitstekend resultaat af.

“De foto uit Vietnam van het huilend wegvluchtende, door napalm verbrande meisje Kim Phuc van de AP fotograaf Nick Ut kwam keihard binnen. Ik denk dat ik toen ineens wist dat ik écht wilde fotograferen, ik wilde in oorlogsgebieden gaan werken en laten zien wat er op de wereld aan waanzin is.”

Kiev<br />
foto: © Marielle van Uitert

Met het leger op pad

Marielle van Uitert heeft diverse reportages gemaakt in het buitenland. Zowel unembedded, dus op eigen initiatief en zelfstandig, als embedded, voor het leger en voor NGO's. In Irak, Syrië, West Bank, Kiev/Oekraïne, Rwanda, Rusland, Afrika, de Turks-Syrische grens en Libanon. Zij sliep onder andere in het verlaten paleis van Saddam Hoessein. Haar boek ‘Bye Bye Bullshit, 29868 minutes with the last Dutch patrols in Afghanistan 2010’ werd in 2011 gepubliceerd.

“Ik kwam als backpacker op veel plaatsen, er was alleen geen tijd om werkelijk een land ‘binnen te dringen’. Toen ik écht ging reizen ontdekte ik dat mensen in de moeilijkste omstandigheden heel vaak erg open staan en zeer gastvrij zijn. Tijdens een reportage over de Beduïnen in de Sinaï-woestijn, maakte ik contact met een meisje dat kralen kettinkjes verkocht. Het pakte zo uit dat ik met haar mee naar huis ging, alle deuren gingen daar wagenwijd open. De mensen hebben niets en willen zelfs dat nog met je delen. Bijna alles doe ik voor eigen rekening. Tegenwoordig fotografeer ik trouwens ook commercieel.”

Waardering

In 2010 won ze de 2e prijs van het United Nations Development Programme in New York met de foto ‘Liquid Gold’, gemaakt in de Centraal-Afrikaanse Republiek in opdracht van Cordaid. Voor NGO’s maakt ze diverse features in het buitenland en daarnaast maakte ze veel vrij werk. Ze won de tweede prijs voor de Zilveren Camera 2011, buitenlands nieuws. In 2013 publiceerde ze haar boek “Blik op de Oorlog”, een verzamelwerk van 6 jaar oorlogsfotografie in combinatie met een overzichtstentoonstelling in NM Kamp Vught. “De wereld met kleine persoonlijke verhalen laten tellen is voor mij de belangrijke drijfveer, het geven van een gezicht aan grote meeslepende oorlogen, geweld en armoede. De tranen van een Afghaanse moeder zijn immers dezelfde als de tranen van een Nederlandse moeder”.

Kiev<br />
foto: © Marielle van Uitert

Mortieraanval

Wie die tengere vrouw ziet beseft niet wat een enorme vastberadenheid en taaie wilskracht in haar verborgen zitten. Bij een mortieraanval in 2012 in het Syrische Aleppo werden zij en haar collega Irene de Zwaan de lucht in geslingerd. "Er zaten scherven in mijn been. Ik werd met een enorme kracht tegen de grond aan gedrukt. Hierna ben ik een gebouw in gevlucht omdat ik bang was voor een tweede aanslag. Irene was ik kwijt. Omdat ik overal mensen zag liggen, dacht ik dat ze dood was. Iemand bracht mij naar het ziekenhuis waar mijn wonden werden verzorgd. Nadat mijn wonden waren verzorgd en ik morfine had gekregen vond ik Irene na drie uur zoeken. Zij was zelf gelukkig niet gewond, zij was in alle ziekenhuizen naar mij op zoek geweest.”

Opgepakt

“Je bent ook gekidnapt?” Marielle haalt even adem. “Daar praat ik eigenlijk niet echt graag over. Toen ik werd opgepakt dacht ik dat het afgelopen was. Wij waren met drie collega’s in een ziekenhuis. Er liepen daar echte jihadi’s rond, er was ook iets vreemds aan de situatie. Nadat wij klaar waren reed een chauffeur ons met ons vijven weer terug. Opeens werden wij klemgereden en stonden er tien mannen met kalasjnikovs om de auto. Een andere strijder reed daarna met hoge snelheid verder. Wij werden naar een gebouw gebracht, ik moest mijn camera afgeven. Een van de rebellen begon de vloer te dweilen en een stem zei: „Zo dadelijk wordt de videocamera gebracht.” Er kwamen ineens veel mannen met baarden en jurken binnen. Wij dachten allemaal hetzelfde: ‘Dit wordt een onthoofding.’ Een Syrische journalist die zich onder de ontvoerden bevond begon voorzichtig een gesprek aan te gaan met de ontvoerders. Wat er ging gebeuren werd niet gezegd. ‘De emir komt zo’, was het enige dat wij te horen kregen. En er volgden vier hele lange uren.”

De emir kwam niet

“De emir kwam echter niet. Maar plotseling moesten wij zonder enig commentaar naar buiten en werden wij in een auto geladen, naar een koffiehuis gebracht en daar zomaar vrijgelaten. ‘Jullie chauffeur wilde jullie ontvoeren, maar wij zijn jullie vrienden en hebben daar een stokje voor gestoken’. En daar stonden wij ineens, niets aan de hand. Ik ging onmiddellijk naar het mediacentrum, mijn tijdelijke verblijfplaats, dat leek mij het verstandigste wat ik kon doen.”

"De chauffeur was inmiddels geblinddoekt en mishandeld. Onze fixer is trouwens een maand later in ons tijdelijk onderkomen in Aleppo geëxecuteerd."

“Wat ik moeilijk vond was de rol van de media toen ik terug in Nederland was. Ze willen zo snel mogelijk je verhaal en je krijgt amper de tijd om uit te blazen. Ze willen zo snel mogelijk het nieuws, wat logisch is maar het wordt een ander verhaal als je plotseling zelf het nieuws wordt. Dan heb je tijd nodig om echt thuis te komen en alles een plek te geven. Het gaat bovendien niet over mezelf maar wat er in deze oorlog gebeurt en wat de mensen daar dagelijks ondervinden.”

“Ik heb een RISC Training in Londen gevolgd, een vijfdaagse cursus. Je leert hoe je met conflictsituaties om moet gaan, hoe je moet handelen wanneer je gewond raakt en hoe je de collega-journalisten kunt helpen. Ik schreef mij ook in voor een cursus Arabisch, want je zit soms zó geïsoleerd, je bent zó afhankelijk van een fixer, dus iemand die de zaken voor je regelt. In de korte tijd dat je aanwezig bent moet je ijlings een netwerk opbouwen, de weg leren kennen. En wanneer je de taal niet spreekt loop je de kans om belazerd te worden bij het leven. Bovendien opent het ook deuren.” Even beginnen haar ogen te stralen met pretlichtjes. “Ik kan zelfs al schrijven in het Arabisch.”

Filipijnen<br />
foto: © Marielle van Uitert

Filippijnen, een harde serie

“Ik zag de eerste beelden van de ramp en dacht ‘daar moet ik naar toe. Samen met free lance journaliste Eefje Rammeloo ging ik naar Haiyan. Het is altijd prettig om met zijn tweeën te gaan, je kunt nu eenmaal moeilijk schrijven en fotograferen tegelijk en het is veiliger. Er was daar niets behalve puin en lijken. Samen met Eefje achterop een scooter zijn we overal naar toe geweest. En overal die lijken, een onbeschrijfelijke stank. De mensen die er waren hadden helemaal niets meer. Die konden niets anders doen dan zonder water, elektriciteit en voedsel proberen te overleven. En een week later lagen die lijken er nog. Ontredderde mensen. Je kunt daar helemaal niets voor ze doen. Wij hebben dus maar bananen voor ze gekocht, dat was dan tenminste nog iets. Het is een harde serie geworden. Het gaat mij niet om sensatie, dat weet je, maar om te laten zien wat er gaande is, de rauwe waarheid. Het gekke is dat bijna geen redactie zo’n foto wil, geen tijdschrift wil het plaatsen. Het is kennelijk te hard. Maar het was wel de werkelijkheid daar, de foto’s liegen niet. Natuurlijk heb ik wel geprobeerd het niet té gruwelijk te maken, maar wat kun je doen. Het ís al gruwelijk. Uit de serie is overigens wel gepubliceerd in de persdienst en in het Parool!!!

Ik knik maar even. “Wij plaatsen de serie wél, gewoon bij dit interview. Het is immers de werkelijkheid én jouw verhaal?”

Maidan plein

“Ik ben net terug uit Kiev, ik heb daar met kogelwerend vest aan en helm op boven op de barricaden gestaan. Ik volgde het nieuws op de voet en besloot er een serie aan te wijden. De walm van de brandende autobanden en andere rommel die in de hens ging op de barricades, deed op een gegeven moment pijn aan je keel. Het was een rustige week in Kiev maar de spanning was voelbaar en wij dreven gewoon mee op de stroom. Maar na een week was het geld op, dus terug. Maar ook in de Oekraïne weer die oorlogswaanzin, een volk dat strijdt voor autonomie en een ‘democratische’ regering die daar niets van wil weten. Een collega journalist moest meteen naar het ziekenhuis, zijn longen waren vergiftigd door de rook. Ik heb er gelukkig, behalve wat keelpijn, voor zover ik weet en voel, niets aan overgehouden.”

Risico

Ik probeer even. “Er zijn natuurlijk mensen die een camera hebben gekocht, die omhangen en dan ergens het nieuws gaan fotograferen…” Marielle reageert meteen. “Ja, dat moet iedereen voor zichzelf maar bepalen. Natuurlijk is het geen kinderfeestje. Ik heb moeten ontdekken dat oorlogsfotografie en fotografie in rampgebieden een echt vak is. Telkens de afweging van het risico, gevaar calculeren. Tactisch je plan trekken.”

“Je moet ook leren de angstknop om te zetten, wordt je bang in benauwde situaties dan raak je in paniek, dan ga je de verkeerde dingen doen. Je moet mentaal helemaal okay zijn, emoties onderkennen en beheersen. En ben je in je hoofd niet meer okay omdat je te veel hebt meegemaakt, dan moet je meteen stoppen. Anders wordt je overlevingskans wel erg klein.”

Filipijnen<br />
foto: © Marielle van Uitert

Visie op Fotografie

Kenmerkend in het werk van Marielle is dat zij sober fotografeert. Het gaat niet over sensatie, het gaat over de mensen die zij aantreft. Zij kiest voor de underdog, gaat tussen de mensen staan die zij vastlegt, laat de situatie zien. Eigenlijk kiest zij partij, absoluut gespeend van enig ego, hangt geen trendy leuterverhalen op maar wordt gevoed door betrokkenheid, door een enorme woede over de waanzin die onze geschiedenis schijnt te moeten schrijven. Een emotie die wordt gevoed door de machteloosheid, door de oneerlijkheid en door haar rechtvaardigheidsgevoel en een oneindig mededogen. Wie haar kent heeft haar in betrekkelijk korte tijd, vanaf 2008, uit zien groeien tot de fotograaf die zij nu is. En wie haar verhaal wil kennen heeft alleen de mogelijkheid naar haar fotografie te kijken. Want praatjes verkoopt zij niet: “Een oorlog kún je niet snappen.”

Advertentie

Het nieuwe richtprijzenboekje 2019 is uit!

Het richtprijzenboekje dient behalve voor prijsindicatie ook als richtlijn in gerechtelijke procedures bij toewijzing van honoraria en schadevergoedingen bij geschillen. De richtprijzen zijn gebaseerd op onderzoek naar het prijspeil voor publicatie en productie. Bij de prijsberekening worden behalve resultaten van binnenlands onderzoek ook de prijzen van (EU) beheersmaatschappijen zoals het Belgische Sofam meegenomen. Omdat een prijs afhankelijk is van de ervaring, uitrusting en specialisatie van de fotograaf moeten deze prijzen als een gemiddelde worden beschouwd voor hetgeen door afnemers voor fotografie moet worden betaald. Verder bevat dit herziene werkje een link naar de Algemene Voorwaarden Dupho, informatie over licenties, ISO-normen, IPTC metadata en aanlevering van digitale beeldbestanden. Niet alleen voor de fotograaf van nut, maar ook voor de beeldinkoper.

Klik hier voor meer informatie of om het boekje te bestellen.

view counter