Maar recht hebben en recht krijgen, dat zijn twee verschillende zaken. Heel vaak worden foto’s op het eerste verzoek wel verwijderd, maar helaas niet altijd. Een veel gehoord verweer is ‘de foto stond op een rechtenvrije site’ of ‘er staat geen copyrightnotice in de foto’.
Met een ‘rechtenvrije site’ wordt door gebruikers zonder uitzondering bedoeld een website waarop foto’s staan afgebeeld die gedownload kunnen worden zonder enige technische of financiële beperking. Dat is iets anders dan wat de auteursrechthebbenden daar onder verstaan, namelijk een website waarop afbeeldingen staan waarbij de vermelding staat dat de auteursrechthebbende toestemming geeft de foto vrij te gebruiken. Rechtenvrije foto’s bestaan in principe niet, wel foto’s waarvan de rechthebbende aan heeft gegeven dat ze gebruikt mogen worden zonder nadere toestemming.
Niet zelden gebeurt het ook dat gebruikers met de aanduiding rechtenvrije site de zoekresultaten van Google Afbeeldingen bedoelen. Daar komt u pas achter als u doorvraagt. Alleen, Google Afbeeldingen is zelf geen website en ook geen zelfstandige bron. Google Afbeeldingen is alleen een zoekmachine die laat zien op welke websites foto’s staan afgebeeld die voldoen aan de zoekcriteria. Door op een weergegeven foto te klikken, verschijnt er meer informatie over de foto, zoals het bestandsformaat en de website waar deze gepubliceerd is en ook heel belangrijk, de waarschuwing ‘ Afbeeldingen kunnen auteursrechtelijk beschermd zijn’. Wanneer vervolgens gekozen wordt voor de optie ‘pagina bezoeken’ komt men op de website waar de foto openbaar is gemaakt. De gemiddelde gebruiker komt echter niet zover en ziet de daar geplaatste vermelding van de naam van de maker of het auteursrechtvoorbehoud niet staan, maar kopieert de foto direct vanaf de resultatenpagina.
Als rechthebbende heeft u er belang bij, en ook recht op, om te weten wat nu de bron is geweest waar de inbreukmaker de foto vandaan heeft gekregen. Met een verwijzing naar Google Afbeeldingen komt u dan niet verder. Dat is immers geen bron, maar een zoekmachine, en bovendien een zoekmachine die voor iedere nieuwe opdracht ook weer andere resultaten geneert. En zolang de bron niet achterhaald kan worden, kunnen andere inbreuken blijven voortbestaan. De praktijkvoorbeelden zijn helaas legio…..
Het verwijt dat fotografen dan vervolgens krijgen is dat de inbreukmaker te goeder trouw was en dat er geen ‘copyrightnotice’ in de foto stond en dat de foto daarom niet beschermd is, althans dat die dan zonder toestemming gebruikt mag worden. Dat is een wijdverbreid misverstand onder gebruikers op (met name) internet. Inbreukmakers gebruiken deze verweren ook om te betogen dat ze geen schadevergoeding hoeven te betalen voor de door de inbreuk geleden schade.
Het auteursrecht ontstaat zoals u weet van rechtswege en is niet aan vormvereisten gebonden. Het aanbrengen van een auteursrechtvermelding is dan ook geen voorwaarde voor het kunnen handhaven van uw rechten of voor een recht op schadevergoeding. Het is de gebruiker die zich er van tevoren van moet vergewissen of er geen auteursrechten op de foto rusten en die gebruiker moet ook onderzoek doen naar de auteursrechthebbende op de foto.
Onwetendheid kan niet voor rekening van de rechthebbende komen maar eventuele onwetendheid komt volgens vaste jurisprudentie voor eigen rekening en risico van de inbreukmaker (o.a. Rechtbank Haarlem, 1 juni 2006, LJN: BQ6771, 477869/CV EXPL 10-10632 & Vzr. Rechtbank Amsterdam 14 april 2011, KG ZA 11-336 P/TF, o.a. www.ie-forum.nl).
Dat is vaste jurisprudentie en gebaseerd op het principe dat het niet voor rekening van de auteursrechthebbende kan komen dat de gebruiker geen kennis heeft van het auteursrecht.
Dat voelt voor veel inbreukmakers als volstrekt onrechtvaardig en dan wordt het ‘te goeder trouw verweer’ ook heel vaak ten onrechte gebruikt. De jurisprudentie is ook daar heel helder over: de inbreukmaker moet zich voorafgaand vergewissen van de eventuele auteursrechtelijke bescherming en onderzoek doen naar de rechthebbende. Een beroep op de goede trouw kan niet baten wanneer geen toestemming is gevraagd.
Mocht u daar ooit mee geconfronteerd worden, dan kunt u eenvoudig verwijzen naar de onderstaande uitspraken.
Rechtbank Rotterdam, sector kanton, locatie Rotterdam, 10 augustus 2012, 1321765\CV EXPL 12-8738:
Ook indien het gebruik van de Foto te goeder trouw is gebeurd, en zoals door NoRisk Parking gesteld een ‘omissie’ was, levert openbaarmaking zonder toestemming van de rechthebbende een inbreuk op het auteursrecht op.
Voor ondernemers weegt de onderzoeksplicht nog zwaarder. De rechtbank Alkmaar heeft expliciet geoordeeld dat 'onwetendheid' en het 'niet bewust schenden van de auteursrechten' niet voor rekening van de auteursrechthebbende kan komen. De rechtbank Alkmaar stelt bovendien dat de hoedanigheid van een ondernemer met zich meebrengt dat de ondernemer zich van te voren moet vergewissen van het bestaan van auteursrechten (Rechtbank Alkmaar, 16 maart 2011, Zaaknr/Rolnr: 334382/CV EXPL 10-3504, o.a. www.ie-forum.nl IEF 9568).
Conclusie
Zelfs al staat een foto op een website waarvan de gebruiker dacht dat het een ‘rechtenvrije website’ was, en ook al was de inbreukmaker te goeder trouw, openbaarmaking zonder toestemming van de auteursrechthebbende levert toch een inbreuk op het auteursrecht van de auteursrechthebbende op en de inbreukmaker is toch aansprakelijk voor de daardoor geleden schade.
