In de zoete suikerstad Tienen ontvangt Steven Massart (°1976) me met zijn grootste glimlach. Deze minzaamheid reserveert hij niet alleen voor mij, de minder formele, eerder ongedwongen sfeer blijkt tevens zijn handelsmerk te zijn in de omgang met zijn klanten. Na enkele ogenblikken doet hij me volledig thuis voelen in zijn moderne, strakke ontvangst- en studioruimte. Het is nog een beetje een project in wording, met hier en daar een gordijn dat een onafgewerkte hoek verbergt, of een opening waar de invulling voorlopig virtueel blijft. Misschien zal deze zaak nooit helemaal af zijn, maar altijd in evolutie blijven, net zoals Steven zelf steeds op zoek is naar beter, en naar meer voldoening voor zichzelf. De etalage geeft een overzicht van zijn diverse werk: (zwart-wit) portretten, huwelijksreportages en interieurs. Bedachtzaam, zijn woorden wikkend en wegend, doet hij zijn verhaal.
Sinds 2000 is Steven Massart zelfstandig fotograaf. Over zijn opleiding aan het St.-Lukas in Brussel behoudt hij een dubbel gevoel: "Ik ben er ergens wel tevreden over, want het leerde mij om door te zetten, al was het niet altijd makkelijk," lacht hij. Daarmee is de toon gezet: onder zijn aarzelingen en zijn zelfrelativering schuilt een sterke wil. "Mijn dada was theaterfotografie. Ik was huisfotograaf van enkele gezelschappen, maar mijn docenten leken dat initieel maar niks te vinden . Zij waren daar niet mee bezig, grote kunstprojecten en kunstige fotografie behoorden eerder tot hun leefwereld. Naast het feit dat mijn beelden niet konden bekoren, had ik nog een grotere handicap; ik kan geen uitleg geven over het ‘waarom'. Mijn foto’s moeten voor zichzelf spreken. Op dat moment had ik het gevoel niet zoveel steun te krijgen van de docenten. Te meer daar zij in de loop van het jaar al eens van mening durfden te veranderen," schampert Steven. Net zoals het hoofdpersonage in ‘Karakter’ van Bordewijk, ontwikkelde Steven zijn doorzettingsvermogen vooral door de afwijzing van zijn mentors. "In het begin vonden ze alle foto’s geweldig, maar op het einde van het jaar werden diezelfde foto’s volledig afgekraakt. Zeer frustrerend natuurlijk. Al is --achteraf bekeken-- kritiek natuurlijk net datgene dat je prikkelt en aanmoedigt om door te zetten. Het laatste jaar van mijn opleiding kreeg ik een nieuwe docent die gelukkig wél achter mijn project stond en in mij geloofde. Over het algemeen leerde ik er vooral door te zetten en een eigen visie en eigen projecten te ontwikkelen."
"Sinds twee jaar heb ik een volledig nieuwe winkel, op twee stappen van de Grote Markt van Tienen. Eigenlijk is het een grote ontvangst- plus werkruimte, inclusief opnamestudio. Deze investering heeft zijn effect niet gemist. Dankzij mijn etalage geniet ik van een permanente zichtbaarheid. Ik ben veel bereikbaarder geworden. De drempel voor de mensen ligt nu veel lager. Van de aankoop van dit huis plus de verbouwing ervan heb ik geen spijt," zegt hij. "Een mens maakt voortdurend keuzes. Elke keuze heeft zijn gevolgen. Die moet je dan ook dragen als een volwassen man, maar ik heb van niets spijt!"
Steven werkt vooral plaatselijk als het om private opdrachten gaat, en landelijk als het over bedrijfsfotografie gaat. "Ik fotografeer veel interieurs," zegt hij. "Mijn klanten zijn jonge architecten en interieurvormgevers die over heel België projecten opstarten: momenteel zijn dat vaak kapsalons, winkels en ook privé-interieurs. Na voorafgaand overleg ken ik de verwachtingen van de klanten zodat ik ook perfect weet wat ze nodig hebben. Bij de uitvoering van de opdracht tracht ik vervolgens een gezond evenwicht te vinden tussen registratie en interpretatie. Enerzijds vind ik het belangrijk om de sfeer weer te geven die de opdrachtgever in zijn project heeft willen stoppen. Anderzijds moet je als fotograaf op zoek naar interessante standpunten, naar boeiende uitsneden uit diezelfde realiteit. Liefst zonder daarbij zelf al te veel ingrepen te doen maar ook zonder dat het beeld al te overladen wordt met nutteloze details. Mijn collega-fotograaf Toon Grobet is daarbij --met zijn uitgepuurde architectuurbeelden-- voor mij een inspiratiebron. Al spreekt zijn stijl --en die van anderen-- mij wel aan, toch tracht ik mijn opdrachten op mijn eigen manier in te vullen."
"
"Zo maak ik veel portretopnames. Dat zijn voor mij momentopnames van mensen, jong of oud, alleen of in gezelschap, die altijd vrijwillig in de studio of voor de lens komen, of die me doelbewust vragen om hun portret te maken. Dat is een beetje paradoxaal, want de meeste mensen worden niet graag gefotografeerd. Daarom wil ik hun, door het zuivere, menselijke contact, een goed gevoel geven. Ze moeten zich "thuis" en op hun gemak voelen tijdens een sessie. Dat komt de kwaliteit van de opnames ten goede. Mijn persoonlijke voorkeur gaat uit naar zwart-wit, maar dat is niet zo categoriek meer als vroeger. Toen vond ik foto’s in zwart-wit ALTIJD beter, maar nu kan een kleurfoto voor mij soms méér hebben. Kleuren komen altijd zoals ze zijn. Ik ga daar niets aan toevoegen, afnemen of accentueren. Een portret in de studio of op locatie, dat blijft voor mij hetzelfde. Het is niet de plaats die van belang is, maar de persoon die gefotografeerd wordt."
De tekortkomingen binnen de fotografie-opleiding komen nogmaals ter sprake: "Tijdens mijn opleiding aan het St.-Lukas had ik een afkeer van studiofotografie. Dat had vooral te maken met mijn docenten die naar mijn gevoel te veel naar kunst op zoek waren. Er werd ons te weinig praktische, dagelijkse kennis en kunde meegegeven. Techniek was helemaal ondergeschikt aan het resultaat, over de commerciële realiteit werd met geen woord gerept. Daardoor voelde ik me technisch niet zeker. Eens afgestudeerd moest ik het allemaal zelf ontdekken.
"Communiefoto’s zijn slechts een excuus om een jeugd-portret te laten maken. Het blijven voor mij portretten, of het nu om kinderen of volwassenen gaat. Zachtjes ga ik mensen leiden om tot variaties in de opnames te komen. Ze gaan hier nooit buiten met het gevoel dat ze drie kwartier hebben staan poseren."
"
Steven blikt terug op zijn eerste tien jaar als zelfstandig fotograaf: "Mijn ambitie is om steeds beter te worden in dat wat ik doe. Wedstrijden en kwaliteitslabels zijn geen doelen op zich, maar middelen om mezelf te verplichten om te groeien. Ik heb ook alles zélf gedaan. Ik sta hier op eigen verdienste," zegt hij trots. "Je hebt niet altijd alles in de hand, maar je kunt hier bij ons wel voor een groot stuk zelf bepalen waar je naartoe wilt. Je krijgt echter niks voor niks. Ik kijk niet naar andere mensen en ben niet jaloers. Ik heb een goed gevoel bij hetgeen we op tien jaar hebben opgebouwd."
Steven weet goed waar hij nu staat en waar hij naartoe wil. "Fotografie is écht wat ik wil doen", vervolgt hij wanneer hij denkt aan de toekomst. "Er is duidelijk een neerwaartse trend in de economie en in de vakfotografie. De markt van de fotografie zal wellicht nog kleiner worden, maar voor zij die zich weten staande te houden, zal het zeker niet slechter worden. Ondanks de steeds ruimere toegankelijkheid van de fotografie, beseffen meer en meer klanten dat, wanneer het er écht op aankomt, hun vermogen om op het knopje te drukken, niet toereikend is. De vakfotografie zal niet verdwijnen."
