Onder redactie van Mr. Kitty van Boven
Advertentie
Het nieuwe richtprijzenboekje 2019 is uit!
Het richtprijzenboekje dient behalve voor prijsindicatie ook als richtlijn in gerechtelijke procedures bij toewijzing van honoraria en schadevergoedingen bij geschillen. De richtprijzen zijn gebaseerd op onderzoek naar het prijspeil voor publicatie en productie. Bij de prijsberekening worden behalve resultaten van binnenlands onderzoek ook de prijzen van (EU) beheersmaatschappijen zoals het Belgische Sofam meegenomen.
Klik hier voor meer informatie
of om het boekje te bestellen.
Wettelijk kader parodie
De parodie-exceptie is een van de beperkingen van het auteursrecht. Dat wil zeggen dat er voor het gebruik van het auteursrechtelijke werk in een parodie geen voorafgaande toestemming is vereist en er dus ook geen sprake is van een inbreuk, ook al lijkt het dat er aan alle voorwaarden voor een inbreuk op het auteursrecht is voldaan. De parodie vindt zijn wettelijke grondslag in art. 18b Auteurswet. Dit artikel luidt als volgt:
Als inbreuk op het auteursrecht op een werk van letterkunde, wetenschap of kunst wordt niet beschouwd de openbaarmaking of verveelvoudiging ervan in het kader van een karikatuur, parodie of pastiche mits het gebruik in overeenstemming is met hetgeen naar de regels van het maatschappelijk verkeer redelijkerwijs geoorloofd is.
Het begrip parodie is nader uitgewerkt in de jurisprudentie.[3] Het belangrijkste arrest op dit punt is Deckmyn – Erven Vandersteen (Suske en Wiske parodie).[4] In dit arrest geeft het Europese Hof van Justitie aan dat:
de wezenlijke kenmerken van de parodie erin bestaan dat, enerzijds, een bestaand werk wordt nagebootst doch met duidelijke verschillen met het bestaande werk en, anderzijds, aan humor wordt gedaan of de spot wordt gedreven. Het begrip „parodie” in de zin van deze bepaling dient niet te voldoen aan zodanige voorwaarden dat de parodie een ander eigen oorspronkelijk karakter vertoont dan louter duidelijke verschillen met het geparodieerde oorspronkelijke werk, redelijkerwijze aan een andere persoon dan de auteur van het oorspronkelijke werk zelf kan worden toegeschreven, betrekking heeft op het oorspronkelijke werk zelf of de bron van het geparodieerde werk vermeldt.
Toepassing wettelijk kader
De vraag is of Vape voldoet aan de in dit arrest besproken voorwaarden. Te stellen valt dat Vape een nabootsing is van Grease met duidelijke verschillen, zoals bijvoorbeeld het vapen in plaats van roken, het gebruik van hedendaagse slang en culturele referenties, en het ingebakken commentaar op – met name op de seksistische elementen van – de musical Grease.[5] Verder lijkt de intentie van Vape om de spot te drijven en daarmee kritiek te leveren op Grease. Tot slot is er mijns inziens geen verwarringsgevaar, concurreert Vape niet met Grease, en heeft Vape betrekking op Grease. Daarmee lijkt aan de voorwaarden uit dit arrest voldaan en valt te stellen dat sprake is van een parodie.
Al met al heb ik in deze bijdrage aan de hand van de Musicals Vape en Grease de parodie behandeld, hetgeen een beperking van het auteursrecht vormt. Daarbij komt mij voor dat Vape goede argumenten heeft om te stellen dat sprake is van een parodie en dat er geen sprake is van een inbreuk. Ik zal de uitkomst van de zaak naar Amerikaans recht met belangstelling volgen.
[1] completemusicupdate.com/article/makers-of-grease-spoof-seek-confirmation-that-their-show-is-fair-use
[2] Het Nederlandse auteursrecht kent het begrip ‘fair use’ niet als zodanig maar heeft specifieke excepties
[3] Zie ook de eerdere bijdrage over de parodie van mr. C. Boergonje: www.photonmagazine.eu/de-parodie-pinguin
[4] HvJEU, 3 september 2014, Deckmyn – Erven Vandersteen (Suske en Wiske parodie), EHRC 2014/249
[5] Voor de goede orde merk ik hierbij op dat ik Vape niet (volledig) heb gezien en e.e.a. baseer op de stellingen van de makers van Vape.
