Bespiegelingen aan de vooravond van een beurs

Fotograaf in een veranderend landschap

foto: © Jurriaan Nijkerk

Advertentie

Het nieuwe richtprijzenboekje 2019 is uit!

Het richtprijzenboekje dient behalve voor prijsindicatie ook als richtlijn in gerechtelijke procedures bij toewijzing van honoraria en schadevergoedingen bij geschillen. De richtprijzen zijn gebaseerd op onderzoek naar het prijspeil voor publicatie en productie. Bij de prijsberekening worden behalve resultaten van binnenlands onderzoek ook de prijzen van (EU) beheersmaatschappijen zoals het Belgische Sofam meegenomen.

Klik hier voor meer informatie
of om het boekje te bestellen
.

view counter

De eerste Professional Imaging die ik meemaakte voelde als een grote gok betreffende het welslagen. Met de laatste Profoto in Den Haag nog in gedachten. Deze traditionele beurs kalfde zienderogen af. De laatste editie zag ik daar trieste mannen in lege stands die je aankeken met een smekende blik: "Kom alsjeblieft bij mij, verkopen hoeft niet, maar aanspraak...

Lege gangpaden en babbels

De beurs had nog gered kunnen worden. Met een militaire oefening in de gangpaden, dat leek nog wel het meest zinvolle en nog veilig ook: publiek kon onmogelijk door een granaat worden getroffen.

Wat wel bleef waren de soms saillante verkoopargumenten. Een wel zeer merkwaardige kwam van de man de flitsers verkocht met het aanzien van langwerpige koektrommels. Paar knullige kleppen er op. "De flitsers zijn rechthoekig. Omdat de sluiter van een camera ook rechthoekig is maak je met een rechthoekige reflector een bijzonder efficiënt gebruik van je flitsvermogen en dus van het rendement. Je verdeelt hiermee het licht over het gehele beeld. Een ronde reflector doet dit niet, daar gaat veel licht verloren. " Ik vertelde hem dus dat wij niet tot zaken konden komen: "Jammer, ik heb een Rolleiflex en dat beeld is vierkant..." Er is zo hier en daar nog steeds niets veranderd in dozenschuifland...

Beroepsfotografen versus amateurs, concurrentie?

Het is niet iets nieuws, rond de tachtiger jaren in de vorige eeuw stak het al de kop op, de concurrentie van de beunhazende amateur. Voor velen een schrikbeeld, oneigenlijke concurrentie. Wat men vergat te vertellen is dat de fotografen die het vak in de vingers hadden rustig doordraaiden, er trad een soort natuurlijke selectie op. Het verschil tussen een amateurkiek en een vakfoto bleef. De concurrentie was voor ons fotografen meer schrikbeeld dan werkelijkheid. Wel hadden wij te maken met een kleine groep amateurfotografen die een hoge mate van vakbekwaamheid hadden, deze concurreerden niet maar hielden zich, net zoals de kunstenaar, bezig met fotokunst. Mij schiet in dit verband de naam van Ab van de Bree uit Deventer te binnen, destijds lid van onder meer de vermaarde fotogroep 'De Muggen'. Hij presteerde het om op een tentoonstelling een jaarproductie met perfecte modefotografie te hangen, zeventig afdrukken van 60 x 100 zwart wit, gemaakt in de spaarzame vrije avonduren op zolder: "Ik zou voor geen goud beroeps willen worden, al die klanten en art directors, ik wil met mijn eigen fotografie bezig zijn. Nu maak ik precies wat ik zelf wil."

Fotografie onder vuur

foto: © Bespiegelingen aan de vooravond van een beursDe groepen die gaandeweg het meest te lijden kregen waren de persfotografen, en de publieksfotografen. In het uitgeversvak en de consumentenwereld wilde iedereen voor een dubbeltje op de eerste rang zitten. En droeg dit ook 'groots' uit: "Druk op de knop, meer is het immers niet..?. Hierbij gevoegd de onkunde van de krenterige versie van de particulier, de uitgever en de beeldredacteur, die niet werden gehinderd door enige kennis en ervaring met het fotovak, werden de prijzen die men wilde betalen aardig geknepen. En ook stockfotografen kregen hier de klappen van. "Je hebt die foto toch al gemaakt, dan kost-ie toch niks...?"

Maar blijft de hamvraag: Wat kost een foto nu helemaal, vergeleken met de totale kosten van een krant? Je gaat toch nota bene niet bezuinigen op je het visitekaartje?

Opmerkelijk was wel dat de echt serieuze publieksfotografen die vaak ook vernieuwend werkten toch een redelijke boterham wisten te verdienen. Daar moest dan wel uitzonderlijk werk voor worden gemaakt. Een bevriende fotograaf en oplossingenbedenker, Adri Leuverink, drukte het als volgt uit: "Het is niet je collega die je als reportagefotograaf beconcurreert, het zijn de meubelboulevard en de BMW dealer. Het dubbeltje wordt maar eenmaal omgedraaid. Dus maak goed werk dat er uitspringt en bedenk aantrekkelijke oplossingen in plaats van het produceren van een stofverzamelend album bestemd voor een muffe kast."

Afgelopen decennium

Intussen ging het de gedrukte media niet naar den vleze. Het 'Entertainment en Media Report ' van Pricewaterhouse Coopers en het Koninklijk Verbond van Grafische Ondernemingen in Nederland gaven het beide enkele jaren geleden al aan: Rond 2015 nog maar de helft van de titels op de markt en slechts tweehonderd grafische bedrijven over. De opmars van de niet gedrukte media. Het afgelopen jaar liet weer faillissementen, teruglopende abonnementen en lagere advertentie-inkomsten in druk zien. Kennelijk zitten de in A4-tjes met inkt denkende uitgevers nog met hun hoofden in proppen papier, er komen nog steeds titels op de markt die vrijwel allen een roemloze dood sterven. Dit ten gunste van het internet, dat in de nieuwsvoorziening een snelle en efficiënte rol over begint te nemen. En omdat uitgevers in papier en abonnementen denken bezwijken de enkele internetinitiatieven die zij ondernemen onder betaalmuren, het internet heeft nu eenmaal door zijn aard een ander verdienmodel.

De krant, die heerlijke verzameling papier waar ik zo van kon genieten 's morgens, met een kop koffie en een eitje haalt het helaas ook niet meer in de nieuwsvoorziening, ik lees er nu wat ik gisteravond al wist via het internet, drukken en distribueren neemt altijd tijd.

Voegen wij hieraan een toevloed toe aan semi 'HBO-opleidingen' die driftig 'Awards' uitreiken aan 'aanstormende talenten', trainende goeroes en een handjevol schimmige deskundigen, dan is voor het vak, voor de beroepsfotograaf de ramp compleet. Iedereen die een veest dwars heeft zitten gaat nu immers een 'passie' belijden en neemt de camera, vaak zonder enig bedrijfsplan of toekomstvisie ter hand. De werkelijk goeden uiteraard niet te na gesproken.

Krokettenprijzen

Wat het meest in het oog springt, waarschijnlijk in gang gezet door deze ontwikkelingen, is de opkomst van microstock en het zijn de persbureaus die onder het motto 'Hoe Pers Ik De Laatste Druppel Er Uit' proberen de markt verder uit te knijpen over de rug van de beroepsbeoefenaar. De krokettenprijzen werden geboren, publicatierechten van enkele Euro's, een prijs waar je het hoofd niet mee boven water kunt houden, laat staan dat van je gezin. Hier wordt door 'gerenommeerde' fotobureaus als bij voorbeeld ANP en Hollandse Hoogte vrolijk aan meegedaan met initiatieven als 'Eerlijke Foto' waar je licenties kunt verkrijgen voor 5 Euro of daaromtrent. Die eerlijk gezegd, de beroepsfotograaf nog geen kwart drol hebben opgebracht. Een groter minachting voor de eerzame beroepsbeoefenaar kun je jezelf niet voorstellen.

Het bovenstaande geldt zeker ook voor 'in naam van fotografen' door uitgevers en organisaties afgesloten (syndicatieve) contracten met allerlei archieven 'die van de overheid de budgetten niet krijgen om normale rechten te betalen'. En hoewel het in het werkelijke leven zo is dat ook archivarissen netjes de loodgieter en de bakker moeten betalen, vliegt de fotograaf er vaak met open ogen in omdat alles prachtig wordt voorgespiegeld door de eerbiedwaardige nette pakken.

Het Gemeentearchief Rotterdam waar wij reeds over berichtten gooit er nog een schepje bovenop, daar mag de amateur en de beroeps 'voor de roem en de eer' foto's vervaardigen waar men dan ook nog nauw omschreven briefings voor durft te geven. Gelukkig is er op dit gebied Europese regelgeving, de ACM gaat nauwlettend op oneerlijke concurrentie van overheden toe zien.

Nieuwsgierig naar feiten

foto: © Bespiegelingen aan de vooravond van een beursHoe zit het tegenwoordig nu in elkaar? Nieuwsgierig geworden gingen wij op onderzoek uit. Via Professional Imaging konden wij met welwillende medewerking over cijfers beschikken. En hoewel misschien verontrustend, sloten zij aan op de cijfers waar wij vanuit PhotoNmagazine en ImageLink (onder meer uitgever Richtprijzen Nederlandse Vakfotografie) over konden beschikken. Dit gevoegd bij de onderzoeken naar de positie van de fotograaf, zoals gedaan door de Fotografenfederatie levert een redelijk betrouwbaar beeld op.

Eind vorig jaar stonden er volgens de raming van PhotoNmagazine circa 11.000 fotografen ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Dit heeft mogelijk ook te maken met nieuwe wetgeving waardoor er ook mensen die niet ingeschreven stonden verplicht werden dit te doen, zoals de zogeheten '112 fotografen' en anderen die de (overigens slecht- of helemaal niet betaalde) graantjes uit de pap willen pikken.

Van die 11.000 kunnen er globaal 4.000 fotografen worden afgeschreven als niet serieus. Dit betekent dat er een slordige 7.000 bedrijfsmatige fotografen of creatief werkenden (bijvoorbeeld Gkf) over blijven. De 'huiskamerstudiovrouwtjes' zoals marietjefotografie.nl en hobbybedrijfjes als keesfotofluksperfectensnel.nl zijn dus buiten beschouwing gelaten.

Van deze groep van 7000 is er rond de 20% full time zelfstandig werkzaam. De andere fotografen hebben er nog een baan naast, dat is de realiteit van tegenwoordig. Daar is in feite ook weinig op tegen. Het betekent dat er bij de circa 7000 serieuze zelfstandige fotografen in Nederland uit mijn onderzoekje 1400 full time professionals zijn. De werknemers zijn overigens als niet zelfstandigen hierin niet meegerekend. Dit is dus de realiteit van vandaag.

Meer cijfers, basis inschrijvingen Professional Imaging

De cijfers van de inschrijvingen van Professional Imaging, die ons welwillend ter beschikking werden gesteld, laten hetzelfde beeld zien, de categorieën bezoekers in percentages van inschrijvingen:

Full time     23%
Part time     37%
student         8%
amateur      36%

Omgerekend komen wij dan naar de inschrijvingen ongeveer uit (afgerond) op 2000 full timers, 3.200 part timers, 3100 amateurs en 350 studenten.

Verder was er was een toename van parttimers van 9% en een afname va fulltimers van 7%.

Bij elkaar opgeteld rond de 6000 beroeps fotografen, studenten daarin niet meegenomen. Dit lijkt de cijfers van PhotoNmagazine te bevestigen.

Inkomen van de fotograaf

Uit de rapporten van de Fotografenfederatie bleek dat de gemiddelde fotograaf een bruto omzet heeft van € 70.000. Hier blijft dan gemiddeld € 30.000 netto winst van over. Dit houdt in na aftrek van sociale lasten en inkomstenbelasting een globaal netto besteedbaar inkomen van € 22.800 per jaar resteert. Ter vergelijking: het minimum jeugdloon voor 23 jaar ligt op € 18.012 per jaar...

Toekomst en overleven

De realiteit laat zien dat de situatie van vroeger, telefoon opnemen en opdracht binnen of klanten werven door hen met portfoliomappen af te lopen niet meer werkt. In de tegenwoordige tijd zal men deels andere verdienmodellen maar ook andere werkvormen moeten creëren. Een verschuiving naar video is al te zien, de beeldmaker zal op den duur niet ontkomen aan 'multimedialiteit'. Mogelijk zullen er ook op basis van 'natuurlijke selectie' een aantal beeldmakers moeten verdwijnen.

Het landschap zal er, mede door internationalisering, door maatschappelijke en door multimediale ontwikkelingen anders uit gaan zien. Als beeldmakers moeten wij daarin meestromen en niet té sterk vasthouden aan 'antiek gedrag'. Zoals het wellicht ook eens met een smartphone durven werken, zoals een bekende Parijse persfotograaf al soms doet.

Pinkpop en Professional Imaging

Het vak zal echter wel overleven, daar ben ik van overtuigd. Ook het gegeven dat Professional Imaging groeit, bijna tegen de moeilijke ontwikkelingen in, lijkt hier sterk op te wijzen. Dit jaar moest er zelfs een inschrijvingslimiet worden ingesteld, één week voor de beurs kon er niemand meer bij. Zo erg als bij het popfestival Pinkpop in Landgraaf was het nog niet, hier waren de kaarten al binnen twee weken op!

Ten slotte, de redactie van PhotoNmagazine hoopt alle lezers op Professional Imaging 2015, het punt waar wij werkelijk vrijwel iedereen uit het vak kunnen ontmoeten, te mogen verwelkomen. Ik zie iedereen straks...

Advertentie

Het nieuwe richtprijzenboekje 2019 is uit!

Het richtprijzenboekje dient behalve voor prijsindicatie ook als richtlijn in gerechtelijke procedures bij toewijzing van honoraria en schadevergoedingen bij geschillen. De richtprijzen zijn gebaseerd op onderzoek naar het prijspeil voor publicatie en productie. Bij de prijsberekening worden behalve resultaten van binnenlands onderzoek ook de prijzen van (EU) beheersmaatschappijen zoals het Belgische Sofam meegenomen. Omdat een prijs afhankelijk is van de ervaring, uitrusting en specialisatie van de fotograaf moeten deze prijzen als een gemiddelde worden beschouwd voor hetgeen door afnemers voor fotografie moet worden betaald. Verder bevat dit herziene werkje een link naar de Algemene Voorwaarden Dupho, informatie over licenties, ISO-normen, IPTC metadata en aanlevering van digitale beeldbestanden. Niet alleen voor de fotograaf van nut, maar ook voor de beeldinkoper.

Klik hier voor meer informatie of om het boekje te bestellen.

view counter