De zes grondslagen uit de AVG bij foto’s

door: Boris Reijne

Boris Reijne
juridisch medewerker

i-ee
Anna van Renesseplein 8
1911 KN Uitgeest
Tel. 0251 - 36 20 37, Fax 0251 - 36 20 47, e-mail.
 
foto: © Carina Meijer

Laat ik beginnen door aan te geven dat een foto van persoon waaruit de identiteit van die persoon opgemaakt kan worden (hierna: portretfoto), een persoonsgegeven is in de zin van de AVG.[3] Daarnaast dien ik op te merken dat ook als het zo is dat dat u een foto mag maken (en bewaren) dit niet vanzelfsprekend betekent dat u die foto ook openbaar mag maken.[4]

Omdat een portretfoto een persoonsgegeven is, bent u op grond van de AVG verplicht om een grondslag te hebben voor iedere verwerking van die portretfoto. Indien u een portretfoto maakt legt u een persoonsgegeven vast en daarmee is sprake van verwerking in de zin van art. 4 lid 2 AVG.[5]

In artikel 6 lid 1 AVG is het volgende zestal grondslagen benoemd.

• Toestemming van de betrokken persoon;
• De gegevensverwerking is noodzakelijk voor de uitvoering van een overeenkomst;
• De gegevensverwerking is noodzakelijk voor het nakomen van een wettelijke verplichting;
• De gegevensverwerking is noodzakelijk ter bescherming van de vitale belangen;
• De gegevensverwerking is noodzakelijk voor de vervulling van een taak van algemeen belang of uitoefening van openbaar gezag;
• De gegevensverwerking is noodzakelijk voor de behartiging van de gerechtvaardigde belangen.

Voor fotografen zijn vooral de eerste, tweede en de zesde grondslag van belang. Ik zal hierna eerst een kort juridisch kader geven omtrent de eerste grondslag en vervolgens de grondslagen toepassen op portretfotografie.

Op grond van art. 7 lid 1 AVG moet u, voor een succesvol beroep op de eerste grondslag, kunnen aantonen dat de geportretteerde toestemming heeft verleend voor het verwerken van de foto Dit moet niet verward worden met de toestemming die gegeven wordt voor het maken van de foto zelf. Ook als er geen toestemming is gegeven voor het maken van de foto zelf kan er wel toestemming gegeven worden (achteraf) om de foto te verwerken. Voor een portretfoto is ook niet vereist dat er voorafgaande toestemming voor het maken ervan wordt gegeven.

In veel gevallen zult u voor het exploiteren van een portretfoto gebruik maken van een ‘quitclaim’. In een ‘quitclaim staan de afspraken die u met de geportretteerde heeft gemaakt over het gebruik van de foto.

De toestemming moet daarnaast op grond van art. 7 lid 2 AVG in ‘begrijpelijke en gemakkelijk toegankelijke vorm en in duidelijke en eenvoudige taal’ geformuleerd worden. In andere woorden de geportretteerde moet (kunnen) begrijpen waar hij precies toestemming voor geeft. Dat is ook een voorwaarde voor het goed gebruik van een quitclaim, daar kan de fotograaf ook alleen maar een beroep op doen als de geportretteerde bij het maken van de afspraken heeft kunnen begrijpen waar de toestemming op ziet.

Op grond van art. 7 lid 3 AVG, dient u de geportretteerde er op te wijzen dat hij zijn toestemming kan intrekken. Dat betekent dus dat ook als er een quitclaim is getekend de geportretteerde hier op terug kan komen. Of dat zonder consequenties kan, hangt af van hetgeen u met de geportretteerde verder overeengekomen bent.

Als u aan de deze 3 voorwaarden van art. 7 AVG voldoet, dan kunt u zich beroepen op de eerste grondslag voor het rechtmatig verwerken van de portretfoto.

De tweede grondslag is van toepassing indien de verwerking noodzakelijk is voor de uitvoering van een overeenkomst. De persoon wiens gegevens u verwerkt moet partij zijn bij die overeenkomst.[6] Een voorbeeld hiervan is een portretfoto in opdracht van de geportretteerde. Om aan die overeenkomst te voldoen is het noodzakelijk om persoonsgegevens van de geportretteerde te verwerken. Denk daarbij aan de portretfoto maar ook de gegevens die u nodig heeft om de portretfoto aan de geportretteerde te verschaffen zoals de naam en het e-mail adres. Deze grondslag is tevens van toepassing indien u (via uw website) een afdruk van een foto verkoopt. Om te voldoen aan die koopovereenkomst moet u immers de gegevens van de koper verwerken om de afdruk op te kunnen sturen.

Tot slot heeft de zesde grondslag een vangnetfunctie en deze biedt mogelijk uitkomst bij de overige gevallen van portretfotografie waarvoor geen grondslag ligt in de toestemming of overeenkomst.. Het is immers niet altijd mogelijk om de geportretteerde een ‘quitclaim’ te laten tekenen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een fotorapportage van een evenement of het vastleggen van een gebeurtenis, zoals een ongeluk, in het kader van de journalistiek. En het kan ook goed zijn dat een geportretteerde geen quitclaim wil tekenen.

U kunt zich dan beroepen op deze 6^e grondslag als u aan de volgende drie voorwaarden voldoet.[7] Ten eerste moet u een gerechtvaardigd belang hebben. Denk daarbij aan het belang dat u heeft bij het uitvoeren van uw beroep en de persvrijheid. Ten tweede moet het verwerken van het persoonsgegeven noodzakelijk zijn voor de behartiging van het gerechtvaardigde belang. Hierbij geldt een proportionaliteits- en subsidiariteitseis. Dat houdt in dat uw belang bij de verwerking in verhouding moet staan tot de inbreuk op de privacy van de geportretteerde en dat u uw doel dat niet op een voor de geportretteerde minder nadelige manier kunt realiseren. Tot slot moet u een afweging maken tussen uw belang en het belang van de geportretteerde. Hierbij kunt u de journalistische normen en uw eigen morele kompas als handvest gebruiken. Het belang van de vrijheid van meningsuiting zal in veel gevallen zwaarder wegen dan het belang van de geportretteerde.

Al met al is een portretfoto een persoonsgegeven en u dient daarom een grondslag te hebben voor de verwerking daarvan. In deze bijdrage zijn de daarbij relevante grondslagen beschreven.