DuPho, beroepsorganisatie voor professionele fotografen, stopte midden december vorig jaar met de samenwerking met de NVJ. Daardoor konden DuPho-leden geen gebruik meer maken van de NVJ-advocaten. Wel eist DuPho dat haar leden aanspraak kunnen blijven maken op de NVJ/IFJ perskaart. De NVJ voelt daar niets voor, omdat de kaart en de bijbehorende ondersteuning alleen voor NVJ-leden is. Een en ander blijkt uit een brief van de NVJ aan DuPho op de website van de NVJ.
Achtergrond
Zowel DuPho als NVJ verenigen fotografen. De NVJ via de NVF ongeveer 600 fotojournalisten, de DuPho meer de zakelijke markt (onder meer medische, reclame, mode en bruidsfotografie). De afgelopen jaren werkten beide organisaties samen door te verwijzen naar elkaars activiteiten. DuPho-leden genoten verder korting bij de NVJ Academy en konden gebruik maken van NVJ Advocaten en de perskaart.
Die samenwerking zegt DuPho op. Waarom is onduidelijk. Voorzitter Rob Huisman was voor de NVJ/NVF niet bereikbaar voor commentaar. De NVJ wil graag via een dubbellidmaatschap van beide verenigingen DuPho-leden goedkoop toegang blijven geven tot de perskaart. Of DuPho daarvoor voelt, is onduidelijk.
De DuPho heeft wel een verklaring aan haar leden gestuurd. Daarin staat onder meer: ‘DuPho zal in het belang van de leden de samenwerking blijven opzoeken met de NVF/NVJ. DuPho heeft de afgelopen maanden in vele gesprekken benadrukt de aansluiting van de gezamenlijke leden te willen behouden. Echter, de NVF/NVJ zet in deze gesprekken pressiemiddelen in, waaronder het ontzeggen van onze leden van de perskaart, die wij als onethisch beschouwen. Naar ons idee zou persvrijheid niet gekoppeld moeten zijn aan een lidmaatschap van een vereniging. Wij waren hierover nog niet uitgesproken en nemen indien nodig juridische stappen’.
Afgelopen oktober laaide het conflict tussen de NVJ en DuPho ook op, al gingen de partijen toen snel weer met elkaar in gesprek. www.nvj.nl/nieuws/dupho-zegt-nvj-rechtshulp
Uit een brief van 22 december 2017 van NVJ/NVF aan Dupho:
Aan de basis ligt er een conflict over de wijze waarop de auteursrechtsgelden van fotografen worden beheerd en verdeeld. DuPho blokkeert de toegang tot het bestuur van Pictoright voor fotojournalisten, vertegenwoordigd door de NVF. Dat vindt de NVF onbegrijpelijk, nu de NVF ruim 600 fotojournalisten vertegenwoordigt, die op dit moment geen stem hebben bij de verdeling van de auteursrechtgelden voor fotografen.
Als veruit de belangrijkste vertegenwoordiger van fotojournalisten zou het logisch zijn dat de NVF een zetel krijgt in het bestuur van Pictoright om toe te kunnen zien op een eerlijke verdeling van de auteursrechtgelden van fotografen. Er moet transparantie komen over de geldstromen vanuit Pictoright. Het gaat immers om veel geld, verdiend door fotografen. Pictoright weigert ons inzicht te geven in deze gegevens.
We hopen op dit punt dat de inbreng van een onafhankelijke bemiddelaar, waartoe we gezamenlijk besloten hebben, dit geschil tot een goed einde kan brengen.
Dan ligt er vervolgens nog het verzoek tot toegang tot de NVJ/IFJ-perskaart voor DuPholeden.
Vrijdag werd dit verzoek telefonisch overgebracht, maandag 18 december, 3 dagen later, ontvangen we hierover nota bene een sommatie van een advocaat, ingeschakeld door Dupho. Graag richten wij ons antwoord op jullie verzoek aan jullie, het bestuur van DuPho:
De nationale en internationaal erkende NVJ/IFJ perskaart wordt vanuit onze statutaire doelstelling de belangen van (foto)journalisten te behartigen en de (foto)journalisten te faciliteren, uitgegeven aan leden, die niet alleen grondig geballoteerd worden door de NVJ/NVF, maar ook mogen rekenen op assistentie en bescherming, wanneer zij in Nederland of het buitenland in de uitoefening van hun werk in de problemen komen.
Die problemen kunnen variëren van geen toegang krijgen tot een voor de pers toegankelijke plaats tot een geschil met een instantie of (lokale) autoriteit.
Het kan gaan om hulp bij accreditaties, verkrijgen van visa maar ook om assistentie in gevallen, waarin de betrokken journalist is opgepakt.
Daarvoor hanteert de NVJ een 24-uurs bereikbaarheid, die enerzijds gekoppeld is aan haar lidmaatschap bij de internationale koepel, de IFJ, en anderzijds gekoppeld is aan het team van secretarissen, advocaten/juristen, werkzaam bij de NVJ.
De keuze om de perskaart de afgelopen jaren aan een beperkt aantal (60-70) DuPholeden beschikbaar te stellen tegen een lage prijs, maakte onderdeel uit van de totale samenwerking, waar uitdrukkelijk ook de juridische ondersteuning deel van uitmaakte.
Dat maakte het bespreekbaar voor de NVJ/NVF om een uitzondering op de regel toe te staan, dat de kaart uitsluitend aan NVJ/NVF-leden kon worden verstrekt.
Dat betekent overigens niet dat DuPho-leden vanaf 2018 geen aanspraak meer kunnen maken op een NVJ/IFJ-perskaart. Net als alle andere fotografen/journalisten die aan de ballotage voorwaarden voldoen, moeten ze dan wel lid worden van de NVJ/NVF.
Om beide ledengroepen niet onnodig het slachtoffer te laten worden van de ontstane breuk tussen NVJ/NVF en DuPho stellen we voor om vanaf januari 2018 wederzijds een kortingstarief te hanteren van 50% voor Dupho- of NVF-leden, die zich willen aansluiten bij de andere vereniging, zodat Dupho-leden tegen een aanvaardbare meerprijs gebruik kunnen blijven maken van de perskaart en alle bijbehorende juridische en praktische assistentie, die het lidmaatschap biedt.
Einde samenwerking
Vanaf 1 januari 2018 komt er nu een einde aan de juridische dienstverlening van de NVF/NVJ aan leden van DuPho. DuPho gaat zelfstandig door met een pool van, zoals de organisatie stelt, in beeld- en ondernemingsrecht gespecialiseerde juristen en advocaten.
Pictoright fraude
Pictoright heeft op 16 april 2015 aangifte gedaan van het plegen van fraude door een medewerker. In een periode van drie jaar is voor meer dan 300.000 euro aan betalingen gedaan aan personen die daar geen recht op hadden. Voor zover bekend zijn de bedragen vervolgens grotendeels weer doorbetaald aan de betrokken medewerker. De auteursrechtenorganisatie voor beeldmakers ontdekte onregelmatigheden in de administratie. Er werd volgens een verklaring direct een intern onderzoek en een extern forensisch onderzoek ingesteld. Wat men zich bij het laatste moet voorstellen is vooralsnog onduidelijk, speurders die sporen van DNA verzamelen en vergelijken...?
“Het is uitermate betreurenswaardig dat dit is gebeurd,” zei Vincent van den Eijnde, als directeur van Pictoright de eerst verantwoordelijke voor het reilen en zeilen van Pictoright. “Er zijn extra controles in het proces aangebracht om te voorkomen dat dergelijke situaties zich in de toekomst opnieuw kunnen voordoen. Ondanks het lopende onderzoek zullen de geplande reguliere betalingen aan onze aangeslotenen overigens gewoon doorgang vinden.” Je kunt je natuurlijk wel afvragen waarom die ‘extra controles’ er nog niet waren.
De betrokken medewerker werd op staande voet ontslagen. Pictoright zegde de schade te gaan verhalen op de ontslagen medewerker. Op zich een aardig utopische gedachte, de betaling aan niet gerechtigden door het frauderende personeelslid van Pictoright bedroeg op de kop af € 336,834. Het zal na drie jaar zeker niet meer in een oude sok hebben gehangen.
Wie vertegenwoordigt nu de Nederlandse fotografen?
In Nederland is het, net als in veel andere landen, zo geregeld dat gelden die worden ontvangen uit collectieve rechten, namens de auteurs worden geïnd door zogeheten collectieve beheers organisaties (CBO’s) die een repartitie uitvoeren van de ontvangen gelden. Zo ontvangen auteurs rechten uit hun werk die anders moeizaam of helemaal niet zouden worden vergoed. Voorbeelden zijn reprorecht, leenrecht en volgrecht. Voor fotografen zijn er ook regelingen, zoals de kabelrechten en andere rechten.
De CBO in Nederland voor beeldauteursrechten is Pictoright. In tegenstelling tot hetgeen in het buitenland gebruikelijk is, is Pictoright geen auteursmaatschappij met de aangesloten fotografen als aandeelhouders, maar een stichting. Bij een auteursmaatschappij kunnen de aandeelhouders invloed uitoefenen op ‘hun’ maatschappij, de maatschappij kan de aangesloten auteurs vertegenwoordigen. Een stichting kan dit niet zonder meer, deze moet gemandateerd zijn door de auteurs.
Bij Pictoright zijn er drie mogelijkheden van aansluiting:
- Aansluiting voor volgrecht, dat zijn rechten die geheven worden bij doorverkoop van auteursrechtelijk beschermd werk via galeries en veilinghuizen.
- Collectieve rechten. Hier onder worden verstaan collectieve vergoedingen, het gaat hier om kabelrechten.
- Individuele rechten. Dit is een ruim gebied, met deze complete aansluiting regelt Pictoright zo veel mogelijk. Pictoright draagt zorg voor licenties, incasseren volgrecht en keren collectieve rechten uit.
- een onafhankelijke voorzitter,
- een penningmeester (partner bij KPMG),
- een secretaris (voorzitter van BNO),
- vier leden, respectievelijk advocaat bij Kennedy van der Laan, een BNO-lid, een beeldend kunstenaar en de voorzitter van Dupho.
Pictoright had per 1 januari 2017 in totaal 5.738 aangeslotenen. Hieronder kon men van de grotendeels niet aangesloten 14.000 fotografen die bij de Kamer van Koophandel staan ingeschreven, 1400 leden van Dupho rekenen, 600 leden van NVF/NVJ en een aantal niet georganiseerde fotografen, naar schatting een 150.
Wanneer wij het aantal georganiseerde fotografen in aanmerking nemen dan vallen er een aantal af die weinig belang hebben bij de diensten van Pictoright, het overgrote deel van fotografen aangesloten bij Dupho bestaat uit publieksfotografen, industriële fotografen en reclamefotografen. Er is slechts een handvol fotojournalisten en documentair fotografen. Dit wordt geillustreed dor het aantal perskaarten die door NVF/NVJ zijnn vertrekt, te weten rond de 65 exemplaren.
Van de in totaal 2000 fotografen die Pictoright vertegenwoordigt door de deelname van Dupho zijn er een honderdtal fotojournalisten en documentair fotografen. Dit afgezet tegenover de 600 fotojournalisten van NVF/NVJ rechtvaardigt alleszins de deelname van de NVF/NVJ aan het bestuur van Pictoright. De weigering van Dupho en Pictoright om deze organisatie in haar bestuur vertegenwoordigd te hebben is wel zeer merkwaardig te noemen. Te meer daar er wél enkele bestuursleden zijn die níet uit de auteurshoek komen. Hoe moeilijk moet het zijn om uit te breiden met een of twee fotojournalisten uit de NVF/NVJ?
Een van de pijnpunten in de onderhandelingen tussen Dupho en NVF/NVJ zou daarom gemakkelijk op te lossen zijn geweest.
Lissabonaccoord, concurrerende CBO’s voor creatieve beeldmakers?
Op grond van het Verdrag van Lissabon (het Lissabon Akkoord) is niet alleen vrij verkeer van goederen en diensten binnen de EU mogelijk gemaakt, de auteursmaatschappijen (CBO's) moeten uiteindelijk op grond van dit akkoord het territoriale denken loslaten en internationaal gaan concurreren. Ook is kartelvorming ongewenst. In veel landen, zoals ook België, zijn er meerdere auteursmaatschappijen die op vergelijkbare terreinen opereren.
NVF/NVJ zou in dit verband een nieuwe auteursmaatschappij, geheel gericht op journalisten en documentair fotografen kunnen initiëren. Met als voordeel dat een nieuw te vormen zelfstandige CBO op de (juridische) diensten van FNV zou kunnen steunen.
Juridisch/organisatorisch is dit mogelijk. De officiële omschrijving van een Collectieve Beheers Organisatie luidt: Elke organisatie die in Nederland gevestigd is en die bij wet of door middel van overdracht, licentieverlening of een andere overeenkomst door meer dan één rechthebbende is gemachtigd met als hoofddoel auteursrecht of naburige rechten te beheren ten behoeve van één of meer van hen, in het gezamenlijk belang van deze rechthebbenden en die onder zeggenschap staat van zijn leden of is ingericht zonder winstoogmerk.
In ieder geval hoeft de breuk tussen Dupho en NVF/NVJ dus geen onoverkomelijke ramp te zijn, maar schudt opnieuw de kaarten. Door concurrentie zou, geheel in lijn met de strekking en bedoeling van het Lissabonaccoord, de dienstverlening en kwaliteit van organisaties kunnen worden aangewakkerd. En na het klungelig onderhandelen en geruzie van de afgelopen jaren lijkt dit, in het belang van de auteurs, toch wel zeer gewenst.