In deze maandelijks terugkerende rubriek geeft Joep Eijkens een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die hij graag onder de aandacht brengt. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op Copyright/Archief Sanne Sannes.
In 1993 startte de onvolprezen serie Monografieën van Nederlandse fotografen. Sanne Sannes (1937-1967) viel de postume eer te beurt om de spits af te mogen bijten. Onlangs verscheen een nieuwe, Engelstalige monografie, door uitgeverij Hannibal gepresenteerd als 'the most complete overview of the work of Sanne Sannes that has been published'.
Als je de twee boeken naast elkaar legt valt op de eerste plaats op dat de foto's in de nieuwe uitgave contrastrijker en donkerder afgedrukt zijn, wat ze zeker ten goede komt. Vergelijk je de boeken inhoudelijk dan zijn er naast overeenkomsten ook diverse verschillen.
De eerste monografie heeft qua tekst meer diepgang maar bevat minder foto's, als je tenminste de vele klein afgedrukte foto-illustraties buiten beschouwing laat. Getalsmatig het omvangrijkst is nog altijd The Face of Love dat in 1972 op de markt werd gebracht door een Amerikaanse uitgever.
Obsessie •
Sanne Sannes was net 30 geworden toen hij op 23 maart 1967 bij een auto-ongeluk om het leven kwam. Het gebeurde na afloop van een modereportage voor het blad Libelle. Verdiende de fotograaf met dat soort opdrachten de kost, zijn hart lag bij zijn vrije werk.
Om te zeggen dat daarin een hoofdrol was weggelegd voor vrouwen, is nog tamelijk zwak uitgedrukt. Ik ken weinig fotografen die zo geobsedeerd zijn of waren dan Sannes. Men praat wel eens van een 'verliefde camera' maar in zijn geval lijkt het er wel eens op alsof hij de liefde bedrijft met een camera, zo dicht zit hij zijn vaak lachende of extatisch ogende modellen op de huid. 'Het liefst werk ik met een model dat kan flirten met de camera', zei hij ooit. Het waren dan ook geen gewone naaktmodellen die voor hem poseerden maar vooral vriendinnen, vrouwen die het leuk en/of spannend vonden om allerlei min of meer erotische rollen te spelen onder regie van deze enigszins mysterieuze, 'vroegoud' genoemde jonge man. (Diens lievelingsmodel was overigens Anna Beeke, zelf fotografe, vooral bekend geworden door haar cultboek The Virgin Sperm Dancer uit 1972.).
Filmregisseur •
Dat veel foto's van Sannes eruit zien als filmstills, is niet zo vreemd als je weet dat hij filmregisseur wilde worden en daadwerkelijk ook een film maakte: de 'fotofilm' Dirty Girl (1966). Die was bedoeld om uitgezonden te worden door de VPRO, maar de toch bepaald niet conservatieve omroep haakte af vanwege de al te expliciet erotische en 'sadistische' inhoud. (In de laatste jaren van Sannes’ leven gingen 'angstaanjagende en heksachtige vrouwen' in zijn werk overheersen, schreef Cécile van der Harten al in de eerste monografie).
Bewoog Sannes zich als het ware in een soort schemergebied tussen fotografie en film in, ook in de donkere kamer nam hij alle vrijheid om te experimenteren, om uit te kunnen drukken wat hij uit wilde drukken. Zo blies hij bepaalde details extreem op, bekraste of combineerde negatieven of bewerkte prints met schuurpapier. Het resulteerde niet zelden in werk dat grafisch aandoet. Het 'grafische' krijgt in de selectie van de nieuwe monografie iets meer aandacht dan in de oude. Die is overigens hier en daar nog wel te koop in antiquariaten, maar meestal voor een aanzienlijk hogere prijs dan deze mooi uitgevoerde en prachtig gedrukte nieuwe uitgave.