Tot en met 21 september 2014 vindt de 45e editie van Les Rencontres d'Arles plaats. Het thema is 'Parade'. En het paradepaardje heet Lucien Clergue, de geestelijke vader van dit wereldberoemde fotofestival.
Les Rencontres d'Arles wordt wel eens 'de moeder van alle fotofestivals' genoemd. Ik ga er altijd graag heen. Zeker als je toch al vakantie viert in Zuid-Frankrijk is het prima te combineren met een paar dagen 'Arles'. Wat Les Rencontres anders maakt dan de andere fotofestivals die ik ooit bezocht heb is de enorme omvang van het aanbod. Dit jaar stonden niet minder dan 50 exposities op het programma - naast tal van lezingen, workshops, portfoliobesprekingen, fotoboekprijzen en educatieve activiteiten. En dan hebben we het nog niet over de Voies Off - tientallen kleinere exposities van minder bekende fotografen verspreid over de hele stad.
Bij zo'n enorm aanbod moet je kiezen, zelfs als je zoals ondergetekende drie dagen uittrekt voor het festival. En ook in het bestek van dit artikel zal ik keuzes moeten maken. Zijn er hoogtepunten? Zeker wel, maar naar mijn idee wat minder dan vorig jaar. Toen was daar de schitterende expositie van de grote Chileense fotograaf Sergio Larrain in de Église St. Anne. In die centraal gelegen 17e eeuwse kerk is nu een grote tentoonstelling ingericht met werk van David Bailey. Hoewel het een mooi overzicht biedt, vooral van zijn portretten, is de expositie niet echt verrassend omdat veel werk al eerder tentoongesteld of gepubliceerd werd. Wél zijn er een paar fenomenale portretten van onder anderen Damien Hirst en Cicciolina, en ook zijn kleurenfoto's van Londens East End uit de jaren zestig vond ik prachtig.
Verzamelaars •
Tot de verrassingen en hoogtepunten hoort wat mij betreft in elk geval de expositie van Vik Muniz in de Église des Trinitaires. De Braziliaanse kunstenaar laat hier werk zien uit zijn serie 'Album', metersgrote fotomozaïeken die hij opbouwde uit snippers van oude familiefoto's. Een procéde dat hij ook toepaste, maar dan met oude ansichtkaarten, voor de serie 'Postcards from Nowhere': reusachtige ansichten van wereldberoemde bezienswaardigheden die niet meer bestaan, zoals de Twin Towers.
Verzamelaars spelen een steeds grotere rol in de wereld van fotofestivals en -tentoonstellingen. Het gaat al lang niet meer enkel om fotografen. Arles biedt wat dat betreft dit jaar diverse prachtige exposities. Ik doel met name op de schitterende verzameling groepsfoto's uit de 19e en de eerste helft van de 20e eeuw van W.M. Hunt, de buitengewone collectie Chinese fotoboeken bijeengebracht door Martin Parr en WassinkLundgren en de vele schatten die Daile Kaplan liet zien onder de noemer 'Pop-Photographica': allerlei sier- en gebruiksvoorwerpen waar op een of andere manier foto's in verwerkt zijn, sommige zelfs al meer dan 150 jaar oud...
Lucien Clergue •
Lucien Clergue is van meet af aan de grote man geweest van het festival in zijn geboortestad. En niet alleen omdat hij eind jaren zestig aan de wieg ervan stond. Zo is het mede aan hem te danken dat het in Arles gevestigde Musée Réattu als eerste Franse museum al in 1965 met de opbouw van een eigen internationale fotocollectie begon. Tot begin 2015 loopt daar ook een tentoonstelling die niet alleen een overzicht geeft van Clergue's oeuvre maar ook werk toont van beroemde fotografen uit genoemde collectie, onder wie zijn grote inspiratoren Edward Weston en Man Ray.
Er is overigens nog een tweede expositie gewijd aan Clergue (die dit jaar 80 werd) en wel in een van de grote expositiehallen in het Parc des Ateliers aan de rand van de stad. Alle bekende thema's komen voorbij: de jonge circusartiesten, Picasso, de zigeuners, de naakten, de dode stieren en de abstracte vormen in het zand van de Camargue. Bijna alles in zwart-wit. Het eindigt met meer recent werk, een soort collages in kleur van vrouwelijke naakten die gecombineerd worden met details uit oude schilderijen.
Nederlandse bijdrage •
Op dezelfde locatie is - onder veel meer - de belangrijkste Nederlandse bijdrage aan het festival te zien: de tentoonstelling 'Small Universe', samengesteld door art-director, curator, uitgever en fotografieverzamelaar Erik Kessels. De tentoonstelling omvat 9 exposities waarin het draait rond 'de Nederlandse behoefte om alles te documenteren'. Zo maakte Erik Fens haast abstracte foto's van de weerspiegeling van bomen op het dak van geparkeerde auto's en zijn er van Hans Eijkelboom diverse series te zien waarin hij speelt met zijn eigen identiteit. Voor zijn project '10 Euro Outfits' fotografeert hij zichzelf in de wisselende outfits die hij voor een tientje koopt als hij op reis is - wat resulteert in een licht absurde reeks zelfportretten.
Curator Kessels selecteerde voor zijn tentoonstelling ook vier jonge talenten: Maurice van Es, Sema Bekirovic, Melanie Bonajo en Milou Abel. Met name het werk van laatstgenoemde spreekt me aan. Zij fotografeerde gedurende langere tijd een vrouw die geobsedeerd is door kleren. De Rotterdamse fotografe maakte er ook eigenhandig een bijzonder boek van, getiteld 'Ik ben jou', dat ze in eigen beheer uitgaf en ook in Arles presenteerde. Ik heb het graag gekocht.
Oorlogje spelen in 1915 •
De 45e editie van Les Rencontres d'Arles biedt nog heel veel meer. Maar zoals gezegd moet ik ook in dit bestek keuzes maken. Laat ik dan in elk geval de driedelige tentoonstelling niet onvermeld laten die in het teken staat van de herdenking van de Eerste Wereldoorlog. Het meest bijzondere onderdeel vond ik de expositie die gewijd is aan een serie uit 1915 daterende diapositieven in zwart- wit en kleur (autochrome) van Léon Gimpel. Gimpel (1873-1948) werkte ondermeer voor het weekblad l'Illustration toen hij in aanraking kwam met een groepje Parijse kinderen die oorlogje aan het spelen waren. De fotograaf ging meedoen. Met zijn hulp werden er kanonnen, vliegtuigen, vlaggen en uniforms gemaakt om het er allemaal nog echter uit te laten zien. En vervolgens liet hij de kinderen poseren voor geënsceneerde foto's. Zelfs 'de executie van een Mof' werd aldus in beeld gebracht....
Het internationale fotofestival Les Rencontres d'Arles loopt tot en met 21 september 2014. Een aantal exposities stopt eerder.