GIMP
plugins of scripts?

 

Strikt genomen kan de workflow van de hieronder beschreven bewerkingen ook zonder een plug-in worden gerealiseerd. Maar het verhelpen van een ogenschijnlijk klein probleem of bijvoorbeeld het invoegen van een half transparante watermerktekst vergt soms veel tijd en vereist een stevige dosis ervaring. Bijvoorbeeld doordat uitvoerig met lagen, kanalen en paden moet worden gewerkt. Juist dan kan een plug-in uitkomst bieden. In het enorme aanbod aan plug-ins voor GIMP zijn er vaak meer keuzes voor eenzelfde soort bewerking. De een is beter dan de andere. Van de navolgende plug-ins heb ik – op basis van eigen opgedane ervaring – de beste of de gemakkelijkst te gebruiken varianten genomen.

Overigens maak ik, voor dat ik de diepte in ga, van de gelegenheid gebruik om terug te springen naar de titel van dit artikel. Ik hanteer steeds het alom bekende woord plug-in, maar de GIMP liefhebbers spreken liever – en terecht – van een script. Want dat is het ook. Op de website van GIMP, en die van GIMP fans zal je dan ook voornamelijk het woord script zien.

Purple fringe

Wie kent het niet? Dat vermaledijde paars/blauw/roze contour randje of gloed over een deel van een foto. Ondanks het feit dat moderne digitale camera’s daar – gelukkig – minder last van hebben dan de eerste generaties, kan je er toch op onverwachte momenten onaangenaam mee worden verrast. Bijvoorbeeld bedauwde takken in een fraaie lente ochtendzon; goede kans dat het laagje dauw om de takken en een deel van de lucht er omheen toch paars/blauw/roze afsteekt. En dat is foeilelijk.

Voor GIMP is voor het verhelpen van dit probleem een prima script beschikbaar. Maar alvorens daarover wat uitleg te geven, eerst wat nadere informatie wat purple fringe precies is (want daarover zijn veel vragen en misverstand).

Purple fringe is de Engelstalige benaming voor – officieel, en in het Nederlands – chromatische aberratie. Of ook wel: kleurschifting. En dat zegt al iets meer. Ik hou het toch maar bij het Engels, omdat dit het meest wordt gebruikt. Ook als bijvoorbeeld hierover iets moet worden gezocht op internet.

afbeelding 1
voorbeeld van purple fringe (fors uitvergroot detail van foto) 

Purple fringe is een optische fout bij objectieven, dat ontstaat doordat licht van verschillende golflengten niet gelijkmatig wordt gebroken aan de lensoppervlakken. Bij analoge fotografie uit zich dat in contour onscherpte, terwijl bij digitale fotografie je dat ziet aan de eerder genoemde paarse/blauwe/roze gloed langs randen met veel contrast. Vandaar het eerder genoemde voorbeeld van bedauwde takken in de zon. Ik ken voorbeelden van foto’s van boomkronen met veel twijgen, in zulke omstandigheden vastgelegd, waarbij zelfs over de hele foto een paarsige gloed was gekomen. In het fotodetail hierboven was daarvan bijna sprake. Vooral foto’s gemaakt met smartphones zijn hiervoor erg gevoelig.

Bij gebruik van lenzen waar zogenaamd laag dispersie glas is verwerkt, is de kans op purple fringe een stuk kleiner. Deze lenzen zijn echter relatief duur. Gelukkig wordt laag dispersie glas langzaam maar zeker iets voordeliger, en zie je het steeds vaker verwerkt, met name op het voorste en / of achterste lensdeel van objectieven. Bij goedkope kitlenzen, die worden meegeleverd met spiegelreflex- of systeemcamera’s (waarvan de kostprijs vaak maar enkele tientjes bedraagt), is dit meestal niet verwerkt. Het is daarom de moeite waard om bij aanschaf van een nieuwe camera wat langer wat meer geld uit te geven voor een wat duurder (standaard)objectief.
Verder voorziet menig camerafabrikant zijn producten tegenwoordig van steeds betere embedded software, waarmee bij verwerking van de foto in de camera veel purple fringe wordt weggefilterd. Maar ondanks deze optische- en softwarematige verbeteringen is purple fringe nooit 100 % te vermijden.
Ter illustratie: de foto hierboven (afbeelding 1) is genomen met een uitstekend objectief waarin laag dispersie glas is verwerkt, en een camera met een speciaal ingebouwd softwarefilter voor het verminderen van purple fringe. Inderdaad was bijna alle purple fringe verwijderd. Maar ondanks dat, was in de bovenste helft van de foto, de lucht met daarbij veel twijgen, de purple fringe niet helemaal te voorkomen. De duivel steekt in het detail. Als je ook die laatste details wilt overwinnen, dan doet een goede plug-in in het fotoprogramma wonderen.

Dit GIMP geschikte script “Purple fringe” kan worden gedownload van de volgende website: farcrydesign.com/GIMP/PurpleFringe.html.
Je kunt hem ook direct downloaden vanuit de GIMP Plugin registry:
afbeelding 2
het Purple Fringe script 

De werking van dit filter wijst zich bijna vanzelf. De “beruchte” kleuren in de randcontouren (de “edges”) kunnen met de vier onderste schuifbalken gedesatureerd, oftewel de desbetreffende kleur verminderen of geheel verwijderen. Naar links schuiven is minder. Hoe verfijnd de gewenste aanpassing in de randen moet worden, kan met de twee bovenste schuifbalken worden aangepast. Het is gewoon een kwestie van uitproberen en ervaring opdoen.

In GIMP is het effect niet direct zichtbaar bij het verschuiven van de balken. Daarvoor moet eerst, na keuze van de gewenste settings van de schuifbalken, op OK worden geklikt. In de praktijk leer je echter al vrij snel welke waarden moeten worden ingesteld. En als het niet bevalt, kan uiteraard de bewerking in de Bewerkingsgeschiedenis gewoon weer ongedaan worden gemaakt, en opnieuw een poging worden gedaan. Maar zoals gezegd leer je het al snel aanvoelen.

Om te tonen hoe goed dit filter werkt, heb ik het voorbeeld van de foto-uitsnede hierboven (afbeelding 1) onder handen genomen. Ik heb de drie onderste schuifbalken (red, blue en cyaan) op de waarde -80 gezet. Het wijzigen van de edges (twee bovenste schuifbalken) bleek niet nodig. Het resultaat is verbluffend goed. Zie afbeelding 3 hieronder.

afbeelding 3
de purple fringe is verwijderd. De kleur is precies volgens de realiteit 

Shadows & highlights

Menig GIMP gebruiker kijkt vast wel eens naar andere fotoprogramma’s. In Photoshop zit een erg handig tooltje voor het snel bijstellen van (te) hoge lichten en (te) donkere schaduwen. Met een snelle actie bereik je hiermee resultaten, die je anders net zo verfijnd zou kunnen bereiken door het werken met lagen, of gebruik van de curve. Veel fotografen vinden dat echter te omslachtig en soms ook complex. Vandaar die populariteit van deze eenvoudige (maar zeer goed doordachte) tool voor snelle correcties.

Is zoiets ook beschikbaar voor GIMP ?  Jazeker! Zelfs diverse vergelijkbare plug-ins van verschillende makers. Ik behandel van de beschikbare varianten de eenvoudigst te gebruiken tool (slechts twee schuifbalken, net als bij Photoshop, voor het corrigeren van de hoge en lage lichten), die ook nog eens zeer goed is.
Net als bij de hiervoor omschreven filter voor het verwijderen van purple fringe, is het effect niet direct zichtbaar bij het verschuiven van de balken. Daarvoor moet eerst, na keuze van de gewenste settings van schuifbalken, op OK worden geklikt. Maar ook bij deze toepassing leer je al vrij snel welke waarden moeten worden ingesteld. En ook hier geldt dat de bewerking weer ongedaan worden gemaakt, en opnieuw een poging worden gedaan.

Dit script kun je direct downloaden vanuit de GIMP Plugin Registry: github.com/pixlsus/registry.gimp.org_static.

Na installeren is het script te vinden onder “Filters” en “Licht en schaduw”. Zodra je voor dit script hebt gekozen, verschijnt het volgende pop-up scherm:

afbeelding 4
het Shadows & Highlights script 

Ook hier wijst het zich verder vanzelf. Gewoon een kwestie van uitproberen en leren aanvoelen.
Om aan te tonen hoe goed dit script werkt, heb ik een foto uit Curaçao genomen (genomen in een smalle steeg in Willemstad op het midden van de dag, met – zoals te verwachten – zeer donkere schaduwen en bijna uitgevreten hoge lichten), voor en na de behandeling met dit script.

Noot: de schrijver van dit epistel heeft hiervoor de onbewerkte jpg als uitgangspunt genomen. Zo werk ik overigens nooit; ik neem alles ook op in RAW, en dat is mijn startpunt. Ik converteer die al zo goed als mogelijk, waaronder met een acceptabele overbrugging van hoge en lage lichten. De verfijnde (na)correctie van de hoge en lage lichten heb ik in GIMP met dit script Shadows & Highlights gedaan. Maar omwille van dit artikel, om het verschil voor en na bewerking met dit script goed te laten zien, ben ik van de (te) contrastrijke JPG uitgegaan, zoals die door de camera is verwerkt.

afbeeldingen 5 en 6
voor en na bewerking met het script Shadows & Highlights 

Het is een prachtig script, dat ik vooral gebruik voor het verfijnen van opnamen die in zeer contrastrijke omstandigheden, zoals bij het voorbeeld hierboven, zijn gemaakt. En vooral daar waar het gewenste effect nét niet met de RAW converter kan worden gehaald.

Ik gaf al aan dat het script zeer goed werkt. Onderhuids worden er veel stappen gedaan, o.a. met het werken met lagen. Dit kun je mooi zien in de Bewerkingsgeschiedenis. Het is dus niet (alleen maar) een simpele aanpassing met behulp van bijvoorbeeld de levels en curves, maar een goed doorwrocht en heel sophisticated aanpassingsproces.

Filtered BW

Voor de liefhebber van fotografie in zwart-wit is voor GIMP een geweldig script beschikbaar dat verbluffend eenvoudig en snel werkt, maar onderhuids een zeer gedegen procedure volgt.
In feite is het een script waarbij gebruik wordt gemaakt van de kanaalmixer, met omzetting naar grijswaarden, en waarbij het gewenste effect kan worden bereikt met kleurfiltering – net als de bekende gekleurde filters uit de tijd van de analoge zwart-wit fotografie. Juist omdat veel mensen het handmatig werken met de kanaalmixer lastig vinden (want welke waardes moeten met de schuifbalken precies worden ingesteld?) is dit simpele en doeltreffende script een uitkomst.

Dit script kun je direct downloaden vanuit de GIMP Plugin Registry: github.com/pixlsus/registry.gimp.org_static.

Na het installeren is het script te vinden onder “Script-Fu” en “Color”. Zodra je dit script wordt aangeklikt, verschijnt het volgende pop-up scherm:

afbeelding 7
het script Filtered BW 

Hieronder een voorbeeld (afbeeldingen 8a en 8b) van een omzetting naar zwart-wit. Hierbij is het filter blauw gekozen, met een saturatie van 70.

afbeeldingen 8 en 9
voor en na bewerking met het script Filtered BW 

Watermark

Tot slot een script voor GIMP dat niet is bedoeld voor het verbeteren van foto’s, maar simpelweg voor het toevoegen van een watermerk aan je afbeeldingen.
Vaak zijn er goede redenen om je foto’s te voorzien van een watermerk. Bijvoorbeeld als je foto’s publiceert op internet, al of niet met een eigen website. Misbruik van je fotowerk is nooit uit te sluiten, maar met zo’n watermerk er in verwerkt, is de drempel een stuk hoger. En het staat ook nog eens professioneel.
Nu zijn er op internet tal van programmaatjes te vinden waarmee foto’s of andere afbeeldingen van een watermerk of copyrightvermelding kunnen worden voorzien, maar dit GIMP script blinkt uit in het snelle en zeer gemakkelijke gebruik, en het charmante eindresultaat.

Dit script kun je direct downloaden vanuit de GIMP Plugin Registry: github.com/pixlsus/registry.gimp.org_static.

Eenmaal geïnstalleerd in GIMP is het script te vinden onder Script-Fu en MyScripts. Als het wordt geopend, verschijnt het volgende pop-up scherm:

afbeelding 10
het script Watermark 

Ook deze toepassing wijzigt zich eigenlijk vanzelf. Type de gewenste tekst in, het gewenste lettertype, de maat en de plaats (linksonder, linksboven, rechtsonder, rechtsboven). Tenslotte kan de mate van transparantie (de “opacity”) worden ingesteld.
Het is gewoon een kwestie van uitproberen welke setting het beste bevalt. Het is snel aangeleerd.

Tenslotte laat ik een foto zien waarop ik het watermerk volgens afbeelding 8 heb verwerkt. Omwille van de duidelijkheid heb ik tekst extra groot gemaakt, en de transparantie beperkt gehouden (anders kom het in dit artikel wellicht niet zo duidelijk over). In de praktijk zal in de regel een kleiner lettertype met een lagere opacity – dus veel meer doorschijnend, worden gebruikt. Zoals een echt watermerk betaamt.

afbeelding 11
het watermerk linksboven geplaatst 

Tenslotte

Hoe deze scripts te installeren? Het is vrij eenvoudig: gewoon het script downloaden, kopiëren en plakken in de desbetreffende map van het programma. Onder Windows meestal: Program Files – GIMP2 – share – GIMP – 2.0 – scripts.

Er is een website waarin dat uitstekend wordt uitgelegd.
Zie: www.mahvin.com/2009/09/gimp-how-to-install-scripts-plug-ins-to.html.En verder zijn er tal van filmpjes te vinden, waar het hele proces kan worden gevolgd. Ik vond een heel aardig filmpje op YouTube voor het installeren van een script in GIMP dat onder Windows draait: www.youtube.com/watch?v=TQwi9jAmFCo.

Of beter nog: ga na YouTube, en toets de zoekopdracht “install GIMP scripts” in. De keuze is aan u!