André Kertész

Een laatste keuze met vijf fotoboeken

Een keuze uit
Gepubliceerd: 16 december 2019

Dit is de laatste aflevering van een maandelijks terugkerende rubriek waarin we een selectie gaven van min of meer recent verschenen fotoboeken. Ditmaal kozen we vijf titels van zeer uiteenlopende boeken. 'Mother' van Paul Graham, 'Murder' van Guillaume Simoneau, 'The Other Side' van Nan Goldin, 'Zilverbeek-Silver Creek' van Lucas Leffler en tenslotte het achtste deel van 'The Opéra', samengesteld door Matthias Straub.

Ik ken weinig uitgevers die zoveel zorg besteden aan het uiterlijk van hun boeken als MACK. Je ziet het ook weer heel sterk bij 'Mother', het nieuwe fotoboek van Paul Graham. Alleen al het papier van omslag en schutbladen is prachtig. Het zacht rose, crêpe-achtige papier omsluit als het ware een grote schat: een serie liefdevolle portretten die de grote Britse fotograaf maakte van zijn moeder.
De eerste negen portretten laten een bejaarde vrouw zien die slaapt – die na zoveel jaren eindelijk eens mag uitrusten, zou je kunnen zeggen. Zorgelijke jaren? Ja, misschien wel, als je af mag gaan op het daarop volgende, door rose bladen afgescheiden portret. De oude vrouw lijkt te kijken in de lens van de camera. Een verdrietige blik? Beseft ze wel dat haar zoon haar fotografeert?
In de daarna volgende portretten slaapt moeder weer.
Graham toont zich wederom een meesterlijke fotograaf in kleur met deze subliem gedrukte foto's. Uit alles spreekt een grote toewijding. Van flatteren is geen sprake. De kleren van de vrouw zien er soms zelfs ietwat verfomfaaid uit. Soms lijkt ze ook zorgen te hebben in haar slaap, soms krijgt haar gezicht juist iets meisjesachtigs.

Een film over Henri Cartier-Bresson: l'amour tout court

Een van de fotografen die mij heeft geïnspireerd, sinds de eerste foto die ik van hem zag, is Henri Cartier-Bresson. De foto is wereldberoemd, een man die over plassen springt. Een eenzame actie, logisch en duidelijk, die mij wél met de vraag liet zitten waarom de man op een dergelijke manier over de plassen sprong, niet de vraag of hij al dan niet droge voeten wilde houden, maar de vraag wat hem bewoog. De geestesgesteldheid waarin hij op dat moment in verkeerde. Was het vrolijkheid of noodzaak? Een foto die zowel een herkenbare emotie overbrengt maar die ook weer veel vragen oproept.

De schijnbaar eenvoudige wijze van fotograferen, het gebrek aan wat men ‘perfecte techniek' noemt en waar je op een opleiding of van je hoofdredacteur waarschijnlijk een onvoldoende voor kreeg, een naar het onscherpe neigende foto die haarscherp een essentie neerzette en die je vragende brein hard aan het werk zette.

Deze fotograaf heeft vrijwel zeker niet alleen mij geïnspireerd. Bijna iedereen die wérkelijk betrokken is bij de inhoud van het beeld moet een soortgelijke ervaring hebben ondergaan bij het zien van Cartier-Bressons foto’s. Zonder opsmuk, zonder effecten, maar met een intensiteit die zeldzaam is.

Cartier-Bresson richtte samen met Robert Capa, George Rodger, David 'Chim' Seymour en William Vandivert het vermaarde agentschap Magnum Photos op. Zij 30 jaar jongere vrouw Martine Franck, waarmee hij in 1970 trouwde, was van oorsprong Antwerpse. Zij trad in 1983 toe tot Magnum Photos.