DPG Media

Journalisten winnen zaak tegen DPG

Op 1 november 2019 deed de kantonrechter van rechtbank Amsterdam uitspraak in de spraakmakende zaken van de heer Rogier tegen DPG (voorheen de Persgroep) en mevrouw Van Uem tegen DPG.[1] De NVJ spreekt over een historische uitspraak.[2] Deze zaken gingen over het recht op een billijke vergoeding van (foto)journalisten die als freelancer werken voor regionale media. In deze bijdrage zal ik eerst de wettelijke grondslag en vervolgens de overwegingen en beslissing van de rechter bespreken, daarna komen de meningen van de betrokken partijen aan bod en tot slot zal ik een korte samenvatting van de kwestie geven. Zie voor een uitgebreide beschrijving van het eerdere verloop van deze kwestie de bijdrage van de heer Nijkerk.[3]

De wettelijke grondslag voor de vorderingen van de journalisten is art. 25c Aw, een van de nieuwe artikelen uit de wet Auteurscontractenrecht 2015.[4] Het eerste lid van dit artikel luidt als volgt:

Freelance journalisten pakken De Persgroep aan

De freelance (foto)journalisten Britt van Uem (Tubantia) en Ruud Rogier (Brabants Dagblad) hebben een belangrijke stap in de rechtszaak tegen De Persgroep gezet. Inzet van de rechtszaak is een billijk tarief dat in overeenstemming is met wat journalisten in vast dienstverband verdienen. Nu krijgen deze freelancers gemiddeld 16,50 euro per uur, terwijl (foto)journalisten in vast dienstverband met een vergelijkbare staat van dienst 60 à 80 euro per uur verdienen. In het tussenvonnis dat vandaag verscheen, zegt de rechter dat het voor de bepaling of een vergoeding al dan niet billijk is relevant is wat een freelance (foto)journalist per uur aan een opdracht verdient. Nu betalen media niet per uur maar per woord of per foto of foto-opdracht. Relevant is volgens de rechter ook wat journalisten in loondienst voor datzelfde werk verdienen. Dat de rechter deze twee omstandigheden mee laat wegen bij het bepalen van een billijke vergoeding is nieuw.

De Persgroep weigerde de zaak bij de Geschillencommissie Auteurscontractenrecht te laten behandelen. Dit lijkt onfris te ruiken, maar dat schijnt bij De Persgroep wel vaker zo te zijn wanneer het over freelancers gaat.

Tijdens de rechtszaak op 3 april jl. tegen de freelancers Britt van Uem en Ruud Rogier stelde Bart Verkade, directeur van de Persgroep Nederland, dat de waarschijnlijk door hemzelf uitgevonden ‘exploitatiewaarde’ het criterium was voor het vaststellen van een billijke beloning. Als dat ook wordt gehanteerd bij regioredacteuren in vaste dienst, zou dit salaris naar berekening hun salaris waarschijnlijk uitkomen op nog geen € 15.000 per jaar.

Britt van Uem wil 49 cent per woord voor haar schrijfwerk in plaats van de huidige 13,4 cent. Ruud Rogier wil 150 euro per foto in plaats van 42 euro. Als de rechter daar in mee gaat kost dat de Persgroep ongeveer 2800 euro.

Freelancetarieven van De Persgroep in het nieuws

Uitgevers lijken te denken zich steeds meer te kunnen permitteren. Het publiek bij de uitzending van ‘Wat verdien jij’ van afgelopen maandag was behoorlijk ontzet toen freelance journaliste Britt van Uem aangaf voor zo’n 5 uur werken voor dagblad Tubantia (De Persgroep) het riante bedrag van € 57,80 krijgt betaald.

De struikrovers hebben namelijk vanachter een bureau berekend dat 13 cent per woord (€ 10 per uur) ruim verdiend is. Misdadig, gezien de kosten van levensonderhoud in de EU ligt dit bijna op één lijn met kinderarbeid in een of ander onbeschaafd land. Gezien het feit dat het een freelancetarief is, waarbij de freelancer zelf voor de sociale voorzieningen moet zorgen, komt dit neer op ongeveer 60% van de bijstandsnorm. Dit riekt niet naar uitbuiterij, degene die dit bedenkt moet op water en brood worden gezet. Als buurman van een zekere moorddadige onderwereldfiguur. Uiteraard moet dan de sleutel na afsluiten worden weggegooid.

Vakorganisaties willen rechtszaak aanspannen tegen De Persgroep

De vakorganisaties NVJ, DuPho en de FLA hebben gedreigd De Persgroep voor de rechter te dagen wanneer De Persgroep geen overleg wil voeren over haar nieuwe inkoopvoorwaarden voor freelancers. Tot dusver heeft De Persgroep geen enkele interesse de op 1 juni aangepaste voorwaarden te bespreken met deze organisaties die namens hun achterban overleg willen.

De organisaties schrijven in hun uitnodiging onder meer: ‘Het doel van dit overleg is de Algemene Voorwaarden zodanig te wijzigen dat voornoemde bezwaren (zoals overdracht van rechten en het verbod voor anderen te werken evenals de 'contractbreuk' om je door Pictoright te laten vertegenwoordigen, red) worden weggenomen. Deze uitnodiging ontvangt u tevens in het kader van artikel 6:240 Burgerlijk Wetboek dat ons als beroepsverenigingen de mogelijkheid biedt de Algemene Voorwaarden door de rechter te laten toetsten. Vooralsnog gaan wij ervan uit dat het zover niet hoeft te komen en hoop ik dat wij elkaar op 2 juli treffen voor een constructief overleg.’

Waar zelfstandige journalisten voor ijveren…

Hieronder een aantal voorstellen – lees eisen - om het statuut en de financiële situatie van zelfstandige journalisten te verbeteren. Aanleiding voor deze tekst zijn de sectoriële onderhandelingen die Vlaams Mediaminister Ingrid Lieten onder het motto “talentmanagement” recent heeft opgestart in uitvoering van afspraken die drie jaar terug gemaakt zijn tijdens de Staten-Generaal voor de Media in Antwerpen, een bijeenkomst die indertijd georganiseerd werd door toenmalig Mediaminister Kris Peeters in de nasleep van een aantal zware herstructureringen in de media. Deze tekst richt zich zowel naar de Vlaamse Vereniging van Journalisten (VVJ) met het verzoek deze punten waar nodig naar voor te schuiven tijdens deze onderhandelingen als naar de uitgevers en bevoegde politici om eindelijk werk te maken van zaken die al decennia gevraagd worden.

Het moet me vooreerst van het hart dat ik als lid van de raad van bestuur van VVJ verschillende van onderstaande zaken al meer dan 15 jaar bepleit zonder dat er ondertussen veel veranderd is, zonder dat er überhaupt – op een enkele uitzondering na in het midden van het vorige decennium – zelfs een forum was om over dergelijke dingen te praten met uitgevers. Die vaststelling is enigszins verrassend. Het freelancefenomeen kent sinds de jaren ’70 een sterke opmars. Van de circa 2.300 beroepsjournalisten die lid zijn van de VVJ zijn er momenteel liefst 482 freelancers. In elke studie of tekst over de actuele situatie van de beroepsjournalisten werd de afgelopen jaren de situatie van freelancer bovendien steevast als ondermaats beschreven. Uitdrukkingen zoals “freelancers zijn de paria’s in de media” zijn legio.