Editie 2019-3

Over fotokunst en twee Leica-pioniers

Een keuze uit
Gepubliceerd: 30 september 2019

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op 'Fotografie wordt Kunst Photo-Secession in Holland 1890-1937' en 'Dr. Paul Wolff & Tritschler Light and Shadow – Photographs from 1920-1950'.

Tot en met 8 december 2019 loopt in het Fotomuseum Den Haag de tentoonstelling 'Fotografie wordt Kunst. Photo-secession in Holland 1890-1937'. Er verscheen een aardige catalogus met een essay van Maartje van den Heuvel, conservator fotografie bij de Bijzondere Collecties van Universitaire Bibliotheken Leiden.
Tentoonstelling en catalogus bevestigen opnieuw hoe rijk de fotocollectie van de Leidse universiteit is. Alle foto's, voornamelijk vintage prints, zijn afkomstig uit die collectie en staan in de catalogus zoveel mogelijk in het originele formaat afgebeeld.
Onder de vroegste kunstfotografen bevonden zich diverse kunstschilders. George Breitner is een voorbeeld, veel bekender dan de landschapsschilder Louis Apol van wie een paar prachtige foto's (onder meer van een vrouw in een besneeuwde bomenlaan) opgenomen zijn.

Duits verbod op perssnippets is in strijd met het Europese recht

Op 12 september 2019 is door het Europese Hof van Justitie een arrest gewezen in een zaak tussen VG Media en Google LLC (hierna Google).[1] In deze bijdrage wil ik middels dit arrest het belang van het Europese recht in ieder (auteursrechtelijk) geschil laten zien. In deze bijdrage zal blijken dat nationaal recht (zoals bijvoorbeeld het Nederlandse recht) ondergeschikt is aan het Europese recht en daarmee niet in strijd mag zijn.[2] Nederland is immers een van de lidstaten van de Europese Unie.

Auteursrechtelijk geschil musical Vape en Grease

Op 13 augustus 2019 verscheen bericht over een auteursrechtelijk geschil tussen de makers van de musical Vape (hierna: Vape) en de rechthebbende op de (klassieke) musical Grease (hierna: Grease).[1] Grease stelt dat Vape inbreuk maakt op haar rechten. Vape stelt dat er geen sprake is van een inbreuk omdat er sprake is van ‘fair use’[2], meer specifiek van een parodie. Daarom leek het mij interessant, hoewel de casus naar buitenlands recht beslist zal worden, om in deze bijdrage (kort) de parodie aan de hand van dit voorbeeld naar Nederlands recht te behandelen.

Wettelijk kader parodie

De parodie-exceptie is een van de beperkingen van het auteursrecht. Dat wil zeggen dat er voor het gebruik van het auteursrechtelijke werk in een parodie geen voorafgaande toestemming is vereist en er dus ook geen sprake is van een inbreuk, ook al lijkt het dat er aan alle voorwaarden voor een inbreuk op het auteursrecht is voldaan. De parodie vindt zijn wettelijke grondslag in art. 18b Auteurswet. Dit artikel luidt als volgt:

De zich herhalende geschiedenis

Vanuit mijn vakantieverblijf op wielen werk ik heerlijk in de bergen op een zacht pitje aan PhotoNmagazine. Op enkele kilometers afstand van bewoonde-wereld lawaai, terwijl je in het weekend toch vlakbij een jazzfestival kon bezoeken. En van hier kun je het vak ook op afstand bekijken met een wat filosofischer blik dan normaal.

Na decennia fotograferen met spiegelreflexen gaat de wereld opeens weer in de richting van de meetzoekercamera, die nu ineens modisch mirrorless wordt genoemd. Net zoals kleinbeeld ineens full frame heet. Maar 24x36 mm blijft gewoon 24x35 mm, dit is een keihard vaststaand gegeven…

“Ik ben het helemaal zat om als een pakezel met zware camera’s en objectieven rond te zeulen, geef mij maar lichtere apparatuur” zoals een geroutineerd persfotograaf tijdens Professional Imaging tegen mij verzuchtte. Hij is nu dus overgeschakeld op de ‘nieuwe’ apparatuur en aan de kwaliteit van zijn werk is dit niet af te zien. “Ik hoef mijn edele delen toch niet prominent buiten te hangen om mensen ‘professioneel’ te imponeren maar onderscheidt mij toch liever door mijn fotografie dan door technische herrie er omheen.”

Plagiaat door Katy Perry

Op 30 juli 2019 verscheen er bericht dat Katy Perry zich schuldig had gemaakt aan plagiaat. Haar nummer ‘Dark Horse’ lijkt volgens de jury te veel op het nummer ‘Joyful Noise’ van Marcus Tyrone Gray.[1] Men kan zich naar aanleiding van dit bericht afvragen wat plagiaat nu eigenlijk is. In deze bijdrage wil ik daar nader op ingaan.[2] Daarbij zal ik eerst plagiaat bespreken, vervolgens zal ik de zogenaamde ontleningsleer bespreken en tot slot zal ik de verweren van Katy Perry bespreken.

Plagiaat is geen juridische term. Volgens de Van Dale is plagiaat: “het zich toe-eigenen van het geestelijk werk van anderen en het als eigen werk openbaar maken”.

De vraag is dan hoe plagiaat juridisch gekwalificeerd kan worden.

Affinity Photo

In de markt van de grotere en betere fotobewerkingsprogramma's zijn spectaculaire nieuwe of stevige vernieuwingen van fotobewerkings pakketten geen dagelijks nieuws. Er zijn afgezien van de reguliere updates zeker wel bewegingen. Maar per saldo wordt de markt wordt toch vooral beheerst door een paar grote spelers - betaald of gratis - zoals de producten van Adobe (Photoshop, Photoshop Elements, Lightroom), Corel (Paint Shop Pro), Magix en GIMP. En dan nog wat kleinere spelers die ook alleszins constant in hun mannetje staan. Maar dan verschijnt er ineens een nieuw programma waarbij je even de adem inhoudt en even moet slikken en dat de ogen even doet knipperen ... Een fotobewerkingsprogramma dat op hoog niveau presteert, er prettig uitziet, zich intuïtief laat bedienen, krachtig en veelzijdig is, en goed aansluit op de wensen en eisen van professionals. En dat voor een zeer bescheiden prijs. Is dat echt het geval? Kan dat? Jazeker! Met het programma Affinity Photo. Deze nog relatief jonge hond is een ware dreun in de markt, een wake-up call voor de bestaande, vaak (veel) duurdere spelers. Lees verder wat dit prachtige pakket zoal te bieden heeft.

Het rauwe, kleurrijke overleven in de grote stad

Een keuze uit
Gepubliceerd: 27 augustus 2019

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op 'Maldicidade' van de Braziliaanse fotograaf, cineast en beeldend kunstenaar Miguel Rio Branco.

Waar bevinden we ons eigenlijk? In een houten bushokje of een schuur? Wat doen die pasfotootjes die vastgeklemd zitten achter een plank? Er staan mannen op - van één man zijn zeven dezelfde foto's. Is dit misschien een ontmoetingsplek? Ja, het zou het interieur kunnen zijn van een urinoir, met in de wand spleten voor lucht en licht.
Ik doe een poging om één van de foto's te beschrijven uit het nieuwe boek van Miguel Rio Branco, dat onlangs gepubliceerd werd door Taschen. 'Maldicidade' is de titel. Hoe die vertaald wordt, weet ik niet, maar op grond van gegevens uit een woordenboek denk ik dat het zoiets betekent als 'Vervloekte stad’.

Uitputting afdrukken foto’s

Op 30 juli 2019 wees het gerechtshof Amsterdam arrest in een zaak die ging over uitputting.[1] Uitputting is geregeld in art.12b van de Auteurswet en is een van de beperkingen voor de auteursrechthebbende met betrekking tot zijn exclusieve bevoegdheden. In deze bijdrage wil ik dit arrest behandelen. Ik zal daarbij eerst een korte samenvatting van de (relevante) feiten geven, vervolgens zal ik de rechtsvraag geven en beantwoorden en tot slot zal ik een conclusie trekken en daarbij het belang van dit arrest voor iedere fotograaf bespreken.

Nederlandse fotograaf en jurist doet aangifte tegen Facebook wegens fotocensuur

Reisfotograaf Thijs Heslenfeld heeft aangifte gedaan tegen Facebook wegens het censuurbeleid beleid van dit sociale medium. In de visie van Heslenfeld is het beleid van Facebook ‘discriminerend en een onrechtmatige beperking van de vrijheid van meningsuiting’.

Foto’s van Heslenfeld en collega’s en laatst zelfs de Facebookpagina van het Nederlands Fotomuseum werden met regelmaat verwijderd. Heslenfelds account werd meerdere keren en soms dagenlang geblokkeerd omdat de fotografie in strijd zou zijn met Facebooks “richtlijnen voor naaktbeelden of seksuele handelingen”.

En uiteraard ook werk van Helsenfeld met als onderwerp de Himba-stam, met vrouwen die traditioneel geen bovenkleding dragen, werd door Facebook afgeserveerd.

De zes grondslagen uit de AVG bij foto’s

Eind mei 2019 verscheen een artikel van mevrouw Segaar – redacteur economie bij RTL - waarin zij aangeeft dat er veel onduidelijkheid heerst bij kleine bedrijven en scholen over de Algemene verordening gegevensbescherming (hierna: AVG) bij het maken van foto’s.[1] Daarom lijkt het mij goed om in deze bijdrage de gevolgen van de AVG bij portretfotografie te behandelen.[2]

Laat ik beginnen door aan te geven dat een foto van persoon waaruit de identiteit van die persoon opgemaakt kan worden (hierna: portretfoto), een persoonsgegeven is in de zin van de AVG.[3] Daarnaast dien ik op te merken dat ook als het zo is dat dat u een foto mag maken (en bewaren) dit niet vanzelfsprekend betekent dat u die foto ook openbaar mag maken.[4]

Auteursrechtelijk geschil Gigi Hadid

In januari 2019 verscheen er een bericht over een auteursrechtelijk geschil tussen Xclusive-Lee INC. (hierna: Xclusive) En Jelena Noura “Gigi” Hadid (hierna: Gigi Hadid).[1] Gigi Hadid is een internationaal bekend supermodel. De zaak ging over het gebruik door Gigi Hadid – namelijk het posten op Instagram – van een foto van Xclusive – waarop zijzelf stond afgebeeld– zonder toestemming van Xclusive. Gigi Hadid is niet de eerste beroemde persoon die een foto van een ander gebruikt zonder toestemming.[2] De uitkomst van deze zaak lijkt op het eerste oog verbazingwekkend, want de zaak werd door de rechter ‘dismissed’, hetgeen lijkt op een Nederlandse niet-ontvankelijk verklaring.[3] Gigi heeft de zaak dus ‘gewonnen’. In deze bijdrage wil ik de redenen hiervoor bespreken.[4]

Een opwindende fotografische reis samen

Een keuze uit
Gepubliceerd: 29 juli 2019

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op The Best of LensCulture – Vol. 3.

Het wereldwijd opererende platform LensCulture werd in 2004 opgericht met het doel om de beste fotografische talenten te ontdekken en onder de aandacht te brengen van fotografieliefhebbers. Via een webmagazine en sociale media bereikt men naar eigen zeggen maandelijks meer dan drie miljoen mensen. De organisatie helpt fotografen bij het ontwikkelen van creatieve en professionele talenten en sponsort bovendien een grote, jaarlijks terugkerende fotowedstrijd.

In 2017 verscheen bij Schilt Publishing het overzichtswerk The Best of LensCulture – Vol.1. Vorig jaar volgde het tweede deel. En onlangs kwam deel 3 uit met zo'n 200 foto's van 165 fotografen uit 38 landen.

Waren er vorige keer vier prijscategorieën, ditmaal zijn het er zes. Nieuw zijn de Visual Storytelling Awards, de Black & White Photography Awards en de Art Photography Awards. Alleen al de namen van diverse juryleden maken duidelijk dat het om een prestigieuze wedstrijd gaat. Zo zaten deze keer gerenommeerde fotografen als Todd Hido, Nadav Kander en Cristina de Middel in de jury naast leidende figuren van toonaangevende uitgeverijen, fotobladen en fotogaleries.

Portretrecht verdachten

Op 21 juni 2019 verscheen op privacy-web.nl een artikel over de ‘boevenspotter’ Jaime van Gastel.[1] In zijn vrije tijd gaat dhr. Van Gastel op zoek naar criminelen (met name zakkenrollers) om deze vervolgens aan te geven bij de politie; in Amsterdam werkt hij samen met het zakkenrollersteam. Van deze speurtochten maakt hij video’s en deze plaatst hij op zijn YouTube kanaal. De gezichten van agenten in deze video’s laat hij ‘blurren’ door zijn editor. Bij verdachten doet hij dat niet of in ieder geval niet standaard. In deze bijdrage wil ik nader ingaan op het portretrecht van de verdachten.[2]

Post voor oud bewoner

Voordat ik bij I-ee. ben gaan werken werkte ik o.a. bij een gerechtsdeurwaarderskantoor. Door de ervaring die ik daar heb opgedaan weet ik hoe vervelend het kan zijn als een vorige bewoner zijn adreswijziging niet heeft doorgegeven aan al zijn contacten. Ik heb tientallen mensen gesproken die post ontvingen voor vorige bewoners (waar zij geen nieuwe adresgegevens van hadden). In enkele gevallen was de desbetreffende bewoner al jaren vertrokken en verscheen nog wekelijks nieuwe post. De kans is groot dat u of iemand die u kent op enig moment post zal ontvangen voor een oud-bewoner. In deze bijdrage wil ik daarom nader ingaan op post van vorige bewoners waarvan u niet beschikt over de juiste adresgegevens.

Kwetsende uitlating, smaad en / of laster

Via internet en sociale media is het bijzonder makkelijk om iemand publiekelijk te schande te maken. Soms kiezen mensen er voor om op deze manier aan eigenrichting te doen. Een mooi praktijk voorbeeld hiervan is te lezen in het artikel in de Volkskant van mevrouw Wals d.d. 28 juni 2019.[1] In deze bijdrage wil ik daarom het verschil tussen een kwetsende uitlating, smaad en laster behandelen.

Het uitgangspunt is dat het verkondigen van een mening mag, ook al is deze sociaal onwenselijk of kwetsend. Als dat anders zou zijn dan zou dat de vrijheid van meningsuiting onder druk zetten. De grens aan de vrijheid van meningsuiting is echter bereikt als (kortgezegd) daarmee een recht van een ander wordt aangetast.