Fotohof▼

Ik ken weinig uitgevers die zoveel zorg besteden aan het uiterlijk van hun boeken als MACK. Je ziet het ook weer heel sterk bij 'Mother', het nieuwe fotoboek van Paul Graham. Alleen al het papier van omslag en schutbladen is prachtig. Het zacht rose, crêpe-achtige papier omsluit als het ware een grote schat: een serie liefdevolle portretten die de grote Britse fotograaf maakte van zijn moeder.
De eerste negen portretten laten een bejaarde vrouw zien die slaapt – die na zoveel jaren eindelijk eens mag uitrusten, zou je kunnen zeggen. Zorgelijke jaren? Ja, misschien wel, als je af mag gaan op het daarop volgende, door rose bladen afgescheiden portret. De oude vrouw lijkt te kijken in de lens van de camera. Een verdrietige blik? Beseft ze wel dat haar zoon haar fotografeert?
In de daarna volgende portretten slaapt moeder weer.
Graham toont zich wederom een meesterlijke fotograaf in kleur met deze subliem gedrukte foto's. Uit alles spreekt een grote toewijding. Van flatteren is geen sprake. De kleren van de vrouw zien er soms zelfs ietwat verfomfaaid uit. Soms lijkt ze ook zorgen te hebben in haar slaap, soms krijgt haar gezicht juist iets meisjesachtigs.

De eerste keer dat ik van de fotograaf Stephan Vanfleteren (1969) hoorde, was toen ik zijn boek 'Belgicum' onder ogen kreeg. Ik was overdonderd, zoals ik ooit overdonderd was door het fotoboek 'Sweet Life' van Ed van der Elsken. Ik kreeg sterk het gevoel dat hier een vergelijkbare grootheid op het podium van de fotografie was verschenen.
'Belgicum' kwam uit in 2007. En de boeken die Vanfleteren sindsdien gepubliceerd heeft alsook de bijbehorende exposities, hebben zijn ster alleen maar hoger doen rijzen. Dat wordt ook nog eens met grote overtuigingskracht bevestigd in het FoMu te Antwerpen waar tot en met 1 maart 2020 de overzichtstentoonstelling 'Present' te zien is. Nooit eerder heeft het museum alle ruimte vrij gemaakt voor een tentoonstelling van één fotograaf. En voor Vanfleteren zelf is het ook de eerste grote overzichtstentoonstelling. Ruim 450 foto's worden getoond.

Het is een afschuwelijk verhaal, te erg soms voor woorden. Het is het trieste verhaal van Cathy, alias Kim(berly), alias Queenie, alias Miss Wish. Een vrouw die reeds als kleuter misbruikt werd op seksparty's van haar vader en 'vrienden' en die op haar 12de een relatie kreeg met een man die haar aan de drugs hielp, haar als een slavin uitbuitte, mishandelde en gebruikte voor het maken van kinderporno.
Hoe vertel je zo'n verhaal als fotograaf, hoe breng je zulke ellende in beeld, hoe maak je daar een boek van? Nina Berman laat met 'An autobiography of Miss Wish' op overtuigende en zeer aansprekende manier zien hoe dat kan. Met dank aan Teun van der Heijden die voor het prachtige boekontwerp zorgde. Het boek kwam onlangs, tijdens de afgelopen editie van Paris Photo, op de shortlist voor de Paris Photo/Aperture Foundation Photobook of the Year Award te staan. (De prijs werd uiteindelijk gewonnen door Laia Abril met haar boek 'On abortion').

Saul Leiter (1923-2013) hoort tot de zeldzame grote fotografen wier werk pas in hun laatste levensjaren in de openbaarheid kwam. Hij hoort daarnaast ook tot de pioniers van de kleurenfotografie. In 2006 – hij was toen al over de 80 – publiceerde Steidl het opzienbarende fotoboek 'Saul Leiter Early Color'. Het bevat een prachtige verzameling kleurenfoto's die Leiter sinds begin jaren vijftig maakte op de straten van zijn woonplaats New York. Vaak naar abstractie neigende foto's van voorbijgangers, stukjes stad, bijzondere details.
Dat hij na zijn dood ook een groot aantal naakten in zwart-wit had nagelaten, was enkel bij intimi bekend. Het nu door Steidl uitgegeven boek 'In My Room' bevat een keuze uit zo'n 3000 foto's die door Leiter zelf afgedrukt werden. En net zoals destijds 'Early Color' biedt ook dit, op het zelfde formaat uitgebrachte boek een verrassende verzameling. Leiter blijkt een nog interessanter fotograaf dan we al wisten.

FotoFest in Houston, Texas, bestaat sinds 1983 en is de eerste en langst lopende biënnale voor fotografie en 'new media art' in de Verenigde Staten. De afgelopen 35 jaar heeft het festival diverse hoofdtentoonstellingen gehouden die gericht waren op 'photo-based art' uit een specifiek land of werelddeel. Zo passeerden Latijns-Amerika, Rusland, China en andere niet-Westerse contreien de revue.

De 17e editie werd gehouden van 10 maart tot en met 22 april 2018 en was gewijd aan India. Wie er niet naar toe is geweest, kan toch een goed indruk van het aanbod krijgen middels een kloek boek dat Schilt Publishing in samenwerking met FotoFest uitgebracht heeft onder de titel 'India. Contemporary Photographic and New Media Art'.

India is een land met 1,3 miljard inwoners, staat bekend als 's werelds grootste democratie en neemt de 7e plaats in als het gaat om de economie.

Een paar uitzonderingen daargelaten zijn in het Westen maar weinig Indiase fotografen bekend. Alleen daarom al is het de moeite waard kennis te nemen van het nu gepubliceerde boek.

Waffenruhe •

1987, twee jaar voor de Val van de Muur, verscheen het boek Waffenruhe dat een somber, duister beeld gaf van de stad Berlijn. Enerzijds waren daar de foto's van Michael Schmidt, zwaarmoedige, monumentale foto's in zwart-wit van stadslandschappen, al of niet in de omgeving van de Muur, en van stukjes natuur, heel af en toe onderbroken door portretten van mensen. Anderzijds was daar – een wel heel nadrukkelijke onderbreking van de fotoreeks – een lange tekst van regisseur en schrijver Einar Schleef: een naargeestig en beklemmend verhaal over een al wat oudere man die na zijn scheiding alleen leeft in een leeggehaald huis met als enig gezelschap het konijntje van zijn dochter.

In 2011 debuteerde de jonge Belgische fotografe Bieke Depoorter (1986) met een opmerkelijk boek, getiteld 'Ou Menya'. Het was een soort beeldverslag van een reis door Rusland. Wat direct opviel aan veel foto's was niet alleen het schilderachtige karakter ervan maar ook en vooral de nabijheid van de mensen die zij portretteerde.
Dat laatste had alles te maken met de bijzondere methode waarmee de fotografe te werk was gegaan. Alvorens op reis te gaan had zij namelijk een briefje laten maken waarin ze in het Russisch vertelde dat ze op zoek was naar een slaapgelegenheid bij mensen thuis en bij hen ook foto's wilde maken. De fotografe reisde vervolgens met de trein door Rusland en in vrijwel elke stad waar ze uitstapte gebruikte ze het briefje dat goed bleek te werken.

Het zou een kamerwand kunnen zijn in een leegstaand huis, wie weet een sloophuis. De onderkant van de wand lijkt bedekt met houten planken vol knoesten maar het zal wel behang zijn, hooguit goedkoop fineer. De muur erboven is lichtgeel en zit vol donkerder plekken met hier en daar roestige spijkertjes waaraan waarschijnlijk ingelijste familiefoto's hebben gehangen. Die lege plekken versterken het gevoel van verlatenheid. Niet alleen de bewoners zijn vertrokken, ook hun dierbaren. Eén foto is blijven hangen, wellicht geknipt uit een tijdschrift, een foto van een prachtig landschap waar een rivier door stroomt.