Joep Eijkens

Joep Eijkens Joep Eijkens (1950) studeerde moderne geschiedenis, werkte 28 jaar voor het Nieuwsblad van het Zuiden (later: Brabants Dagblad) en is sinds 2008 actief als freelancer op het gebied van tekst en fotografie.
Schrijft ondermeer voor webmagazine Brabant Cultureel en eerder De FOTOgraaf. Is een fervent verzamelaar van fotoboeken en oude foto's en publiceert daar ook over. Fotografeert veel in de openbare ruimte, met name bij uiteenlopende evenementen. Mensen staan centraal in zijn werk.
Zie ook: www.eijkens.nl.
Stuur Joep een e-mail.

Een laatste keuze met vijf fotoboeken

Een keuze uit
Gepubliceerd: 16 december 2019

Dit is de laatste aflevering van een maandelijks terugkerende rubriek waarin we een selectie gaven van min of meer recent verschenen fotoboeken. Ditmaal kozen we vijf titels van zeer uiteenlopende boeken. 'Mother' van Paul Graham, 'Murder' van Guillaume Simoneau, 'The Other Side' van Nan Goldin, 'Zilverbeek-Silver Creek' van Lucas Leffler en tenslotte het achtste deel van 'The Opéra', samengesteld door Matthias Straub.

Ik ken weinig uitgevers die zoveel zorg besteden aan het uiterlijk van hun boeken als MACK. Je ziet het ook weer heel sterk bij 'Mother', het nieuwe fotoboek van Paul Graham. Alleen al het papier van omslag en schutbladen is prachtig. Het zacht rose, crêpe-achtige papier omsluit als het ware een grote schat: een serie liefdevolle portretten die de grote Britse fotograaf maakte van zijn moeder.
De eerste negen portretten laten een bejaarde vrouw zien die slaapt – die na zoveel jaren eindelijk eens mag uitrusten, zou je kunnen zeggen. Zorgelijke jaren? Ja, misschien wel, als je af mag gaan op het daarop volgende, door rose bladen afgescheiden portret. De oude vrouw lijkt te kijken in de lens van de camera. Een verdrietige blik? Beseft ze wel dat haar zoon haar fotografeert?
In de daarna volgende portretten slaapt moeder weer.
Graham toont zich wederom een meesterlijke fotograaf in kleur met deze subliem gedrukte foto's. Uit alles spreekt een grote toewijding. Van flatteren is geen sprake. De kleren van de vrouw zien er soms zelfs ietwat verfomfaaid uit. Soms lijkt ze ook zorgen te hebben in haar slaap, soms krijgt haar gezicht juist iets meisjesachtigs.

Uit het rijke leven en werk van Stephan Vanfleteren

Een keuze uit
Gepubliceerd: 26 november 2019

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op 'Present', het prachtige oeuvre-overzicht van Stephan Vanfleteren.

De eerste keer dat ik van de fotograaf Stephan Vanfleteren (1969) hoorde, was toen ik zijn boek 'Belgicum' onder ogen kreeg. Ik was overdonderd, zoals ik ooit overdonderd was door het fotoboek 'Sweet Life' van Ed van der Elsken. Ik kreeg sterk het gevoel dat hier een vergelijkbare grootheid op het podium van de fotografie was verschenen.
'Belgicum' kwam uit in 2007. En de boeken die Vanfleteren sindsdien gepubliceerd heeft alsook de bijbehorende exposities, hebben zijn ster alleen maar hoger doen rijzen. Dat wordt ook nog eens met grote overtuigingskracht bevestigd in het FoMu te Antwerpen waar tot en met 1 maart 2020 de overzichtstentoonstelling 'Present' te zien is. Nooit eerder heeft het museum alle ruimte vrij gemaakt voor een tentoonstelling van één fotograaf. En voor Vanfleteren zelf is het ook de eerste grote overzichtstentoonstelling. Ruim 450 foto's worden getoond.

Een ongewoon boek over schietdrama's in de VS

Een keuze uit
Gepubliceerd: 30 oktober 2019

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op twee zeer uiteenlopende boeken: 'American Origami' van Andres Gonzalez en 'Polar Bears' van Jochen Raiss.

Het is bepaald geen fotoboek van twaalf in een dozijn. Niet alleen vanwege het onderwerp, maar ook en vooral vanwege de manier waarop dat onderwerp in beeld is gebracht. En de vormgeving speelt daarbij een grote rol. Ik heb het over 'American Origami' van Andres Gonzalez – over zeven schietpartijen die afgelopen twee decennia plaats vonden op Amerikaanse scholen en universiteiten waarbij 119 doden vielen en 100 gewonden.
Op het eerste gezicht – dat is althans mijn ervaring – ziet het boek er niet aantrekkelijk uit: een tamelijk dik pak papier in een kartonnen kaft, bijeengehouden door nietjes. Het doet aan een dossiermap denken en dat is het in zekere zin ook wel, zo blijkt als je begint te bladeren.

Over fotokunst en twee Leica-pioniers

Een keuze uit
Gepubliceerd: 30 september 2019

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op 'Fotografie wordt Kunst Photo-Secession in Holland 1890-1937' en 'Dr. Paul Wolff & Tritschler Light and Shadow – Photographs from 1920-1950'.

Tot en met 8 december 2019 loopt in het Fotomuseum Den Haag de tentoonstelling 'Fotografie wordt Kunst. Photo-secession in Holland 1890-1937'. Er verscheen een aardige catalogus met een essay van Maartje van den Heuvel, conservator fotografie bij de Bijzondere Collecties van Universitaire Bibliotheken Leiden.
Tentoonstelling en catalogus bevestigen opnieuw hoe rijk de fotocollectie van de Leidse universiteit is. Alle foto's, voornamelijk vintage prints, zijn afkomstig uit die collectie en staan in de catalogus zoveel mogelijk in het originele formaat afgebeeld.
Onder de vroegste kunstfotografen bevonden zich diverse kunstschilders. George Breitner is een voorbeeld, veel bekender dan de landschapsschilder Louis Apol van wie een paar prachtige foto's (onder meer van een vrouw in een besneeuwde bomenlaan) opgenomen zijn.

Het rauwe, kleurrijke overleven in de grote stad

Een keuze uit
Gepubliceerd: 27 augustus 2019

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op 'Maldicidade' van de Braziliaanse fotograaf, cineast en beeldend kunstenaar Miguel Rio Branco.

Waar bevinden we ons eigenlijk? In een houten bushokje of een schuur? Wat doen die pasfotootjes die vastgeklemd zitten achter een plank? Er staan mannen op - van één man zijn zeven dezelfde foto's. Is dit misschien een ontmoetingsplek? Ja, het zou het interieur kunnen zijn van een urinoir, met in de wand spleten voor lucht en licht.
Ik doe een poging om één van de foto's te beschrijven uit het nieuwe boek van Miguel Rio Branco, dat onlangs gepubliceerd werd door Taschen. 'Maldicidade' is de titel. Hoe die vertaald wordt, weet ik niet, maar op grond van gegevens uit een woordenboek denk ik dat het zoiets betekent als 'Vervloekte stad’.

Een opwindende fotografische reis samen

Een keuze uit
Gepubliceerd: 29 juli 2019

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op The Best of LensCulture – Vol. 3.

Het wereldwijd opererende platform LensCulture werd in 2004 opgericht met het doel om de beste fotografische talenten te ontdekken en onder de aandacht te brengen van fotografieliefhebbers. Via een webmagazine en sociale media bereikt men naar eigen zeggen maandelijks meer dan drie miljoen mensen. De organisatie helpt fotografen bij het ontwikkelen van creatieve en professionele talenten en sponsort bovendien een grote, jaarlijks terugkerende fotowedstrijd.

In 2017 verscheen bij Schilt Publishing het overzichtswerk The Best of LensCulture – Vol.1. Vorig jaar volgde het tweede deel. En onlangs kwam deel 3 uit met zo'n 200 foto's van 165 fotografen uit 38 landen.

Waren er vorige keer vier prijscategorieën, ditmaal zijn het er zes. Nieuw zijn de Visual Storytelling Awards, de Black & White Photography Awards en de Art Photography Awards. Alleen al de namen van diverse juryleden maken duidelijk dat het om een prestigieuze wedstrijd gaat. Zo zaten deze keer gerenommeerde fotografen als Todd Hido, Nadav Kander en Cristina de Middel in de jury naast leidende figuren van toonaangevende uitgeverijen, fotobladen en fotogaleries.

Op reis door het België van Simon Vansteenwinckel

Een keuze uit
Gepubliceerd: 28 juni 2019

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op het fotoboek 'Platteland' van de Belgische fotograaf Simon Vansteenwinckel.

Liefhebbers van friet die graag wat meer te weten willen komen over hun lekkernij kunnen in Brussel terecht in een echt Musée de la Frite ofwel Museum van de Friet, ook wel Frietkotmuseum genoemd. De organisatie die erachter zit, Home Frit' Home, heeft er ook de beschikking over een galerie waar kunstenaars hun eigen visie geven op België. En tot begin mei 2019 was daar de tentoonstelling 'Platteland' te zien van de Belgische fotograaf Simon Vansteenwinckel. Bij gelegenheid daarvan gaf Home Frit' Home een fraai uitgevoerd boek uit met dezelfde titel.
Er bestaan talloze Belgen. Dat van Vansteenwinckel is op de eerste plaats zwart-wit omdat hij in zwart-wit fotografeert. Daarnaast is het een België waar regelmatig eerder de donkere dan de lichte kanten van het leven te zien zijn, en waar het eerder avond of nacht is dan overdag. Bovendien houdt de fotograaf er kennelijk van zijn al of niet grofkorrelige taferelen extra donker af te drukken. Wat vaak vervreemdend of mysterieus werkt.

Unieke fotoboekenserie krijgt boeiend vervolg

Een keuze uit
Gepubliceerd: 28 mei 2019

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op 'Henny -1974-2018 – Ik ben nog niet klaar.' van Michel Szulc-Krzyzanowski.

Na een geslaagde crowdfundingsactie via 'voordekunst' is het fotograaf Michel Szulc-Krzyzanowski (Oosterhout, 1949) gelukt een nieuw deel toe te voegen aan zijn unieke Henny-project. Met dank aan de Bredase vormgever Björn Roetman die als uitgever optrad. Op 10 mei werd het boek 'Henny -1974-2018 – Ik ben nog niet klaar.' gepresenteerd in Breda. Helaas was Henny zelf er niet bij. Om gezondheidsredenen, zo werd gezegd. En wie het boek gelezen heeft, kan zich daar wel iets bij voorstellen.

Fotografische ontmoetingen van Alec Soth

Een keuze uit
Gepubliceerd: 27 april 2019

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op 'I know how furiously your heart is beating', het nieuwe boek van Alec Soth.

Een erker badend in een zacht licht. Voor het raam een parkietje dat wellicht vrij mag rond vliegen in de kamer. Het vogeltje kijkt niet door het raam naar buiten maar misschien wel naar de fotograaf. Op een vensterbank liggen een paar kleine boeken, waarschijnlijk gebedsboeken. Over de hele foto lijkt een sfeer te hangen van een stille zondagmorgen.
Op deze manier zou je de foto kunnen beschrijven die helemaal aan het begin staat, nog vóór de titelpagina, van het nieuwe fotoboek van de gevierde Amerikaanse fotograaf Alec Soth. De titel 'I know how furiously your heart is beating' is ontleend aan een gedicht van Wallace Stevens. Soth is vooral bekend geworden sinds de publicatie van zijn boek 'Sleeping by the Mississippi' (2004), door Martin Parr en Gerry Badger in The Photobook, deel 2, geprezen als 'a poetic and dark book, full of quiet, lyrical and poignant pictures that touch us more deeply with every viewing'.

Enerzijds Erwin Olaf, anderzijds opkomst van de amateurfotografie

Een keuze uit
Gepubliceerd: 31 maart 2019

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op enerzijds 'I am' van Erwin Olaf, anderzijds 'Everyone a Photographer' van Mattie Boom.

In 2012 verscheen 'OWN', een prachtig uitgevoerd overzicht van het werk van Erwin Olaf. Zeven jaar later kwam onlangs 'I am' uit, ook een fraai overzichtswerk, maar minder kolossaal. Niet een beetje dubbelop? Absoluut niet. Zeker, de boeken overlappen elkaar voor een deel maar het oeuvre van de buitengewoon productieve fotograaf is de afgelopen jaren aanzienlijk uitgebreid. En alleen al vanwege dat recente werk, niet in zijn studio gemaakt maar onder meer in Berlijn, Shanghai en Palm Springs (VS), is de nieuwe publicatie interessant.

De opzet is ook totaal anders. Niet vreemd, want 'I am' begeleidt ook twee tentoonstellingen in het Gemeentemuseum Den Haag en het Fotomuseum Den Haag; (beide tot en met 12 mei). Daar komt bij dat het Rijksmuseum – dat vorig jaar de 'kerncollectie' overhandigd kreeg van de fotograaf – komende zomer een aantal iconische werken van Olaf presenteert 'waarbij de schilderkunst van onder andere Rembrandt, Vermeer en Breitner als inspiratie diende'. Dit alles naar aanleiding van Olafs 60ste verjaardag.

Vrouwen gezien door Hannah Starkey

Een keuze uit
Gepubliceerd: 28 februari 2019

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op 'Hannah Starkey Photographs 1997-2017' en 'The Opéra Vol. VII, 2018'.

Uitgever MACK bracht een prachtige monografie op de markt met een overzicht van werk van de Noord-Ierse fotografe Hannah Starkey. In één woord zou je haar werk hybride kunnen noemen, want ze vermengt diverse genres, van documentaire tot geënsceneerde fotografie. En er komen alleen maar vrouwen in voor.

In 'Hannah Starkey Photographs 1997-2017' staan veel foto's die de titel 'Untitled' dragen. Ze lijken ook vaak onbestemde momenten vast te leggen zoals de foto van een vrouw in een restaurant die door een beregend raam naar buiten kijkt of van een in zichzelf gekeerde vrouw in een donkere ruimte. Maar vergis je niet, alles is met grote zorgvuldigheid geconstrueerd en in scène gezet. Soms doet een foto aan een filmstill denken. Of aan een schilderij van Hopper. En steeds gaat het over vrouwen in uiteenlopende situaties, thuis, op straat, in een café of waar dan ook.

Vivian Maier blijft verrassen, óók in kleur

Een keuze uit
Gepubliceerd: 25 januari 2019

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op 'Vivian Maier – Die Farbphotographien'.

Het is en blijft een ongelooflijk verhaal. Het verhaal van Vivian Maier (1926-2009), een Amerikaanse nanny (zeg maar kinderoppas) die tientallen jaren op de straten van New York en – vooral – Chicago en omgeving fotografeerde zonder dat iemand, uitzonderingen daargelaten, daar ooit iets van terugzag. Een zeer eigenzinnige alleenstaande vrouw die op het einde van haar leven in de problemen kwam, de huur niet meer betaalde van de opslagruimte waar ze haar gigantisch archief - bestaande uit meer dan 100.000 foto's, negatieven, dia's films en onontwikkelde filmrolletjes - opgeslagen had. En hoe die enorme verzameling, omdat ze niet reageerde op aanmaningen, voor een paar honderd dollar in handen kwam van een veilingmeester die het materiaal in drie parten verdeelde en verkocht aan drie verzamelaars. Dat was in 2007. Het grootste deel kwam in handen van zekere John Maloof. Hij probeerde in contact te komen met de voor hem onbekende fotografe die toen nog leefde maar slaagde daar niet in. Pas nadat hij in het voorjaar van 2009 haar overlijdensbericht in de krant had gelezen, begon hij een aantal foto's op internet te zetten om ze weer door te verkopen.

Van het ene feest naar het andere onder Weimar

Een keuze uit
Gepubliceerd: 23 december 2018

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op 'Party! Party!! Party!!! Photographs from Weimar Germany' van Ed Jones en Christopher Nesbit.

Met het fotoboek 'Party! Party!! Party!!! Photographs from Weimar Germany' gaan we bijna een eeuw terug in de tijd naar bruisende feesten en vrolijke party's in vooroorlogs Duitsland. Het boek bevat zo'n 100 nooit eerder gepubliceerde foto's uit de gigantische collectie van het Archive of Modern Conflict. Foto's die laten zien hoe ten tijde van de Weimarrepubliek (1918-1933) door de elite gefeest werd, dus voordat Hitler en zijn trawanten een einde maakten aan het feestje.

De foto's gaan vergezeld van historische gegevens en citaten. Zo schrijft de beroemde satirische kunstenaar George Grosz in 1923 dat je voortaan een rugzak nodig hebt om al die bankbiljetten te vervoeren die nodig zijn voor het kopen van een simpel product. En zo lees je dat Berlijn in 1924 zijn eerste stoplicht kreeg en dat Leica het jaar daarop zijn eerste kleinbeeldcamera op de markt bracht.

Het trieste verhaal van Cathy alias Miss Wish

Een keuze uit
Gepubliceerd: 26 november 2018

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op 'An autobiography of Miss Wish' van Nina Berman.

Het is een afschuwelijk verhaal, te erg soms voor woorden. Het is het trieste verhaal van Cathy, alias Kim(berly), alias Queenie, alias Miss Wish. Een vrouw die reeds als kleuter misbruikt werd op seksparty's van haar vader en 'vrienden' en die op haar 12de een relatie kreeg met een man die haar aan de drugs hielp, haar als een slavin uitbuitte, mishandelde en gebruikte voor het maken van kinderporno.
Hoe vertel je zo'n verhaal als fotograaf, hoe breng je zulke ellende in beeld, hoe maak je daar een boek van? Nina Berman laat met 'An autobiography of Miss Wish' op overtuigende en zeer aansprekende manier zien hoe dat kan. Met dank aan Teun van der Heijden die voor het prachtige boekontwerp zorgde. Het boek kwam onlangs, tijdens de afgelopen editie van Paris Photo, op de shortlist voor de Paris Photo/Aperture Foundation Photobook of the Year Award te staan. (De prijs werd uiteindelijk gewonnen door Laia Abril met haar boek 'On abortion').

De kraaien van fotograaf Hans Bol

Een keuze uit
Gepubliceerd: 30 oktober 2018

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op een klein fotoboekje, uitgegeven in eigen beheer: 'God's Allies' van Hans Bol.

Het was me weer een plezier om 'Unseen' in Amsterdam te bezoeken, al jaren de grootste Nederlandse beurs voor nieuwe (kunst)fotografie. Eén van de interessantste onderdelen was wat mij betreft ook nu weer de fotoboekenmarkt. Het is een markt waar je boeken treft die je nooit eerder zag, al dan niet in eigen beheer uitgebracht, naast 'gewonere' boeken gepubliceerd door grote en kleine uitgevers. Het is zo'n markt waar de liefhebber makkelijk een paar uurtjes door kan brengen.
Toch heeft de grote hoeveelheid ook een schaduwzijde, voor mij althans. Ik krijg zoveel te zien dat er op zeker moment een soort moeheid optreedt die maakt dat ik mijn interesse begin te verliezen. Soms is het zo erg dat ik zelfs de boeken die ik eerst interessant vond, links laat liggen en uiteindelijk met lege handen de markt verlaat.
Ditmaal was het misschien ook zo gegaan als mijn aandacht niet getrokken werd door een klein boekje met de titel 'God's Allies', in eigen beheer uitgegeven door Hans Bol. De maker stond het zelf aan te prijzen in een stand die door meer kleine uitgevers bemand was.

De prachtige universele taal van de fotografie

Een keuze uit
Gepubliceerd: 26 september 2018

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op het overzichtswerk 'The Best of LensCulture - Volume 2'.

LensCulture is een wereldwijd opererend platform voor hedendaagse fotografie. De organisatie werd in 2004 opgericht met het doel om de beste fotografische talenten te ontdekken en onder de aandacht te brengen van zoveel mogelijk fotografieliefhebbers. Ook wil men fotografen helpen om zich creatief en professioneel te ontwikkelen, zowel via professionals als beurzen.
Via een webmagazine en sociale media bereikt men naar eigen zeggen maandelijks 3 miljoen mensen. De organisatie leert nieuwe talenten kennen via festivals, portfolio besprekingen, afstudeerexposities én – last but not least – via internationale fotowedstrijden.
In 2017 verscheen bij Schilt Publishing het overzichtswerk 'The Best of Lensculture - Volume 1’. En onlangs kwam het tweede deel uit. Er staan honderden foto's in van 162 fotografen uit 38 landen die werk inzonden voor vier fotoprijzen.

Ghirri, een aparte meester in de kleurenfotografie

Een keuze uit
Gepubliceerd: 31 augustus 2018

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op 'The Map and the Territory' van Luigi Ghirri.

Luigi Ghirri (1943-1992) is een pionier in de kleurenfotografie. Zijn meesterwerk 'Kodachrome' uit 1978 kun je vergelijken met 'William Eggleston's Guide' (1976) het baanbrekende fotoboek van die andere grote pionier op dat gebied, de Amerikaanse meester William Eggleston. Beide fotografen waren, ieder op hun eigen manier, wegbereiders voor kleur in de kunstfotografie.
Het was de Britse uitgever MACK die Ghirri's spraakmakende maar al lang praktisch onvindbare boek 'Kodachrome' in 2012 weer beschikbaar maakte door een heruitgave. En die ook in 2016 'Luigi Ghirri. The Complete Essays 1973-1991' uitgaf. Want Ghirri was behalve fotograaf ook iemand die uitvoerig schreef en filosofeerde over het medium fotografie.
MACK tekende tevens voor het schitterende overzichtswerk 'Luigi Ghirri. The Map and the Territory' dat een tentoonstelling begeleidt die langs drie belangrijke Europese musea reist en vanaf 26 september 2018 te zien zal zijn in Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofía in Madrid.

De intieme naakten van Saul Leiter

Een keuze uit
Gepubliceerd: 30 juli 2018

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op 'In My Room' van Saul Leiter.

Saul Leiter (1923-2013) hoort tot de zeldzame grote fotografen wier werk pas in hun laatste levensjaren in de openbaarheid kwam. Hij hoort daarnaast ook tot de pioniers van de kleurenfotografie. In 2006 – hij was toen al over de 80 – publiceerde Steidl het opzienbarende fotoboek 'Saul Leiter Early Color'. Het bevat een prachtige verzameling kleurenfoto's die Leiter sinds begin jaren vijftig maakte op de straten van zijn woonplaats New York. Vaak naar abstractie neigende foto's van voorbijgangers, stukjes stad, bijzondere details.
Dat hij na zijn dood ook een groot aantal naakten in zwart-wit had nagelaten, was enkel bij intimi bekend. Het nu door Steidl uitgegeven boek 'In My Room' bevat een keuze uit zo'n 3000 foto's die door Leiter zelf afgedrukt werden. En net zoals destijds 'Early Color' biedt ook dit, op het zelfde formaat uitgebrachte boek een verrassende verzameling. Leiter blijkt een nog interessanter fotograaf dan we al wisten.

Een bonte stoet mensen in Venice Beach

Een keuze uit
Gepubliceerd: 28 juni 2018

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op 'Venice Beach' van de Amerikaanse fotograaf Dotan Saguy.

Venice Beach is na Disneyland de grootste toeristische attractie van Southern California. Je treft er een bont gezelschap van hippies, skaters, surfers, bodybuilders, straatartiesten, dagjesmensen, muzikanten, acrobaten en freaks. Maar wie het eens met eigen ogen wil zien, moet niet te lang wachten. Dat valt althans op te maken uit het fotoboek 'Venice Beach. The Last Days of a Bohemian Paradise' van de Amerikaanse fotograaf Dotan Saguy.

Want Venice Beach verandert van aanblik door de komst van nieuwe, kapitaalkrachtige eigenaren die geen boodschap hebben aan de oorspronkelijke bestemming van de bebouwing, laat staan de speciale atmosfeer van het hele gebied. Zo was fotograaf Saguy ook van de partij toen in het voorjaar van 2017 het doek viel voor de Venice Beach Freakshow. Daarmee kwam een einde aan een bijzonder soort circusshow met tweekoppige duiven, honden met vijf poten, zwaardslikkers, bebaarde vrouwen en andere curieuze wezens in de hoofdrol. De locatie werd opgekocht door Snapshot die al op diverse andere plekken in Venice Beach huurders weggejaagd had, aldus Saguy.

Fotograferen voordat het te laat is

Een keuze uit
Gepubliceerd: 30 mei 2018

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op 'The Last Tattooed Women of Kalinga' van de Filippijnse freelancefotograaf Jake Verzosa.

In 2016 organiseerde de internationaal befaamde Duitse uitgever/drukker Gerhard Steidl een fotoboekententoonstelling in Singapore. Bij gelegenheid daarvan werden Aziatische fotografen opgeroepen om een dummy in te sturen voor een wedstrijd die moest resulteren in de publicatie van het beste fotoboek. Het leverde echter zoveel interessant materiaal op dat Steidl liefst acht dummy's koos. De betreffende fotografen, afkomstig uit China, Japan, India, Zuid-Korea, de Filippijnen en Singapore, mochten naar de firma Steidl in Göttingen om hun boek te (laten) maken en zo het hele productieproces van dichtbij mee te maken.

Eén van hen was de Filippijnse freelancefotograaf Jake Verzosa (1979). Hij portretteerde tussen 2009 en 2013 oudere getatoeëerde vrouwen in zijn geboortestreek in het Noorden van de Filippijnen. Het tatoeëren betrof een uitstervende traditie. De symbolen van schoonheid, weelde en eer worden voortaan gezien als een 'ouderwets, barbaars stigma', aldus de fotograaf. Hij legde vast voordat het te laat was. 'The Last Tattooed Women of Kalinga' is de titel van zijn prachtig gedrukte, haast deftig vormgegeven fotoboek.

Fotografie en 'new media art' uit India

Een keuze uit
Gepubliceerd: 1 mei 2018

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op 'India. Contemporary Photographic and New Media Art', met vooral aandacht voor Indiase fotografen.

FotoFest in Houston, Texas, bestaat sinds 1983 en is de eerste en langst lopende biënnale voor fotografie en 'new media art' in de Verenigde Staten. De afgelopen 35 jaar heeft het festival diverse hoofdtentoonstellingen gehouden die gericht waren op 'photo-based art' uit een specifiek land of werelddeel. Zo passeerden Latijns-Amerika, Rusland, China en andere niet-Westerse contreien de revue.

De 17e editie werd gehouden van 10 maart tot en met 22 april 2018 en was gewijd aan India. Wie er niet naar toe is geweest, kan toch een goed indruk van het aanbod krijgen middels een kloek boek dat Schilt Publishing in samenwerking met FotoFest uitgebracht heeft onder de titel 'India. Contemporary Photographic and New Media Art'.

India is een land met 1,3 miljard inwoners, staat bekend als 's werelds grootste democratie en neemt de 7e plaats in als het gaat om de economie.

Een paar uitzonderingen daargelaten zijn in het Westen maar weinig Indiase fotografen bekend. Alleen daarom al is het de moeite waard kennis te nemen van het nu gepubliceerde boek.

Overleven in het koude Karelia

Een keuze uit
Gepubliceerd: 13 april 2018

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op twee boeken uitgegeven door Schilt Publishing: The Earth's Circle. Kolodozero van Ekaterina Solovieva en Quantum van Camilla Jensen.

Schilt Publishing richt zich voornamelijk op documentaire fotografie in de breedste zin van het woord, niet op de laatste plaats documentaire fotografie met een persoonlijk karakter. Ook The Earth's Circle. Kolodozero van Ekaterina Solovieva past heel goed in het fonds. In mooie zwart-wit foto's en korte teksten doet de van oorsprong Russische, in Hamburg woonachtige fotografe verslag van het leven in Kolodozero, een dorpje in de republiek Karelia in het noordwesten van Rusland. Zij verbleef daar diverse malen in de periode 2009-2017.

Over Waffenruhe en de watersnoodramp van 1953

Een keuze uit
Gepubliceerd: 21 februari 2018

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op de heruitgave van Waffenruhe van Michael Schmidt en op De ramp –  De watersnoodramp van 1953 in documentaire fotografie.

Waffenruhe

1987, twee jaar voor de Val van de Muur, verscheen het boek Waffenruhe dat een somber, duister beeld gaf van de stad Berlijn. Enerzijds waren daar de foto's van Michael Schmidt, zwaarmoedige, monumentale foto's in zwart-wit van stadslandschappen, al of niet in de omgeving van de Muur, en van stukjes natuur, heel af en toe onderbroken door portretten van mensen. Anderzijds was daar – een wel heel nadrukkelijke onderbreking van de fotoreeks – een lange tekst van regisseur en schrijver Einar Schleef: een naargeestig en beklemmend verhaal over een al wat oudere man die na zijn scheiding alleen leeft in een leeggehaald huis met als enig gezelschap het konijntje van zijn dochter.

Terug naar winters Boedapest in 1975

Een keuze uit
Gepubliceerd: 24 januari 2018

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op twee boeken van de Britse uitgever MACK: I will Be Wolf van Bertien van Manen en Nothing but Clouds van Kristina Jurotschkin.

Mistroostig. Misschien is dat wel wat alle foto's in I will Be Wolf van Bertien van Manen gemeen hebben. Maar toch ook iets zachts, iets licht melancholisch. De titel werd ontleend aan het uit 1929 daterende gedicht 'Bánat' (in het Engels 'Grief' ofwel 'Bedroefdheid') van de Hongaarse dichter József Attila.

De Nederlandse fotografe reisde in december 1975 naar Boedapest en maakte er een aantal foto's. In haar bekende snapshotachtige stijl fotografeerde zij er – in zwart en wit en in heldere grijzen – mensen op straat, in cafés, in het station, in de metro, kortom op allerlei plekken tijdens haar omzwervingen door de Hongaarse hoofdstad. Het ziet er vaak nogal armoedig uit en de winterse koude maakt het er niet vrolijker op. Het doet me denken aan de keren dat ik zelf het Oostblok bezocht toen de Sovjet Unie nog in volle glorie bestond.

Naar Noord-Korea met Eddo Hartmann en Carl De Keyzer

Een keuze uit
Gepubliceerd: 20 december 2017

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op twee fotoboeken over Noord-Korea: 'Setting the Stage' van Eddo Hartmann en 'DPR Korea – Grand Tour' van Carl De Keyzer.

Noord-Korea behoort tot de minst toegankelijke landen ter wereld, niet op de laatste plaats voor fotojournalisten en andere professionele fotografen uit het Westen. Toch zijn er in de loop der jaren verschillende serieuze fotoboeken over de communistische heilstaat verschenen. Recentelijk konden er twee interessante titels aan toegevoegd worden: 'Setting the Stage' van Eddo Hartmann (1973) en 'DPR Korea – Grand Tour' van Magnum-fotograaf Carl De Keyzer (1958).

Dat beide fotografen erin geslaagd zijn om toegang te krijgen in het extreem geïsoleerde land en er een bijzonder boek over wisten te maken, is voor een belangrijk deel te danken aan de medewerking van de Koryo Group. Deze Brits-Chinese instelling streeft ernaar het onderlinge contact tussen inwoners van Noord-Korea en de rest van de wereld te bevorderen via toerisme, cultuur, sport en humanitaire projecten.

'Het is alsof ik in de foto's ben'

Een keuze uit
Gepubliceerd: 28 november 2017

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op enerzijds 'As it may be' van Bieke Depoorter, anderzijds het eerste deel van het driedelige naslagwerk 'Die große Geschichte der Photographie. Die Anfänge 1840 bis 1920'.

In 2011 debuteerde de jonge Belgische fotografe Bieke Depoorter (1986) met een opmerkelijk boek, getiteld 'Ou Menya'. Het was een soort beeldverslag van een reis door Rusland. Wat direct opviel aan veel foto's was niet alleen het schilderachtige karakter ervan maar ook en vooral de nabijheid van de mensen die zij portretteerde.
Dat laatste had alles te maken met de bijzondere methode waarmee de fotografe te werk was gegaan. Alvorens op reis te gaan had zij namelijk een briefje laten maken waarin ze in het Russisch vertelde dat ze op zoek was naar een slaapgelegenheid bij mensen thuis en bij hen ook foto's wilde maken. De fotografe reisde vervolgens met de trein door Rusland en in vrijwel elke stad waar ze uitstapte gebruikte ze het briefje dat goed bleek te werken.

Foto's van een raadselachtige schoonheid

Een keuze uit
Gepubliceerd: 27 oktober 2017

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we onder de aandacht willen brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op enerzijds 'The Japanese Photobook 1912-1990', anderzijds 'Guy Bourdin Untouched'.

De Duitse uitgever/drukker Steidl behoort al vele jaren tot de meest productieve als het om fotoboeken gaat. Het zou me zelfs niet verbazen als hij nummer 1 was op het lijstje internationale fotoboekenuitgevers. Elke keer als er een nieuwe catalogus uitkomt – voor menigeen op zichzelf al verzamelwaardig – verbaast het me weer hoeveel nieuwe titels er bij komen. Voor een deel is dat overigens te danken aan diverse partijen – van uitgevers tot musea – waarmee Steidl samenwerkt. Bovendien verhuizen diverse titels al snel naar de afdeling 'previously announced', waar ze vervolgens niet zelden een tijdje blijven staan.

Voor deze aflevering heb ik gekozen voor twee totaal verschillende fotoboeken die Steidl recentelijk op de markt bracht. Het eerste betreft een zeer omvangrijk naslagwerk: 'The Japanese Photobook 1912-1990', samengesteld door Kaneko Ryuichi en Manfred Heiting. Zoals de titel al aangeeft komen hierin alleen Japanse fotoboeken aan de orde die gepubliceerd werden in de periode 1912-1990. Daarbij zijn inbegrepen boeken over Japan die elders werden uitgeven, bijvoorbeeld in Duitsland.

Een melancholieke reis langs de Mississippi

Een keuze uit
Gepubliceerd: 30 september 2017

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op Sleeping by the Mississippi van de Amerikaanse fotograaf Alec Soth.

Het zou een kamerwand kunnen zijn in een leegstaand huis, wie weet een sloophuis. De onderkant van de wand lijkt bedekt met houten planken vol knoesten maar het zal wel behang zijn, hooguit goedkoop fineer. De muur erboven is lichtgeel en zit vol donkerder plekken met hier en daar roestige spijkertjes waaraan waarschijnlijk ingelijste familiefoto's hebben gehangen. Die lege plekken versterken het gevoel van verlatenheid. Niet alleen de bewoners zijn vertrokken, ook hun dierbaren. Eén foto is blijven hangen, wellicht geknipt uit een tijdschrift, een foto van een prachtig landschap waar een rivier door stroomt.

Grote namen uit de Amerikaanse fotografie

Een keuze uit
Gepubliceerd: 30 augustus 2017

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op twee boeken die uitgegeven werden door Schirmer/Mosel Verlag: Centennial van Irving Penn en Arbus, Friedlander, Winogrand – New Documents 1967.

John Szarkowski leidde meer dan dertig jaar lang het 'Department of Photography' van het Museum of Modern Art in New York, het eerste museum ter wereld met zo'n fotografie-afdeling, opgericht in 1940. Hij is de auteur van diverse belangrijke boeken, waaronder The Photographer's Eye en het vierdelige The Work of Atget (samen met Maria Morris Hambourg) en stelde verschillende spraakmakende tentoonstellingen samen. Een van de meest invloedrijke was de tentoonstelling die hij in 1967 in het MoMA organiseerde onder de titel 'New Documents'.

In deze expositie bracht Szarkowski drie Amerikaanse fotografen samen die op dat moment nog niet zo bekend waren maar inmiddels tot de grote namen van de internationale fotografie worden gerekend: Diane Arbus (1923-1971), Garry Winogrand (1928-1984) en Lee Friedlander (1934). (Laatstgenoemde, de enige van het drietal die nog leeft, timmert als tachtiger overigens nog steeds flink aan de weg). De drie werden gepresenteerd als belangrijke vertegenwoordigers van een nieuwe generatie documentaire fotografen.

Op de eilanden van de kleurblinden

Een keuze uit
Gepubliceerd: 26 juli 2017

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op The Island of the Colorblind van Sanne De Wilde.

Achromatopsie is een oogaandoening waarbij niet alleen sprake is van min of meer volledige kleurenblindheid maar ook van een geringe gezichtsscherpte en extreme gevoeligheid voor zonlicht. Mensen met achromatopsie zien alleen grijstinten en soms een paar kleuren.

Het betreft een uiterst zeldzame oogaandoening waar slechts 1 op de 40.000 mensen wereldwijd aan lijdt. Maar er is een stukje aarde waar ongeveer een derde deel van de bevolking met deze handicap behept is. We hebben het over Pingelap en Pohnpei, twee Micronesische eilandjes in de Stille Oceaan.

Rond 1775, zo gaat het verhaal, werd Pingelap getroffen door een tyfoon. Slechts twintig mensen wisten de natuurramp te overleven, onder wie de koning. Hij zou ook geleden hebben aan de oogziekte en de erfelijke aandoening doorgegeven hebben aan zijn onderdanen.