Rechtenvrij▼

Vraagstuk naar aanleiding van gerestaureerde foto’s

Laatst kreeg ik een vraag uit de praktijk. De vraagsteller exploiteert een commerciële beeldbank. In die beeldbank zitten o.a. foto’s uit een archief met rechtenvrije foto’s. Voordat die foto’s worden aangeboden worden zij – soms – gerestaureerd en bewerkt. Deze vraagsteller heeft vernomen dat men na restauratie of bewerking van een bestaande foto, het auteursrecht verkrijgt over de bewerkte versie en vroeg mij of dat klopt. Dat leek mij een leuk en relevant onderwerp voor een bijdrage.

Ik wil in deze bijdrage eerst kort ingaan op het bewerken van een foto, dan op de auteursrechtelijke bescherming van het bewerkte beeld, daarna zal ik enkele praktische tips geven en tot slot zal ik deze bijdrage samenvatten.

In beginsel mag u een werk niet bewerken, althans niet zonder toestemming van de maker. Doet u dat wel dan maakt u – waarschijnlijk – inbreuk op de auteurs- en persoonlijkheidsrechten van de maker art. 25 lid 1 sub c jo d Aw. Namelijk door het maken van een kopie, het wijzigen van het werk door de bewerking ervan, of omdat mogelijk sprake is van verminking.

Nieuwe zoekmachine Creative Commons

Eind april 2019 heeft de non-profit organisatie Creative Commons, die zich inzet voor vrij gebruik van creatief werk, een zoekmachine uitgebracht met de naam CC Search.[1] Via deze zoekmachine kan men in een database van zo’n 300 miljoen afbeeldingen met een zogenaamde Creative Commons licentie zoeken.[2] Deze afbeeldingen zijn dan vrij (dat wil zeggen zonder verdere toestemming en zonder betaling) te gebruiken, maar aan de licentie kunnen bepaalde voorwaarden verbonden zijn. Denk hierbij bijvoorbeeld aan naamsvermelding, uitsluitend niet commercieel gebruik en / of een verbod op afgeleide werken.[3] Men dient alert te zijn op deze voorwaarden, anders zou er alsnog inbreuk gemaakt kunnen worden op de rechten van de maker.

Monkey Business, de aap als auteursrechthebbende?

U heeft de foto waarschijnlijk wel voorbij zien komen of er op zijn minst over gehoord; de selfie die een aap wel of niet zelf heeft genomen en de fotograaf die al jaren in verschillende juridisch procedures verwikkeld is. Onlangs kwam de fotograaf weer in het nieuws omdat bekend werd dat hij inmiddels de kosten die verbonden zijn aan het voeren van de procedures niet meer kan dragen en bijna failliet is.

In 2011 werd de camera van de Engelse fotograaf David Slater gebruikt door een aap, waarbij deze aap gelijk wat foto’s heeft geschoten waarvan een gedeelte bruikbaar bleek. Hieronder zaten de inmiddels bekende selfie van de aap zelf en ook foto’s van de fotograaf. De foto’s werden hierna ‘rechtenvrij’ (een juridisch bijzonder gevoelige en dikwijls onjuist gebruikte benaming) geplaatst op Wikimedia, een onderdeel van Wikipedia, en de blog Techdirt. Na de eerste protesten van Techdirt stelde Slater nog: ‘Until I hear from the monkeys lawyers, I will stick to the belief that I own the copyright.”  In 2014 heeft de fotograaf een rechtszaak aangespannen tegen Wikimedia omdat zij de foto zonder toestemming geopenbaard hadden.

De rijdende rechter en het auteursrecht

In de uitzending van 1 april jl. van ‘De rijdende rechter’ boog mr. Visser zich over het auteursrecht van een fotograaf en de handhaving van diens rechten.

De casus was als volgt. De heer Mooren is freelance fotograaf en heeft medio 2009 een foto gemaakt van een vrouw in een rode jurk, op een grasveld in Amsterdam Zuidoost.  Deze foto heeft Mooren ingestuurd aan Zuidoost Partners in het kader van een fotowedstrijd. Een voorwaarde voor deelname aan deze wedstrijd was dat de deelnemer aan Zuidoost Partner toestemming geeft zijn/haar foto’s rechtenvrij te publiceren voor niet commerciële promotionele doeleinden.