Uitgeverij Lannoo▼

De eerste keer dat ik van de fotograaf Stephan Vanfleteren (1969) hoorde, was toen ik zijn boek 'Belgicum' onder ogen kreeg. Ik was overdonderd, zoals ik ooit overdonderd was door het fotoboek 'Sweet Life' van Ed van der Elsken. Ik kreeg sterk het gevoel dat hier een vergelijkbare grootheid op het podium van de fotografie was verschenen.
'Belgicum' kwam uit in 2007. En de boeken die Vanfleteren sindsdien gepubliceerd heeft alsook de bijbehorende exposities, hebben zijn ster alleen maar hoger doen rijzen. Dat wordt ook nog eens met grote overtuigingskracht bevestigd in het FoMu te Antwerpen waar tot en met 1 maart 2020 de overzichtstentoonstelling 'Present' te zien is. Nooit eerder heeft het museum alle ruimte vrij gemaakt voor een tentoonstelling van één fotograaf. En voor Vanfleteren zelf is het ook de eerste grote overzichtstentoonstelling. Ruim 450 foto's worden getoond.

Een erker badend in een zacht licht. Voor het raam een parkietje dat wellicht vrij mag rond vliegen in de kamer. Het vogeltje kijkt niet door het raam naar buiten maar misschien wel naar de fotograaf. Op een vensterbank liggen een paar kleine boeken, waarschijnlijk gebedsboeken. Over de hele foto lijkt een sfeer te hangen van een stille zondagmorgen.
Op deze manier zou je de foto kunnen beschrijven die helemaal aan het begin staat, nog vóór de titelpagina, van het nieuwe fotoboek van de gevierde Amerikaanse fotograaf Alec Soth. De titel 'I know how furiously your heart is beating' is ontleend aan een gedicht van Wallace Stevens. Soth is vooral bekend geworden sinds de publicatie van zijn boek 'Sleeping by the Mississippi' (2004), door Martin Parr en Gerry Badger in The Photobook, deel 2, geprezen als 'a poetic and dark book, full of quiet, lyrical and poignant pictures that touch us more deeply with every viewing'.

Noord-Korea behoort tot de minst toegankelijke landen ter wereld, niet op de laatste plaats voor fotojournalisten en andere professionele fotografen uit het Westen. Toch zijn er in de loop der jaren verschillende serieuze fotoboeken over de communistische heilstaat verschenen. Recentelijk konden er twee interessante titels aan toegevoegd worden: 'Setting the Stage' van Eddo Hartmann (1973) en 'DPR Korea – Grand Tour' van Magnum-fotograaf Carl De Keyzer (1958).

Dat beide fotografen erin geslaagd zijn om toegang te krijgen in het extreem geïsoleerde land en er een bijzonder boek over wisten te maken, is voor een belangrijk deel te danken aan de medewerking van de Koryo Group. Deze Brits-Chinese instelling streeft ernaar het onderlinge contact tussen inwoners van Noord-Korea en de rest van de wereld te bevorderen via toerisme, cultuur, sport en humanitaire projecten.

In 2011 debuteerde de jonge Belgische fotografe Bieke Depoorter (1986) met een opmerkelijk boek, getiteld 'Ou Menya'. Het was een soort beeldverslag van een reis door Rusland. Wat direct opviel aan veel foto's was niet alleen het schilderachtige karakter ervan maar ook en vooral de nabijheid van de mensen die zij portretteerde.
Dat laatste had alles te maken met de bijzondere methode waarmee de fotografe te werk was gegaan. Alvorens op reis te gaan had zij namelijk een briefje laten maken waarin ze in het Russisch vertelde dat ze op zoek was naar een slaapgelegenheid bij mensen thuis en bij hen ook foto's wilde maken. De fotografe reisde vervolgens met de trein door Rusland en in vrijwel elke stad waar ze uitstapte gebruikte ze het briefje dat goed bleek te werken.

De Duitse uitgever/drukker Steidl behoort al vele jaren tot de meest productieve als het om fotoboeken gaat. Het zou me zelfs niet verbazen als hij nummer 1 was op het lijstje internationale fotoboekenuitgevers. Elke keer als er een nieuwe catalogus uitkomt – voor menigeen op zichzelf al verzamelwaardig – verbaast het me weer hoeveel nieuwe titels er bij komen. Voor een deel is dat overigens te danken aan diverse partijen – van uitgevers tot musea – waarmee Steidl samenwerkt. Bovendien verhuizen diverse titels al snel naar de afdeling 'previously announced', waar ze vervolgens niet zelden een tijdje blijven staan.

Voor deze aflevering heb ik gekozen voor twee totaal verschillende fotoboeken die Steidl recentelijk op de markt bracht. Het eerste betreft een zeer omvangrijk naslagwerk: 'The Japanese Photobook 1912-1990', samengesteld door Kaneko Ryuichi en Manfred Heiting. Zoals de titel al aangeeft komen hierin alleen Japanse fotoboeken aan de orde die gepubliceerd werden in de periode 1912-1990. Daarbij zijn inbegrepen boeken over Japan die elders werden uitgeven, bijvoorbeeld in Duitsland.

De Amerikaanse fotograaf Larry Sultan (1946-2009) is met name bekend geworden door twee fotoboeken: Evidence (1977, samen met Mike Mandel) en Pictures from Home (1992). De eerste drukken van deze boeken zijn collectors items. Van Evidence verscheen een uitgebreide herdruk in 2003. En nu is er dankzij de Britse uitgever MACK een facsimile uitgave van dat andere spraakmakende boek.

Nog tot het begin van deze eeuw leefde het idee dat kleurenfotografie pas eind jaren zeventig een serieus medium was geworden voor documentair werk en kunstfotografie, met fotografen als William Eggleston, Stephen Shore en Joel Meyerowitz. We weten inmiddels wel beter dankzij diverse publicaties en tentoonstellingen. Niet op de laatste plaats van de Amerikaanse fotograaf Saul Leiter die in Early Color (2006) liet zien dat hij al eind jaren veertig schitterend werk maakte op dat gebied. En nu mogen we een nieuwe naam toevoegen aan het rijtje pioniers van de kleurenfotografie. Fred Herzog is zijn naam. Over hem verscheen een fraaie monografie bij Hatje Cantz met ruim 230 voor het merendeel niet eerder gepubliceerde foto's, voornamelijk in kleur.
Herzog, in 1930 geboren in Duitsland, emigreerde in 1952 naar Canada en woont sinds 1953 in Vancouver, de stad die tevens het hoofdonderwerp vormt van zijn werk.

Je hebt van die fotografen van wie je elk nieuw boek met grote verwachting of toch minstens grote nieuwsgierigheid tegemoet ziet. Carl De Keyzer hoort wat mij betreft beslist tot die categorie. Een enkele uitzondering daargelaten heeft hij me nooit teleurgesteld. Ook zijn nieuwste boek biedt weer een rijkdom aan schitterende foto's, ditmaal over Cuba. Cuba la lucha is de titel en bij 'lucha' oftewel strijd gaat het in dit geval denk ik amper meer om communistische idealen maar om de dagelijkse strijd van het bestaan.
Cuba is een uitgesproken fotogeniek land. Je zou een aardige bibliotheek kunnen vullen met fotoboeken die over het Caraïbische eiland verschenen zijn. Veelal gaat het om toeristische uitgaven waarin het wemelt van de clichés: van kleurige oldtimers tot oude mannen met reuzesigaren en van schilderachtig vervallen gebouwen en interieurs tot sexy vrouwen en - niet te vergeten - de nog altijd alomtegenwoordige Che Guevara. Zeker, al die overbekende elementen kom je ook tegen bij De Keyzer, maar wel in een context die niets van doen heeft met toeristische oppervlakkigheid.

Scott Kelby werd geboren in 1960 in Lakeland, Florida. Vanwege zijn interesse voor muziek speelde hij in een rockband. Er moest echter brood op de plank komen en zo werd hij financieel consulent bij Merrill Lynch. “Mijn hele kantoor was behangen met foto’s. Ik hield mij in die tijd veel bezig met reisfotografie, wanneer mijn job dit toeliet. Maar eerlijk gezegd, ik kon soms ‘s nachts niet slapen, want veel van mijn klanten waren al op leeftijd en ik moest adviseren over het beleggen van hun spaargeld. Wanneer de beurs omlaag ging, betekende het meteen een daling van hun maandinkomen. Mijn vrouw vond dat ik eigenlijk niet geschikt was voor dit werk: “Lieverd, je bent te veel begaan met het lot van je klanten, je bent hier niet voor geschapen. En bovendien, zíj willen beleggingen, zij willen geen Scott Kelby, dus laat het los. Je moet iets creatievers gaan doen!”