Inleiding
Wie regelmatig met opgroeiende kinderen te maken heeft, weet het. Stel een vraag, spreek ze ergens op aan of doe een simpele mededeling en de reactie is standaard: JA MAAR….
Wil je zo even je speelgoed opruimen? Ja, maar …. ik ga er straks weer mee verder spelen, het ligt toch niet in de weg, ìk heb er niet mee gespeeld.
Ik vind het niet goed dat jullie koekjes gebakken hebben toen ik niet thuis was. Ja, maar….. we wisten niet dat het niet mocht, we dachten dat je het wel goed zou vinden, je vindt ze toch lekker, we ruimen echt de keuken wel op, we gaan ze straks naar oma brengen.
We gaan zo eten. Ja, maar…. ik heb nog geen honger, ik wil even dit computerspelletje afmaken.
Ja maar, …. betekent voor kinderen samengevat: ik ben het niet met je eens en ik ben eigenlijk niet van plan om te doen wat jij wilt.
En wat doe je dan als ouder? Je herhaalt de vraag of de mededeling en legt uit waarom je dat vraagt, of vindt. Het argument ‘het gebeurt omdat ik het zeg’, leidt meestal niet tot het gewenste resultaat, meer onderbouwde en pedagogisch verantwoorde argumenten over het algemeen wel.
Inbreuk op auteursrechten
Wie regelmatig te maken heeft met inbreuken op zijn auteursrechten, weet het ook. Spreek de inbreukmaker aan op die inbreuk en de gevolgen daarvan en de reactie is vaak: JA MAAR…. Want ook de inbreukmaker is het niet altijd eens met de rechthebbende en is zeker niet altijd van plan om de door de rechthebbende geleden schade te voldoen.
En ook hier geldt dat het zaak is om uit te leggen waarom er sprake is van inbreuk en waarom er schade is geleden en dit met goede argumenten te onderbouwen. Daarbij is het van belang te realiseren dat de inbreukmaker geen of slechts beperkte kennis heeft van het auteursrecht en zich over het algemeen niet kan verplaatsen in de situatie van de fotograaf die van de verkoop van zijn foto’s moet leven.
De argumenten variëren van ‘ik wist niet dat het niet mocht’ via ‘u heeft geen schade geleden’ tot ‘ik ben niet aansprakelijk’. Daar komen dan nog de technische argumenten bij zoals ‘de foto staat niet op de website, maar het is een link’ en het beroep op excepties zoals ‘de foto is als citaat gebruikt’.
Ja maar, ....ik wist niet dat het niet mocht
Elke Nederlander wordt geacht de wet te kennen maar dat is in de praktijk niet het geval. En dat geldt zeker voor kennis van het auteursrecht. Maar ook wanneer een gebruiker volledig te goeder trouw een foto zonder toestemming gebruikt, is er sprake van inbreuk op het auteursrecht van de fotograaf. Het enkele feit dat de gebruiker niet wist dat hij de foto niet mocht gebruiken, maakt dat niet anders. Dat is het exclusieve karakter van het auteursrecht: alleen de fotograaf kan toestemming geven voor het gebruik van zijn foto en die toestemming moet in principe altijd vooraf gevraagd worden.
advertentie
Hahnemühle FineArt Baryta Satin 300gr/m2
Fine Art papier voor levendige fijne weergave
natuurlijk wit satijn-glanzend, exceptioneel beeldresultaat, extreemdiepe zwarting, excellente beeldscherpte, ook perfect voor zwart-wit fotografie
voldoet aan ISO 9706
Het auteursrecht dient er voor de fotograaf toe dat hij door de exploitatie van zijn foto’s zijn investeringen terug kan verdienen (apparatuur, tijd, reis- en verblijfskosten) en kan voorzien in zijn levensonderhoud. De fotograaf kan aan het gebruik van zijn foto’s voorwaarden verbinden (grootte, tijdsduur, naamsvermelding, context) en prijsafspraken maken. Wanneer foto’s zonder toestemming gebruikt worden, wordt de fotograaf gehinderd in de exploitatie.
Ja maar, ....er is geen schade
De schade die de fotograaf lijdt wanneer zijn foto zonder toestemming wordt gebruikt bestaat in de eerste plaats uit de gederfde licentie-inkomsten. De meeste professionele fotografen geven immers geen toestemming voor het gebruik van hun foto’s zonder daarvoor een licentievergoeding te vragen. Wordt een foto ongevraagd gebruikt, dan loopt de fotograaf dus inkomsten mis.
De schade bestaat daarnaast ook uit het ontnemen van de mogelijkheid om zelf te bepalen waar en hoe een foto wordt gebruikt. Als een foto te algemeen wordt gebruikt, verliest die aan commerciële waarde en zal die foto minder (goed) verkocht worden aan professionele wederpartijen.
En soms wordt een foto gebruikt in een context waar de fotograaf niet mee geassocieerd wil worden.
Die schade ontstaat op het moment dat de foto gebruikt wordt zonder toestemming.
Ja maar, ....het was geen commercieel gebruik
Of de foto met een commercieel oogmerk is gebruikt of niet, is niet relevant voor de vraag of er sprake is van inbreuk. Evenmin is het relevant voor de vraag of de fotograaf schade heeft geleden of niet. Voor de hoogte van de geleden schade zoeken fotografen aansluiting bij de door hen gehanteerde tarieven. Het tarief dat overeengekomen zou zijn wanneer toestemming zou zijn gevraagd en verleend, is de schade die de fotograaf in elk geval heeft geleden.
Of de gebruiker zelf geld heeft verdiend aan het gebruik van de foto is ook niet relevant voor de vraag of er sprake is van schade. Net zo min als bijvoorbeeld het aantal bezoekers op een website. En net zo min als de stelling dat de inbreukmaker de foto niet gebruikt zou hebben als hij geweten had dat hij daarvoor had moeten betalen. Het is aan de gebruiker om na te gaan of de foto gebruikt mocht worden en om voorafgaand aan het gebruik toestemming te vragen. Dan kan de gebruiker vernemen welke voorwaarden gesteld worden aan het gebruik en besluiten de foto al dan niet te gebruiken. De inbreukmaker kan dat niet achteraf aan de auteursrechthebbende tegenwerpen.
Ja maar, ....ik heb de foto gekregen van degene die er op staat
Ook al is de foto gebruikt met toestemming van de geportretteerde, dan nog is er sprake van inbreuk zolang er geen toestemming is gegeven door de fotograaf. De geportretteerde kan alleen maar aangeven geen bezwaar te hebben tegen het gebruik van de foto op grond van zijn portretrecht maar diens toestemming treedt niet in de plaats van de toestemming van de auteursrechthebbende.
Ook is een veelgehoord argument dat de geportretteerde geen toestemming heeft gegeven voor het maken van de foto of dat de geportretteerde ook geen geld heeft gekregen van de fotograaf voor het maken van de foto. Wanneer het gaat om bekende personen die een zogenaamde verzilverbare populariteit hebben, dat wil zeggen dat ze hun populariteit commercieel kunnen exploiteren, dan kunnen zij zich om die reden mogelijk verzetten tegen openbaarmaking van hun portret maar dat staat volledig los van het auteursrecht van de fotograaf. En het portretrecht kan niet aan de fotograaf worden tegengeworpen maar alleen aan de gebruiker van de foto.
Afsluiting
Ja maar,…. nog lang niet alle argumenten zijn besproken en er is nog een groot aantal dat zeker de moeite van het bespreken waard is zoals:
Ja maar,…. ik heb de foto via Google gevonden
Ja maar,…. ik heb de foto niet zelf geplaatst, het is een link
Ja maar,…. de foto is maar in klein formaat gebruikt
Hierover in een volgende column meer!
