Karel Waignein - Commerciële & Conceptuele fotografie

drieluik "Kruisafname"(van vrouw)  in moderne setting
view counter

Het is niet om te lachen. De wereld is in gevaar!

'Dit is geen fotografie meer! Dit is beeldmanipulatie!' foeterde een orthodoxe foto-liefhebber toen hij Karel Waignein's surrealistische beelden bestudeerde. 'Het gaat me niet om de zuivere fotografie,' antwoordde Karel. 'Meestal maak ik vooraf schetsen en tekeningen van wat ik wil realiseren. De fotografie helpt me om tot het beoogde resultaat te komen'.

Van Geluwe

'Ik ben begonnen in een oude champignonkwekerij', vertelt Karel Waignein (1959°). 'Het was er zo koud en vochtig... De schimmel stond op mijn soft-boxen. Nu zit ik met mijn studio en kantoor in dit nette bedrijvencomplex, maar ik pin me hier niet vast. Ik ben niet afhankelijk van de bedrijven rondom mij. Ik werk overal. Mijn studio is ter plaatse snel opgebouwd. Momenteel ben ik op zoek naar een ander onderkomen, wel ergens in de buurt, want hier in de grensstreek liggen mijn roots. Om heel precies te zijn ben ik Van Geluwe, maar dat zeg ik niet meer hardop. Die naam is besmeurd sinds de 'relatietje-zo-bisschop' met dezelfde naam.' (Lacht)

Kan het mij opeten? Kan ik het opeten? Kan ik er seks mee hebben?

portret van vrouwKarel kan niet omschreven worden met één woord. Hij is even gevarieerd als zijn werk. Jarenlang heeft hij in de reclamesector gewerkt. De fotografie is voor hem 'slechts' een extra werkmiddel om zijn ontwerpen te realiseren. 'In feite ben ik nog maar vier jaar voltijds fotograaf', vertelt Karel. 'Van opleiding ben ik reproductiefotograaf. Jarenlang heb ik als art director en grafisch vormgever voor diverse reclamebureaus gewerkt. In 2004 ben ik zelf, samen met een vennoot, een eigen reclamebureau gestart. Met de jaren voelde ik mij minder thuis in deze ‘niet altijd cleane’ wereld en ik besloot om nieuwe horizonten te gaan opzoeken. Als fotograaf en vertrouwensman van de klant verkoop ik naast mijn fotografie ook volledig uitgewerkte concepten. Het kost de klant tenslotte minder aan commissielonen. Als grafisch vormgever kan ik bovendien de wensen van de klant volledig inwilligen. Sommige bedrijven stellen zich geen vragen, wat maakt dat er vaak geprofiteerd wordt van hun onwetendheid en van hun blinde vertrouwen. Een concept bedenken, daar wordt vaak twee dagen voor aangerekend. Ik doe daar in de meeste gevallen een stuk minder over. Er wordt door bureaus vaak 'naast de pot gepist'. Bijvoorbeeld: een tekst zonder beeld werkt in de meeste gevallen niet. Weet je: Einstein stelde dat het menselijk brein al een miljoen jaar hetzelfde is. Het zit zo in mekaar en het zal nog een miljoen jaar zo werken. De mens verandert niet, maar om mee te kunnen met de technologische evolutie moeten we ons aanpassen. Op zich blijft het beeld belangrijker dan de tekst. Het beeld moet eruit springen. Dat signaal wordt opgevangen door ons reptielenbrein, voor het ter analyse doorgestuurd wordt naar de frontale cortex. Het reptielenbrein maakt binnen een duizendste van een seconde een beoordeling: 'Kan het mij opeten? Kan ik het opeten? Kan ik er seks mee hebben?' Elk reclamebeeld moet deze primitieve reflexen opwekken.'

Marketing is boerenverstand

'Marketing is heel interessant en boeiend. De basis is eenvoudig en het klopt altijd. Marketing is het optekenen van het gezond boerenverstand. De vier P's: Product, Prijs, Plaats, Promotie. Alles moet kloppen. Als de vier P's niet in evenwicht zijn, dan moet je ergens anders compenseren. Hier in West-Vlaanderen zijn er veel straffe ondernemers die op korte tijd een wereldbedrijf hebben uitgebouwd. Een legendarisch voorbeeld ervan is 'Boer De Clercq', de oprichter van het tapijtenimperium Domo. Zijn bijnaam zegt alles. Net zoals veel van zijn collega's heeft hij nauwelijks een opleiding gevolgd. Hij is de wereldwijde nummer één geworden in tapijtweverij, enkel en alleen dankzij zijn gezond boerenverstand, zijn natuurlijke slimheid, zijn durf en zijn werkkracht.

'Vier jaar geleden begon ik als zelfstandig fotograaf. Ik wilde me profileren in diverse domeinen die weergegeven zijn in een brochure die ik tot vandaag gebruik om mijn werk te promoten.'

In elke hoek van de wereld een maîtresse

Portret. Deze maakt Karel vooral in een zakelijke sfeer: bedrijfsleiders, politici... 'Op bedrijfsfeestjes kom ik veel Bekende Vlamingen tegen die ik vervolgens mag portretteren, hier in mijn studio of op locatie: de politicus Stefaan De Clercq, de componist Dirk Brossé, de voorzitter van de Christen Democratische partij Wouter Beke, de stichter van de Vlerick Businessschool, de baas van Carta Mundi die onlangs verkozen werd tot Ondernemer van het Jaar, de modeontwerpster Kaat Tilley, enzovoort. Die portretten van bekende mensen zijn goed voor mijn portfolio. Onlangs fotografeerde ik een veel reizend zakenman. In elke hoek van de wereld heeft hij een maîtresse. Dit geeft het vele reizen een bijkomend doel, maar zijn vrouw mag het niet weten.' (Lacht) 'Ik maak ook portretten voor particulieren hoor', zegt Karel, 'maar niet altijd zonder problemen 'Ik bedoel: je moet vooraf goede afspraken maken rond de digitale bestanden. Ze kunnen die van mij wél krijgen op voorwaarde dat ze er voor betalen. In feite doe ik het wel graag.

Concepten bedenken

Concept-advertising. 'Dit is wat ik het liefste doe: meedenken met de klant, concepten bedenken en uitwerken', zegt Karel. 'Nu ben ik bijvoorbeeld bezig voor een verzekeringsmaatschappij. De klant komt telkens in beeld in andere omstandigheden: in de achtergrond staat een huis in brand, hij heeft een glanzende nieuwe wagen op zijn hand, of een spaarvarken... De campagne vormt één geheel, maar telkens heeft hij een andere pose. Hier is een andere campagne. Haco is een fabrikant van machines en kachels. Op de voorpagina van hun brochure staat een schaars gekleed model te bevriezen. De ijskegels hangen aan de muur. Op de volgende bladzijde staat de oplossing: hetzelfde schaars geklede model zit behaaglijk bij een Haco-kachel.'

Fashion & Welness. 'Fashion doe ik graag. Dat wil ik meer promoten, ook nationaal, want de lokale spelers beschikken niet over de nodige budgetten om er degelijk mee aan de slag te gaan. Graag wil ik meer in de modewereld aan de bak komen. Promotie voor mijn werk maak ik via direct mailings, terwijl ik via het Business Network International (BNI) rechtstreekse contacten zoek. Wat de wellness betreft: ik heb er enkele klanten in, maar het is niet direct een nichemarkt.'

Dallas van Vlaanderen

Brugse pannenkoek (meerdere kleine ronde pannenkoekjes met diverse soorten vruchten in laagjes)'Architectuurfotografie daarentegen, dat doe ik vrij veel. Het gaat dan zowel om exterieurs als interieurs. Mijn klanten zijn architecten alsook bedrijven. Korlam bijvoorbeeld is een firma in de ecologische woningbouw. Calis is ook een goede klant. Oorspronkelijk was het een bedrijf voor koeltechniek, maar nu verzorgt het ook winkelinrichting. Een andere belangrijke klant is de POM (Provinciale Ondernemings Maatschappij). Met hun campagne ‘Fabrieken voor de Toekomst’ zorgen ze voor de interactie tussen het onderwijs en de industrie. Zij stimuleert o.a. de ontwikkeling van robotica, plus de uitwerking ervan in de industrie. Alles speelt zich af in West-Vlaanderen, en dan vooral in deze regio rond Waregem en Kortrijk, wat ze ook wel het Dallas van Vlaanderen noemen. De POM stimuleert het ondernemerschap, en dat heeft effect.'

Een bakkerszoon

'Food is héél belangrijk voor mij, en ik doe het heel graag! Ik ben een bakkerszoon uit Geluwe, een deelgemeente van Wervik. Ik heb dus van thuis uit een sterke feeling met voeding', zegt Karel. 'Food photography, da's foefelen,' lacht Karel. 'Achteraf is het niet meer te vreten. Om voortdurend smeltende ijskreem te fotograferen bedachten mijn vrouw en ik een special recept waarbij we zelf bollen ijskreem maken die niet smelten.

Als klanten kan ik ‘Jules Destrooper, Geal (Brugse pannenkoeken), Noyez Snacks, Flandria, Certus e.a. rekenen. De betere restaurants reken ik ook tot mijn potentieel werkdomein. Goede foodfotografie staat voor een tijdrovende voorbereiding en een uitgebreide postproductie.

Als ze me vragen, dan is het vooral om hun eigen communicatie te verzorgen: website, brochures, enzovoort.'

Corporate: 'Wat ik veel doe, is machines fotograferen, vooral voor Haco, een fabrikant van metaalmachines. Onlangs heb ik een machine van vijftig meter lang, drie meter hoog en zes meter breed gefotografeerd. Dat moest fragmentarisch gebeuren. Uitlichten kon niet en telkens moest ik het scherptepunt verleggen. Het eindresultaat maakt me fier.'

Beeldmanipulatie staat er vervolgens in de brochure. 'Dit is geen dienst die ik aan andere fotografen of bedrijven aanbied', zegt Karel. 'Ik moet zelf mijn beelden kunnen bewerken. Ik begrijp niet dat je dit kunt uitbesteden.'

Tweedimensionaal theater

ART - Werk

Het artistieke werk van Karel is de echte aanleiding voor dit interview. 'Ik heb veel voor het theater gewerkt. Dat was heel plezant, maar het bracht niks op', lacht Karel. 'Het bedenken en uitwerken van de concepten is voor mij een middel om met beelden tweedimensionaal theater te maken. Vaak zit er een contradictie in het beeld zelf: een naakte dame in een vol café bijvoorbeeld, en niemand ziet haar zitten. In de kunst gaan er vaak rare kronkels voor je aan iets verder werkt.'

Colored Emotions

"gekleurd" meisje'Zo heb ik verschillende reeksen gecreëerd. Het motto voor één ervan is 'I do not laugh, this world is in danger.' De beelden heb ik in een installatie tentoongesteld. Op een videoloop zegt een klein, onschuldig meisje continu 'Non rideo, mundus in pericolo est.' (Latijn voor 'Ik lach niet, de wereld is in gevaar'.) Aan verschillende mensen had ik gevraagd om zich, zonder spiegel, kleurrijk op te maken en een gek hoedje op te zetten. Ik vroeg hun om net naast de camera te kijken. Dit geeft een melancholisch, bevreemdend effect. Het eerste model dat ik daarvoor aansprak, komt uit een sociaal achtergesteld gezin. De tristesse zit zo in dat gelaat. Daarna heb ik nog zo'n 130 à 140 mensen gefotografeerd op een gelijkaardige manier. Overal waar veel mensen samenkwamen, heb ik een geïmproviseerde studio gebouwd. Mijn vrouw stond buiten met een tafeltje met schmink, maar zonder spiegel. De hele reeks heb ik de overkoepelende merknaam Colored Emotions genoemd.

Aardappel met scheermesjes

'Uit die reeks is het volgende project ontstaan: 'Carcera Vitae' (de 'Gevangenis van het Leven'). Ik heb overlevenden van de naziconcentratiekampen gefotografeerd. Zij hebben het onbeschrijfelijke gezien en aan den lijve meegemaakt. Deze man hier is een overlever van Flössenburg. In Auschwitz werd hij getatoeëerd op zijn arm, en die tatoeage toont hij op de foto. Figuurlijk is hij getatoeëerd op zijn ziel. Elke nacht wordt hij wakker uit een nachtmerrie die nooit meer verdwijnt. De angst voor de dood zit in elke porie van zijn huid. De man was een bedreven werkman. Na zijn uren was hij bijzonder trots op de teelt van zijn aardappelen. Op de foto houdt hij een aardappel in zijn hand, maar die is doorgroefd door een hakenkruis van scheermesjes. De aardappel staat symbool voor zijn leven. De mesjes tonen de beschadiging ervan. Wanneer ik vandaag de wandaden zie die IS begaat in het Midden-Oosten, en bij uitbreiding ook in Europa, dan vallen me de gelijkenissen op met de manier waarop de nazi's tewerk gingen: zijzelf stellen dat ze superieur zijn, als enigen uitverkoren om het hogere te bereiken. Alle anderen zijn minderwaardige wezens. Ze mogen uitgebuit worden, verhandeld als slaven, seksueel misbruikt en op de meest sadistische manier vermoord. Het misselijkmakende spektakel schuwen ze daarbij niet. Voor hun onmenselijke cynisme krijgen ze de zegen van hun gruwelijke godheid. Mijn conclusie is: je kan die horror niet overleven als je geen levensvreugde hebt. De mensen die ik geportretteerd heb genieten van elke dag die ze krijgen. Ik heb een tentoonstelling opgebouwd in de wetenschap dat er steeds minder mensen kunnen vertellen wat er concreet gebeurd is. De overlevers hebben allemaal een hoge leeftijd bereikt. Binnenkort zijn ze allemaal weg.'

Jezus is een mongool

Onder de noemer 'Colored Emotions' ontwikkel ik verschillende projecten. 'Calvary' is er daar één van. De tentoonstelling is opgebouwd als één installatie, gelinkt aan de kruisweg uit de katholieke kerk. Elk portret of tafereel geeft het latente beeld van het psychisch lijden weer in een duidelijk beeld. Voor deze tentoonstelling werkte ik samen met mensen die met continu emotioneel of psychisch lijden te maken hebben. Eén van de blikvangers op de tentoonstelling is ‘The last Judgement'. Voor de Jezus-figuur heeft een man met het syndroom van Down model gestaan. 'Jij durft nogal,' zei een priester me achteraf. 'Christus voorstellen als een mongool.' Zelf ben ik niet-gelovig, maar ik ben wel in de katholieke traditie opgevoed. 'Was Jezus niet de man die het opnam voor de zwaksten onder ons? Die zei: 'Wat je aan de minsten der mijnen doet, doe je aan mij?' Daarop zweeg de priester en draaide zich om.'

Een afdruk van 'Calvary' hangt in de trouwzaal van Wervik: twee en een halve meter hoog. Je kan er niet naast kijken!' (Lacht)

Humor en zelfspot

'Een andere eye catcher is de 'Kruisafname', ook geïnspireerd op het gelijknamige schilderij van Rubens. Een meisje wilde dit naakt doen. Sommige mensen raken daardoor gechoqueerd. Motards in lederen jassen symboliseren de schrik voor ziekenhuismensen. Acht portretten zijn voorafgegaan door een interview van telkens twee à drie uur. De meesten waren akkoord om zich te laten voorstellen zoals ze zijn: alcoholisten, psychisch mishandelden, mensen die zichzelf mutileren, enzovoort. Er zit iemand bij die tussen haar zesde en zestiende jaar misbruikt is. Ze heeft al vele jaren in de psychiatrie doorgebracht. Wellicht om niet voortdurend geconfronteerd te worden met haar innerlijke pijn, heeft ze een persoonlijkheidssplitsing ontwikkeld. Een andere geportretteerde jongen heb ik ontmoet in de psychiatrie in Menen. Hij was van zijn 8e tot zijn 16e misbruikt door zijn eigen vader. Hij lijdt aan MS. Toen hij achttien was is hij opgeschept door een auto. Zijn ruggengraat staat uit de haak. Hoeveel miserie kan één mens overkomen? Hoe overleef je dat? Met humor en zelfspot, zo blijkt. Meewerken aan mijn foto-projecten geeft deze mensen de gelegenheid om zichzelf uit te drukken. Ze kunnen zichzelf zijn zonder zich te moeten verbergen. Het geeft hun een gevoel van erkenning, van eigenwaarde.'

Moby Dick

Voor de stad Menen heb ik een opdracht uitgewerkt in mijn gekende stijl. Het is een scene geworden die geïnspireerd is op Moby Dick. Het beeld is samengesteld uit acht opnames. In de studio had ik een stelling gebouwd. De hoek moest perfect zijn. Het werd een groepsportret van de medewerkers van een stadsfestival, een concept van Dirk Opstaele en zijn ensemble Leporello.'

walvis met schip erop wordt op het droge getrokken

De Barakken

In opdracht van ‘Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen kreeg ik de opdracht een fotoverzameling te maken over de sociale wijk 'De Barakken'. In deze wijk van Menen wonen mensen bijeen van wel vijftig verschillende nationaliteiten. Ik wil hen fotograferen, of beter nog: zichzelf laten fotograferen. Met dit project kan ik hopelijk deze zomer van start gaan. Wat en hoe het opzet wordt, laat ik nog in het midden. Eén ding is zeker: het wordt terug een boeiend project.

view counter