Monkey Business, de aap als auteursrechthebbende?

Blog Het Recht NL
Gepubliceerd: 26 juli 2017
Onder redactie van Mr. Kitty van Boven

portret van Sacha SchravenU heeft de foto waarschijnlijk wel voorbij zien komen of er op zijn minst over gehoord; de selfie die een aap wel of niet zelf heeft genomen en de fotograaf die al jaren in verschillende juridisch procedures verwikkeld is. Onlangs kwam de fotograaf weer in het nieuws omdat bekend werd dat hij inmiddels de kosten die verbonden zijn aan het voeren van de procedures niet meer kan dragen en bijna failliet is.

In 2011 werd de camera van de Engelse fotograaf David Slater gebruikt door een aap, waarbij deze aap gelijk wat foto’s heeft geschoten waarvan een gedeelte bruikbaar bleek. Hieronder zaten de inmiddels bekende selfie van de aap zelf en ook foto’s van de fotograaf. De foto’s werden hierna ‘rechtenvrij’ (een juridisch bijzonder gevoelige en dikwijls onjuist gebruikte benaming) geplaatst op Wikimedia, een onderdeel van Wikipedia, en de blog Techdirt. Na de eerste protesten van Techdirt stelde Slater nog: ‘Until I hear from the monkeys lawyers, I will stick to the belief that I own the copyright.”  In 2014 heeft de fotograaf een rechtszaak aangespannen tegen Wikimedia omdat zij de foto zonder toestemming geopenbaard hadden.

Dit leidde tot de vraag of de aap auteursrechthebbende kan zijn. Nu zijn er volgens de Auteurswet verschillende manieren waarop een ander dan de maker van een auteursrechtelijk beschermde foto als auteursrechthebbende wordt aangemerkt. Zo worden de werkgever en de opdrachtgever onder bepaalde omstandigheden als auteursrechthebbende aangemerkt en kan het auteursrecht ook door middel van een akte worden overgedragen. Maar het is moeilijk voor te stellen hoe deze constructies van toepassing kunnen zijn op een aap, er is immers geen sprake van een arbeidsrelatie en ook de opdracht laat zich moeilijk voorstellen. Zou de aap dan misschien een handtekening onder de akte hebben gezet?

advertentie

Dagcursus colormanagement

volgens ISO 12646:2008 en ISO 3664:2009

In Europa wordt het meer en meer noodzakelijk voor fotografen volgens de recente normen te werken, zowel voor de toelevering aan de grafische industrie als ook aan digitale (multi)media.

In de cursus worden ook andere aspecten behandeld die van invloed zijn op het communicatieve beeld: De menselijke perceptie en de kleurbeleving, hoe de zintuigen op her verkeerde been kunnen worden gezet, de interactie tussen kleur en menselijk gedrag.

ImageLink

Datacommunicatie & Uitgeefprojekten

Telefoon: +31 24 397 08 11
imagelink.photonmagazine.eu/dagcursus-colormanagement

view counter

In Nederland heeft de Hoge Raad in haar standaardarrest Endstra Tapes[1] nog uitdrukkelijk bevestigd dat:

“de eis dat het voortbrengsel het persoonlijk stempel van de maker moet dragen betekent dat sprake moet zijn van een vorm die het resultaat is van scheppende menselijke arbeid en dus van creatieve keuzes, en die aldus voortbrengsel is van de menselijke geest.” (onderstreping red.)

De US Copyright Office oordeelde dat er geen auteursrechten kunnen rusten op een door een aap gemaakt selfie en stelde Slater dan ook in het ongelijk: de foto’s werden als rechtenvrij beschouwd.

Interessant is dat het verhaal rondom de totstandkoming van de foto’s in de loop der tijd is bijgesteld. Hoewel in eerste instantie door Slater werd beweerd dat de aap de camera ‘afgepakt’ zou hebben hetgeen in ieder geval een goed (verkoopbaar) verhaal opleverde, werd de lezing van dit verhaal later aangepast. Slater zou de bedoeling hebben gehad dat de apen wat foto’s zouden nemen waarvoor hij het vertrouwen van de apen zou hebben gewonnen en de camera dusdanig hebben ingesteld en op een statief hebben geplaatst zodat er slechts op de knop gedrukt behoefde te worden door de betreffende aap waardoor er volgens Slater wel sprake geweest zou zijn van enige scheppende arbeid aan de kant van Slater.

In 2015 sleepte de dierenrechtenorganisatie PETA (People for the Ethical Treatment of Animals) echter, niet onder de indruk van de eerdere uitspraak van het US Copyright Office, namens mannetjes-aap Naruto Slater voor de rechter omdat de PETA meent dat apen wel auteursrecht kunnen hebben en dat Slater de inkomsten die hij de eerste jaren nog vergaarde aan de hand van de foto’s aan de apen dient af te staan. Hoewel de PETA door de lagere rechter in het ongelijk is gesteld laat zij het hier niet bij zitten en zij is dan ook tegen dit oordeel in hoger beroep gegaan.

Inmiddels is Slater door alle procedures financieel aan lager wal geraakt. Hij overweegt nu tenniscoach te worden of professioneel hondenwandelaar om zo brood op de plank te krijgen. In ieder geval was hij niet in staat om de zitting in San Francisco in persoon bij te wonen en was hij gedwongen de zitting te volgen via een livestream.

Eén van de punten van verdediging was dat Slater door de verkeerde aap is aangeklaagd. Slater is er van overtuigd dat de foto op de selfie Ellen betreft, een vrouwtjesaap. PETA houdt echter voet bij stuk en meent dat mannetjesaap Naruto op de foto te zien is, hetgeen een nieuw juridisch probleem oplevert; wordt Slater wel door de juiste aap aangeklaagd?

Interessante vragen dus en we volgen de verdere ontwikkelingen dan ook met belangstelling.

view counter