Geheugen is een essentiële component van elektronische apparaten. Of het nu om wasmachines zijn, smartphones, auto’s, computers. Geheugen is een plaats waar je zowel programma’s op kunt installeren als data op kunt slaan.
Trends
Gemiddeld vervangen wij onze media iedere zeven jaar. Een van de oudste was de floppy, die beleefde hoogtijdagen in de tachtiger jaren. De eerste floppydrives gebruikten een schijf met een diameter van 8 inch, ongeveer 20 centimeter en een capaciteit van slechts 80 kilobytes. Latere versies van deze floppies, bedoeld voor RX01- en RX02-drives, hadden een capaciteit van 256/512 KB. De laatste disketteversies konden 1,2 megabytes bevatten (double-sided, high-density).
Voor de huidige fotografie is een dergelijk medium helemaal niet interessant, voor een 25Mb Tiff zou je 21 floppies nodig hebben.
Rond 1998 verdwenen deze media dan ook langzaam aar de achtergrond. Er zijn vele mediatypen geweest voor dataopslag, back-ups maakte men hoofdzakelijk op tapes. Met als nadeel dat dit tijdrovend kon zijn, bij een restore stond het terug te zetten bestandje ‘ergens’ op tape, dus ga maar doorspoelen.
Domme jongens, gedoemd tot DJ-bestaan
Gelukkig, al het is hoogst twijfelachtig of dat voor de fotograaf echt wel zo gelukkig was, kwamen de CD’s en later de DVD’s op de markt. Gevolgd door de blue ray disk, die eigenlijk nu ook al als verouderd kan worden bestempeld.
Zo’n nieuw medium is natuurlijk uiterst aantrekkelijk. Legers fotografen stortten zich op de zilveren en gouden schijfjes, voor het afleveren van werk en vooral voor het archiveren van hun digitale opnamen en scans. Zich niet realiserend dat er een moment zou komen dat er standaard in computers geen drives meer voor zouden zitten omdat de media nu eenmaal eens in de zeven jaar worden vervangen. Er waren zelfs speciale CD’s en DVD’s die voor archiefdoeleinden werden gecertificeerd voor 80 jaar!! Terwijl de levensduur hoofdzakelijk wordt begrensd door de technische ontwikkelingen. Oftewel, wat mankeert er toch aan onze comfortabel warme, gewatteerde wollen zwembroeken?
De domme jongens onder ons mogen op zekere dag het beroep van fotograaf inruilen voor dat van dj. De data op de archiefschijfjes moeten worden overgeplaatst naar andere media omdat deze sneller, beter en goedkoper zijn en omdat nieuwe archiveringssoftware zelf geen DVD’s in een drive kan verwisselen. En het uitlezen van een schijfje duurt wel even. Wanneer je zo’n 10.000 RAW beelden (te stellen op 25 Mb) in je archief hebt mag je een heel dik aantal van 400+schijfjes gaan kopiëren. Wanneer ze allemaal geheel gevuld zijn tenminste, zijn ze halfvol dan verdubbeld het aantal. Dat houdt je wel even van de straat…
Harde schijf, tot nog toe meest betrouwbaar en kostenefficiënt
Ook in harde schijven is een evolutie geweest. Mijn hypermoderne PC ‘met alle grafische opties’ uit 1988, met forse korting verkregen via een achterdeurtje bij Philips, had een schijf van zeker wel 72 Mb. Ik wist niet hoe ik ‘m vol moest krijgen…
Met een processorsnelheid van 4Mhz (in turbostand 10 Mhz) was deze pc een snelle jongen. Dat deze amper twee jaar later moest worden vervangen door een exemplaar met een processorsnelheid van 100 Mhz en een schijf van 9.2 Gb omdat de nieuwe programmaversies anders niet meer draaiden en ‘er op pasten’ was wel even shocking. Maar de techniek schrijdt nu eenmaal in ras tempo voort.
Hoewel er ‘leuke’ back-up oplossingen is door de tijd de harde schijf, of liever gezegd het principe van de harde schijf, nog steeds het betrouwbaarst en gemakkelijkst gebleken. Een medium waar je naar believen op kan schijven, gegevens af kan halen zonder dat je een tape in zijn geheel moet afdraaien. Een medium dat je in groten getale aan een computer kunt knopen en waar vanaf je kunt kopiëren naar een ander medium. Een medium waar je back-up procedures heel gemakkelijk kunt automatiseren. Met een grote capaciteit en met een hoge, althans acceptabele snelheid. Wie een prijsvergelijking per Mb maakt, en daarbij ook incalculeert dat een CD of DVD zelden geheel wordt gevuld, komt tot de ontdekking dat deze vergelijking uitpakt in het voordeel van de harde schijf.
Laatste ontwikkeling, Flashgeheugen en SSD
Flash is tegenwoordig de vervanging voor de traditionele opslagmedia en wordt nu gaandeweg zelf ‘traditioneel’. Na biossen in computers is het ook een medium geworden voor de ‘kleine’ dataopslag. Op USB sticks. Op geheugenkaarten. In telefoons, camera’s en recorders. Dit type CMOS geheugen kreeg de naam omdat een update ‘in een flits’ kon worden gedaan.
Ook de nieuwe harde schijven, de SSD’s (Solid State Drive), zijn in een ‘luciferdoosje’ ondergebracht flashgeheugen. De schijven hebben als voordeel dat het geen energievreters zijn, geruisloos functioneren, praktisch geen warmteontwikkeling veroorzaken, uiterst snel zijn en oerbetrouwbaar. Ook van de computervoeding wordt veel minder geëist. Je kunt ze bovendien met een gerust hart laten vallen. Hoewel het natuurlijk niet aannemelijk is dat het SSD-werpen een nieuwe Olympische sport zal worden…
Advertentie
Bezwaren en voordelen
Het enige bezwaar is nog de prijs maar die daalt met de dag. Een ander bezwaar zou de beperkte levensduur zijn. Er is maar een beperkt aantal keer te schrijven. Maximaal rond de één miljoen per l individuele geheugencel. Omdat niet allen die cel maar ook de FAT (File Allocation Table) iedere keer bij het schrijven opnieuw wordt geprogrammeerd, moest er een oplossing worden bedacht voor de relatief korte levensduur van de veelgebruikte cellen in dit geheugenelement. Want zonder deze tabel is de rest van de schijf onleesbaar bruikbaar omdat deze de plaatsen van de data op de schijf bijhoudt. De oplossing werd gevonden in het plaatsen van een kleine processor in het flashgeheugen die de uitwendige adressering omzet in een interne dynamische adressering, waarbij steeds wordt gewisseld tussen de individuele cellen, zodat ze allemaal praktisch even vaak worden geprogrammeerd. De totale levensduur is hiermee verveelvoudigd.
Hierdoor heeft de SSD praktisch het eeuwige leven bijgebruik voor archivering. Hoeveel schrijfacties vinden er nog plaats in een archief? Er wordt vrijwel uitsluitend geschreven bij het bijplaatsen van bestanden, en er worden zelden bestanden gewijzigd of gewist. De volumes nemen toe, de SSD’s worden nog steeds verbeterd. Dit is de reden dat grote datacenters langzaamaan voor de SSD kiezen voor (semi) permanente dataopslag.
Grote besparingen, de tien voordelen
Met de SSD wordt zeer veel energie bespaard. Niet alleen door het zeer lage stroomverbruik, maar ook door de geringe warmteontwikkeling waarbij enorm veel energie wordt bespaard op de koelsystemen, die bij de traditionele ‘hete jongens’ een enorme aanslag op het operationele budget doen. En door de grootte, er passen zo’n zes SSD’s ruim in de ruimte die een traditionele harde schijf inneemt.
Het is mogelijk om de (interne) (S)ATA-kabels bijvoorbeeld door een open slot of uitsparing in de computerkast naar buiten te voeren om deze bij een externe drive bay of harddisk-kast weer in te voeren. De SATA-standaards ondersteunen in de praktijk kabellengtes tot één meter (al is 45 à 50 centmeter hiervoor aan te raden; hoe korter hoe beter). Dergelijke (interne) ATA-kabels zijn doorgaans bij elke goed gesorteerde computerwinkel verkrijgbaar. Er kan dan ook gebruik worden gemaakt van een aparte voeding voor de harde schijven wanneer de voeding van het computersysteem te weinig capaciteit heeft. Hoewel dit gezien het energiegebruik vaneen SSD vrijwel nooit zal voorkomen. Het is hierbij dan wel uitermate belangrijk dat de ground (massa) van beide kasten met elkaar wordt verbonden, in de praktijk een simpel kabeltje met twee kabeloogjes dat aan het chassis van beide kasten wordt geschroefd. Verder is het van belang te weten dat kabels, die bedoeld zijn voor intern gebruik, buiten de kast gevoelig zijn voor ongewenste elektromagnetische invloeden uit de omgeving.
Ook worden er externe behuizingen voor SATA en SSD schijven aangeboden. Een waarschuwing is op zijn plaats. Het merendeel van de externe behuizingen die worden aangeboden zijn behuizingen voor SATA schijven met een USB aansluiting oor de computer. En dat wilden wij nu net juist niet meer…
eSATA, extern SATA
Sinds 2004 is ook een externe variant ontwikkeld voor het extern aansluiten van SATA-schijven of SSD’s. Daarvoor zijn aparte (S)ATA-kaarten verkrijgbaar voor een uitbreidingsslot in de systeemkast van de computer dat ook de kabelaansluitpunten direct aan de buitenzijde van de computerkast biedt.
Een externe behuizing voor een SSD is redelijk eenvoudig gevonden maar is ook zelf te maken. Een behuizing hoeft in principe alleen maar te bestaan uit een ‘sigarenblikje’ waar de SSD in wordt vastgeschroefd. Gat er in voor de connector en klaar is kees.
De verschillen ten opzichte van de interne aansluiting zijn:
- Verbeterde connectoren (dieper, vastklikaansluiting en fysiek niet uitwisselbaar met de interne connectoren);
- Ronde, afgeschermde kabels tegen elektromagnetische storing;
- De afscherming verbindt de ground (aarde) van beide chassis met elkaar
Verder zijn ten gunste van de externe kabels (met mogelijk meer verliezen) de specificaties van de signaalniveaus verruimd. De uitgaande signaalspanning (transmit) is verhoogd naar 500–600 mV in plaats van 400–600 mV. De inkomende signaalspanning (receive) is verlaagd naar 240–600 mV in plaats van of 325–600 mV. Dit vangt de kabelverliezen van een langere kabel op, waardoor kabels tot twee meter kunnen worden gebruikt. Hoewel, nog steeds geldt; hoe korter de kabel hoe beter.
Conclusie
Hoewel het zaak is om niet alle nieuwe trends blindelings te volgen omdat deze soms een zeer beperkte ‘levensduur’ hebben, kan het geen kwaad om bij vervanging of nieuwe aanschaf de SSD serieus onder de loep te nemen. Vooral laptops, waar koelproblemen, energieproblemen en de grootte en gewicht een grote rol spelen worden al regelmatig van SSD’s voorzien. Ook in de ‘standaardsystemen’ worden de SSD als primaire schijf gemonteerd met als meest in het oog springend voordeel de snelle opstart van het besturingssysteem. En met name beeldbewerkingprogramma’s draaien er op als een tierelier. Ook staat een SSD garant voor snelle zoekacties.
Er wordt veel op dit gebied aangeboden. Op dit moment kunnen de SSD’s van OCZ, Intel en Samsung tot de top worden gerekend. Met de huidige stand van de techniek is het kiezen voor SATA 600 interface en SSD’s met lees en schrijfsnelheden rond de 500 Mbit/s een goede keus. Maar wie weet wat de toekomst nog te bieden heeft. En de toekomst begint tegenwoordig morgenochtend vroeg...