Enerzijds meditatief, anderzijds nuchter en aards

videostill: © Noortje Haegens

Advertentie

Het nieuwe richtprijzenboekje 2019 is uit!

Het richtprijzenboekje dient behalve voor prijsindicatie ook als richtlijn in gerechtelijke procedures bij toewijzing van honoraria en schadevergoedingen bij geschillen. De richtprijzen zijn gebaseerd op onderzoek naar het prijspeil voor publicatie en productie. Bij de prijsberekening worden behalve resultaten van binnenlands onderzoek ook de prijzen van (EU) beheersmaatschappijen zoals het Belgische Sofam meegenomen.

Klik hier voor meer informatie
of om het boekje te bestellen
.

view counter

Het is even zoeken, daar aan de Teteringsedijk in Breda. Het opgegeven adres blijkt te vinden op een bedrijventerrein, waar ook Jeugdcircus Woenzini en twee christengemeentes huizen, waaronder een voor Chinezen. Achterin doemt een complex op met diverse ateliers. Noortje Haegens deelt er een ruimte met haar collega Lisa Sore. De eerste maakt video- en fotowerken, de ander schildert. In beider werk speelt de eigen persoon een hoofdrol, maar er is een wereld van verschil tussen de twee.

Noortje Haegens<br />
foto: © Joep EijkensNoortje Haegens werd in 1985 geboren in Steensel, een van de Acht Zaligheden in Zuid-Oost Brabant. "Een mooie omgeving die heel belangrijk is geweest voor wat ik nu maak", zegt ze. "Tijdens de academie ben ik veel gaan wandelen in de natuur." Ze volgde de afdeling Communicatie en Vormgeving op St. Lucas te Boxtel alvorens in 2007 te beginnen aan de Bredase kunstacademie St. Joost. "Ik was ook aangenomen voor Rietveld in Amsterdam maar St. Joost ligt daar aan de rand van Breda zo mooi en in zo'n mooi gebouw. Als je kijkt naar mijn werk, is dat geen gekke keus."

Ze koos op St. Joost niet voor fotografie en film - 'Die opleiding is in Breda vooral gericht op documentair werk' - maar voor beeldende vorming. In het tweede jaar vond ze wat ze omschrijft als haar 'fundamentje'. In het kader van de opdracht om 'een fotografisch dagboek' te maken, besloot ze een deel van het Pieterpad te gaan lopen. "In m'n eentje, met 'n tentje", vertelt ze. "Daar is het begonnen. Ik ben gaan wandelen en fotograferen: dingen die ik tegenkwam, zelfportretten, de hele beleving van de reis." Drie maanden was ze onderweg. "Ik fotografeerde allerlei dingen, landschappen, een stuk schapenvacht in een heg, mijn eigen schaduw, spreeuwenwolken - prachtig heb ik die vastgelegd - maar bijvoorbeeld ook: hoe zet je je tent op. Ik weet nog van een koude nacht, ik hoorde in de verte het geluid van carnaval en ik kon maar niet slapen. Toen heb ik m'n toestel gepakt en ben mezelf gaan fotograferen in dat tentje." Een ander was misschien opgestaan om een kijkje te nemen bij de carnavalsvierders. Maar niet zij. "Alleen zijn is belangrijk."

Jezelf ervaren

In 2011 studeerde Noortje Haegens af met een video-installatie. "Video is er in het derde jaar bijgekomen. Maar dan wel video met een fotografisch karakter omdat het beeld steeds in een vaststaand kader gefilmd wordt." Haar afstudeerwerk noemde zij 'Experiencing yourself experiencing' wat ze vertaalt als 'Ervaren jezelf ervaren'. "In dat dubbele 'experiencing' zit een extra beleving en de eerste letters van de Engelse woorden staan voor 'eye', dus oog."

Het valt nog niet mee om aan een ander die er niet bij was uit te leggen hoe het kunstwerk in elkaar stak. Duidelijk is wel dat de bezoeker een donkere, met hoogpolig tapijt bedekte ruimte betrad waar 'klankschaalachtige geluiden' klonken en waar twee video's naast elkaar te zien waren, 'Eye 1' en 'Eye 2'. Haegens laat op haar laptop de video loops zien, filmpjes die steeds aan het einde weer opnieuw beginnen. Op het eerste zien we een donkergeklede vrouw uit de mist opdoemen en heel langzaam, voetje voor voetje, dichterbij komen, wadend door het water van een bosven, totdat ze buiten beeld geraakt en enkel nog kringen achterlaat - om na verloop van tijd weer uit de mist te voorschijn te komen en wederom diezelfde tocht te maken.

De vrouw is de kunstenares zelf en dat geldt eveneens voor 'Eye 2', waar we haar silhouet op de rug zien, gezeten op een zelfgebouwd vlot, varend langs een landschap met bomen.

Tranen

Het werk riep bij de bezoekers van de eindexamenexpositie diverse reacties op, zegt ze. "De mooiste reactie was van een vrouw die met tranen in de ogen naar buiten kwam - dat kan me nog steeds raken. 'Is dat werk van jou?' vroeg ze. Zelf kreeg ik ook tranen in mijn ogen."

Is dat ook wat je in het algemeen met je werk wil bereiken?

"Nou, ik hoop wel dat ik iets los maak - een stuk rust, dat is mijn eerste intentie, en stilte... Als een bezoeker rust en stilte ervaart, dan gebeurt er iets."

Rust en stilte kun je zo al ervaren in de natuur zelf. Daar hoeft toch geen kunstwerk aan te pas te komen?

"Het gaat niet alleen over stilte en rust, het gaat om beleving en die wil ik met anderen delen. Ik denk dat de maatschappij het nodig heeft, dat stukje bewustzijn, het helemaal naar binnen keren - en ik hoop daaraan bij te dragen."

videostill: © Noortje Haegens

Kloosterhotel ZIN

Op het moment van het interview heeft de Bredase kunstenares net een periode van drie maanden achter de rug waarin ze te gast was in het gastatelier van het door de fraters van Tilburg geïnitieerde kloosterhotel ZIN in Vught. Het was voor haar een manier 'om nog meer tot de kern van mijn werk' te komen. "Ik ben er intensief opgetrokken met de vier fraters die daar nog wonen, at ook elke avond met hen mee. Het leuke is: je bent daar welkom maar je hoeft niets - er is geen druk om iets te maken. Minstens vier uur per dag ging ik wandelen in de omgeving. Daarnaast deed ik mee met de meditaties."

Er mocht dan geen druk zijn om te produceren, er is anders heel wat uit haar handen gekomen. "Ik heb vijf videowerken gemaakt en vijf fotografische werken - ja, ik ben in Vught weer teruggekeerd naar de fotografie." Ze laat een foto zien van haarzelf temidden van een wirwar van takken en boomwortels. "Ik zie me zelf hier als geworteld in de natuur. Mijn werk is aan de ene kant meditatief, aan de andere kant heeft het iets nuchters, iets aards."

Geluiden

In de Moerputten, een vlakbij Den Bosch gelegen natuurgebied waar ze vaker naar toe gaat, heeft ze een video opgenomen waarop te zien is hoe ze vlak boven het water van een ven schommelt. Daar is geen digitale truc aan te pas gekomen, zo blijkt. "Ik heb die schommel zelf aan de brug van het Halvezolenlijntje, zoals het daar heet, gehangen. Als je gewoon lopend over die brug naar het meer kijkt, krijg je er geen grip op. Door die schommel lukt het me dichter bij de omgeving te komen."

Een ander werk waarop ze staand in een waterplas te zien is, doet aanvankelijk aan een foto denken, totdat je de kleine rimpelingen ontdekt die af en en toe het wateroppervlak in beweging brengen. Er is - zoals steeds bij haar videowerk - geluid onder gezet dat ze zelf opgebouwd heeft uit verschillende elementen: sterk vertraagde popmuziek, een machinegeluid uit het TextielMuseum in Tilburg, geruis van de zee en de tonen van een harmonium. "Geluid is heel belangrijk voor mijn werk, de beleving wordt daardoor versterkt."

videostill: © Noortje Haegens

Vrouw en water

Het valt me op dat vrouw en water vaak terugkeren in je werk.

"Dat klopt", zegt ze lachend. "Vrouw omdat ik het zelf ben en ik geen model wil inzetten omdat er dan geacteerd wordt - het gaat om mijn individuele beleving. En water trekt me aan, ook vanwege de weerspiegeling die jezelf laat zien - de confrontatie met jezelf. Het is ook om mezelf te confronteren dat ik in de winter ga wandelen als het koud is, op zoek ga naar weerstand... In de winter komt het landschap bloot te liggen, die naaktheid spreekt me aan."

Over naaktheid gesproken, zou het misschien interessanter zijn als je - zoals wel vaker gebeurt bij videokunstenaars - ongekleed op zou treden in je videowerk?

"Ik heb het wel geprobeerd, maar nee, dat heeft het beeld niet nodig. Ik toon mezelf ook vaak meer als een silhouet. Het gaat niet om mij, maar om een persoon in een landschap. De kijker kan zich dan meer identificeren."

We krijgen het nog eens over haar verblijf in Vught. Ze kijkt er dankbaar op terug. "Ik ben gegroeid als mens. Het heeft me nog meer rust en vertrouwen gegeven, ik heb mezelf meer geaccepteerd - een heel warm, tevreden gevoel."

Ook financieel heeft het haar wat opgeleverd. Ze verkocht in Vught een fotowerk en een videowerk.

Naar Lapland

Zoals de meeste kunstenaars van haar generatie kan ze niet leven van haar werk.Ze heeft twee baantjes: "Ik werk als suppoost in het MOTI (het vroegere Bredase Graphic Design Museum; red.) en als filmoperator in Chassé Cinema. Dat laatste is voor mijn eigen werk natuurlijk ook fijn, want ik kan alle filmhuisfilms in mijn eigen tijd kijken."

In mei en juni heeft ze dus haar eerste solo-expositie in Galerie Pennings *. Maar minstens zo nieuwsgierig kijkt ze uit naar haar verblijf in Lapland, in september en oktober. Ze gaat er naar toe in het kader van het uitwisselingsprogramma ArtSwap. "Ik ga daar wandelen van hut naar hut, en alle apparatuur moet mee natuurlijk. Er komen ook beren en wolven voor... dus best spannend. De tijd van het jaar is goed omdat het licht dan mooi moet zijn en omdat je dan ook weinig last meer zult hebben van insecten."

* Galerie Pennings, Eindhoven. Noortje Haegens, foto- en videowerken. Van 10 mei tot en met 14 juni 2014.

Zie ook: www.noortjehaegens.com  en noortjehaegens.blogspot.nl.

view counter