In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op twee boeken uitgegeven door Schilt Publishing: The Earth's Circle. Kolodozero van Ekaterina Solovieva en Quantum van Camilla Jensen.
Schilt Publishing richt zich voornamelijk op documentaire fotografie in de breedste zin van het woord, niet op de laatste plaats documentaire fotografie met een persoonlijk karakter. Ook The Earth's Circle. Kolodozero van Ekaterina Solovieva past heel goed in het fonds. In mooie zwart-wit foto's en korte teksten doet de van oorsprong Russische, in Hamburg woonachtige fotografe verslag van het leven in Kolodozero, een dorpje in de republiek Karelia in het noordwesten van Rusland. Zij verbleef daar diverse malen in de periode 2009-2017.
Kolodozero bestaat uit een klein aantal gehuchten gelegen in een gebied van rivieren en meren. Drie Russische vrienden, zo lezen we, verlieten rond 2000 Moskou om hier een nieuw bestaan op te bouwen. Zij bouwden een nieuwe kerk ter vervanging van de oude kerk die in 1977 afgebrand was. En één van hen, de 'roodharige rebel en punker' Arkady Shlykov, volgde een opleiding tot priester en werd de nieuwe parochieherder. De plaatselijke bevolking stond aanvankelijk wantrouwig tegenover de vrijgevochten geestelijke – die me op minstens één foto aan Raspoetin doet denken – maar gaven zich al snel gewonnen door zijn goedmoedige en vredelievende aard.
Vader Arkady •
De foto's worden afgewisseld met teksten. Enerzijds van Ekaterina Solovieva zelf, anderzijds van Vader Arkady, door de fotografe opgetekend uit diens mond. We volgen de kleine gemeenschap van seizoen naar seizoen in hun dagelijks leven. Een hard leven maar ook een leven in de grote vrijheid van de natuur, ver van alle stress en drukte van de grote stad. We zien hoe de dorpsbewoners vissen of anderszins hun kostje scharrelen, hoe ze eten en drinken, hoe ze de dag doorkomen en het koude, soms extra gure klimaat weten te overleven. Vader Arkady, wiens portret de voorkant van het boek siert, is zonder meer de hoofdrolspeler. Maar ook maken we kennis met de drinkebroer Yurka die in no time een halve fles wodka naar binnen werkt alsof het water is. Vlak voordat dit boek naar de drukker ging, schrijft de fotografe, hoorde ze dat Yurka gedood was tijdens een gevecht met drie vreemdelingen...
Zelfbespiegeling •
Met spiegels kun je als fotograaf mooie effecten bereiken. Al helemaal als het oude, verweerde spiegels zijn met zwarte barstjes en vlekjes. Een daarin weerspiegeld gezicht kan op een 17e eeuws craquelé schilderij gaan lijken zoals te zien is bij één van de zelfportretten in het fotoboek Quantum van de Noorse fotografe Camilla Jensen.
Veel portretten die daarin staan doen aan grafische prenten denken, temeer omdat Jensen in zwart-wit werkt. Vaak geeft ze zich letterlijk (deels of helemaal) bloot, al zien we maar af en toe duidelijk haar gezicht.
Vanwaar eigenlijk die titel 'Quantum'? Een antwoord is te vinden aan het einde van het boek in een soms nogal hoogdravende tekst met dezelfde titel, een zelfbespiegeling. De fotografe schrijft daarin onder meer over de manier waarop ze als meisje/vrouw opgevoed is, hoe ze als moeder zelf geprobeerd heeft haar eigen kinderen beter op te voeden en – als ik het goed begrijp – mede dankzij de kwantumtheorie de overtuiging heeft gevonden dat alles mogelijk is 'als de vereiste hoeveelheid en soort energie maar aanwezig zijn'. In haar dankwoord draagt zij het boek op aan haar kinderen 'want jullie zijn mijn ware spiegels geweest'.