In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op het hier al eerder vermelde Golden Days Before They End van Klaus Pichler (foto's) en Clemens Marschall (tekst).
Deze klassieker uit de 20e-eeuwse fotografie kwam me al snel in gedachten toen ik Golden Days Before They End van Klaus Pichler (foto's) en Clemens Marschall (tekst) onder ogen kreeg. Het mooi uitgevoerde fotoboek gaat over verlopen bars en cafés in Wenen – ooit bloeiend, met name in de jaren zestig en zeventig - waar het publiek voornamelijk bestaat uit wat oudere alcoholisten en andere mensen aan de zelfkant van de samenleving. Voor een deel vergelijkbaar met de mensen in Café Lehmitz dus, maar de verschillen tussen de twee boeken zijn groter dan de overeenkomsten.
Sigarettenpeuken •
Op de eerste plaats werkt de Weense fotograaf Pichler niet in zwart-wit zoals Petersen maar in kleur. Bovendien fotografeert hij niet alleen de cafégangers maar ook interieurs en sprekende details, bijvoorbeeld de spoelbak in een toilet waarop tientallen bruine vlekjes herinneren aan de sigarettenpeuken die erop uitgedrukt zijn.
Maar het grootste verschil zit hem erin dat Pichler de observerende en vastleggende buitenstaander blijft terwijl Petersen opgaat in het publiek, zelf één van hen wordt – op zeker moment gaan zelfs andere gasten met zijn camera fotograferen.
Dat laat onverlet dat Pichler ook een zeker vertrouwen moet hebben opgebouwd om zo dicht bij de mensen te kunnen fotograferen, en voorover ik kan zien meestal zelfs met flitslicht. Dat zou wel eens mede te danken kunnen zijn aan zijn schrijvende collega Clemens Marschall.
Familie •
De fotoreeksen in Golden Days Before They End worden namelijk enige malen onderbroken door tekstkaternen met honderden citaten die Marschall optekende uit de mond van tientallen kasteleins en andere horecamensen die de betreffen bars, kroegen en cafés runnen of runden. Het overheersende beeld dat daaruit naar voren komt, maakt bepaald niet vrolijk. Vechtpartijen, prostitutie, dodelijk alcoholgebruik – het passeert allemaal de revue. Zeker, sommige cafés bieden een schuilplek, de gasten vormen een soort familie, waar men werkelijk voor van alles terecht kan, maar de clientèle vergrijst, de ene na de andere klant gaat de pijp uit en jongeren zoeken hun heil elders - kortom de cafés hebben hun beste tijd gehad. 'Alkohol tötet langsam, ich habe Zeit', staat te lezen op het T-shirt van een drinkebroer. Diverse kasteleins klagen erover dat er steeds minder gedronken wordt. 'De gouden tijd is voorbij', aldus cafébaas Franz Kazes.
Het laatste woord krijgt Hildegard Stockinger van Las Palmas die na 52 jaar haar tent sluit. “Ik heb m'n halve leven hier doorgebracht”, zegt ze. “Dat ik nog steeds normaal ben, is een wonder, zelfs voor mij.”
Wiener Runden •
Golden Days Before They End is overigens niet het enige fotoboek dat bestaat over het kroegleven in Wenen. In 1999 publiceerde Edition Stimmle Wiener Runden van Leo Kandl. Begin jaren zeventig – ongeveer dezelfde tijd als Anders Petersen in Hamburg – bezocht de Oostenrijkse fotograaf regelmatig diverse (nacht)kroegen in Wenen en portretteerde veel cafégangers in zwart-wit. In vergelijking met zijn collega Pichler blijft Kandl meer op afstand van de mensen en gaat het in zijn boek eigenlijk nooit echt rauw toe zoals af en toe in Golden Days Before They End. Hoe bijzonder op zichzelf ook, Wiener Runden kan me minder boeien dan het boek van Pichler.
Golden Days Before They End. Klaus Pichler (foto's) en Clemens Marschall (tekst). Edition Patrick Frey. ISBN 978-3-906803-06-7. Prijs € 52,-.
Verder verschenen onder meer •
Carli Hermès – three decades of uncompromising photography. Antoinette Scheulderman e.a. (tekst). Uitgeverij Terra. ISBN 9789089897039. Prijs € 59,50.
Berenice Abbott: Paris Portraits 1925-1930. Ron Kurtz en Hank O'Neal (ed.). Steidl. ISBN 978-3-86930-314-7. Prijs € 68,-.
Edward Thompson: The Unseen. An Atlas of Infrared Plates. Schilt Publishing. ISBN 978-90-5330-863-9. Prijs € 45,-.
Scarlett Hooft Graafland: Shores Like You. Nanda van den Berg e.a. (t). Uitgever: nai 010. ISBN 978-94-6208-322-6. Prijs € 45,-.
Laura Hospes: UCP. Uitgeverij Lecturis. ISBN 978-94-6226-190-7. Prijs € 35,-.
Nancy Baron: Palm Springs -The Good Life Goes On. Kehrer. ISBN 978-3-86828-706-6. Prijs € 35,-.
