UFRaw
Een overzichtelijke en solide freeware RAW converter

Eerste impressie en de relatie met GIMP

Unidentified Flying Raw (UFRaw) is een RAW converter, gemaakt door Udi Fuchs, dat met RAW bestanden van behoorlijk veel camera’s overweg kan. Het programma herkent RAW bestanden op basis van de Dave Coffin's RAW conversion utility (DCRaw). Het kan worden gebruikt in veel computerplatformen: Windows, Mac, en tal van Linux distributies. Voorzover bekend is er geen RAW converter die op zoveel platformen kan worden gebruikt.

UFRaw is nauw verwant met het eveneens freeware en open source fotobewerkingsprogramma GIMP. Een beetje googelen naar GIMP levert al snel links op naar UFRaw, als ook omgekeerd. Zo geeft ook de website van GIMP veel informatie over UFRaw, en propageert de website van UFRaw het fotobewerkingsprogramma als eerst aanbevolen optie. Indien met een Linux distributie wordt gewerkt, kan UFRaw als plugin worden geïntegreerd in GIMP, wat sterk vergelijkbaar is met de samenwerking tussen Camera Raw en Adobe Photoshop. Werkend onder Windows en Mac werkt dat helaas niet (meer), maar UFRaw laat zich ook gemakkelijk inzetten als een onafhankelijk werkend programma.

UFRaw wordt regelmatig verbeterd; niet heel erg frequent, maar iedere maal wel zeer gedegen. En vooral de laatste jaren zijn forse verbeteringen doorgevoerd, zoals het werken met color management. Er zijn nu drie opties voor het toepassen ICC kleurprofielen verwerkt in het programma: het Input profiel (van de gebruikte camera), het Output profiel en het Weergave profiel (het beeldscherm profiel).
Alle bewerkingen en de output zijn gebaseerd op een kleurdiepte van 16-bits. Het matcht dus goed met fotobewerkingsprogramma’s die een kleurdiepte van 16-bits aankunnen.

Andere interessante verbeteringen van de laatste jaren zijn:

• De mogelijkheid tot fors uitzoomen van het beeld (in vorige versies was dat beperkt),
• Croppen, met verschillende instellingsmogelijkheden om dit heel verfijnd te doen,
• Werken met / verwerken van EXIF data,
• Het corrigeren van lensafwijkingen, waarbij ook van tal van lenzen standaard kunnen worden ingesteld, en waarmee de correctie geheel automatisch wordt gedaan.

Deze lijst van interessante verbeteringen is zeker niet compleet, maar feit is dat UFRaw een zeer volwassen RAW converter is geworden. En ondanks dat heel toegankelijk en overzichtelijk gebleven, als ook intuïtief te gebruiken is.

UFRaw is een open source programma en freeware, en kan worden gedownload van: ufraw.sourceforge.net. Op deze website staat ook vermeld welke camera’s worden ondersteund (of zie onze servicepagina), op welke platformen UFRaw draait, en van welke camera’s de witbalans- en andere presets zijn overgenomen.
Gezien de hechte band van UFRaw met het fotobewerkingsprogramma GIMP, hierbij volledigheidshalve ook de website van the GIMP: www.gimp.org.

Hieronder wordt nader ingegaan op de details van UFRaw.

Openen van het programma

Zodra UFRaw als standalone programma wordt gestart (dus niet geïntegreerd in GIMP) verschijnt eerst een bestandsverkenner. Zie afbeelding 1. Van hieruit kan het gewenste RAW bestand worden geopend.

afbeelding 1

Na het aanklikken van het gewenste RAW bestand wordt de feitelijke converter geopend.

afbeelding 2

Het eerste wat opvalt, is het RAW data histogram, linksboven in het scherm. De rode, groene en blauwe curves laten zien in welke mate de RAW data zullen worden geconverteerd tot de uiteindelijke foto. Als met de rechter muisknop wordt geklikt op dit histogram, kan worden gekozen tussen een lineaire of logaritmische weergave.

Aanpassen belichting

De belichting van een opname kan eenvoudig worden gewijzigd met de schuifbalk (direct onder het raw data histogram). Door naar links te verschuiven wordt een lagere belichtingswaarde verkregen. In dat geval moet met enige toename van ruis rekening gehouden worden. Door naar rechts te verschuiven wordt een hogere waarde verkregen. Daarbij moet rekening worden gehouden met het risico van clipping. Geclipte hoge lichten kunnen na verwerking en opslag niet meer in originele staat worden hersteld. Dit is een kwestie van uitproberen; het effect verschilt per camera en per type RAW bestand.

Het is ook mogelijk om de dekking automatisch te laten bepalen, met de speciaal daarvoor bedoelde knoppen, rechts van de schuifbalk. Het is de moeite waard dat uit te proberen. Is het effect niet naar tevredenheid, dan kan de instelling worden gereset en alsnog met de hand worden gecorrigeerd.
Tenslotte – heel belangrijk – is het actuele histogram, aan de onderzijde, een uiterst nuttig middel om de belichting en dekking te controleren en te bepalen. Aan de onderzijde van het histogram staan enkele statistieken, om de aanpassingen nog wat kritischer te kunnen volgen. Heel mooi is dat dat ook over- en onderbelichtingen zichtbaar kunnen worden gemaakt (door middel van aanklikken van de daarvoor bedoelde vakjes, onder het histogram). Strikt genomen zijn dit geen over- of onderbelichtingen, maar overschrijdingen van het minimaal of maximaal haalbare waarde in het kanaal.

Verdere correcties en instellingen

Direct onder het RAW histogram en de voornoemde belichtingsschuifbalk bevinden zich diverse tabbladen, knoppen en rolmenu’s waarmee de opname kan worden bewerkt of beoordeeld. Hieronder worden de mogelijkheden nader uiteengezet.

Tabblad Witbalans

Zodra UFRaw wordt geopend, wordt gelijk de inhoud van dit eerste tabblad getoond.
Zoals het woord al aangeeft, kan met dit deelscherm (aangegeven met een weegschaal op de knop) de witbalans van de opname worden gecorrigeerd of verfijnd. UFRaw gaat standaard uit van de witbalans zoals die is ingesteld met de camera. Met de schuifbalk “Temperatuur” kan de kleurlichttemperatuur worden aangepast. Dit gaat gepaard met de aanpassing van het rode en blauwe kanaal. Met de schuifbalk “Groen”, de volgende stap, kan de kleurtemperatuur naar wens verder worden verfijnd.

Er kan met een rolmenu worden gekozen uit de volgende witbalans instellingen: Camera WB, Auto WB en Handmatige witbalans. Er kunnen ook witbalans presets per cameratype aan worden toegevoegd. Die kunnen, met uitleg voor installatie, worden gedownload van de website van UFRaw.

Indien de opname een neutrale grijze kleur bevat, kan dat ook worden gebruikt voor het instellen van de correcte witbalans, in plaats van met een van de voornoemde instellingen. Klik daartoe met het speciale pipetje op zo’n grijs vlak (het instelpunt kan desnoods met de muis worden vergroot), en klik vervolgens nogmaals op de pipet.

De reset knop is ervoor bedoeld om de instelling weer op de oorspronkelijke waarde, dus zoals het door de camera is vastgelegd, terug te brengen.

Met UFRaw kan ook een keuze worden gemaakt op welke wijze de opname wordt geïnterpoleerd bij opslag. Het rolmenu bevindt direct onder de witbalans schuifbalken. AHD interpolatie (Adaptive Homogeneity-Directed interpolation) is de standaard interpolatie. Het geeft de beste resultaten, maar kan soms enige toename van ruis met zich meebrengen. VNG interpolatie (Variable Number of Gradients interpolation) werkt ook goed, en kan een goed alternatief zijn. De VNG vier kleuren interpolatie is een interessante optie als de foto last heeft van de zogenaamde Bayer patroon artefacten. De PPG interpolatie (Patterned Pixel Grouping interpolation) is bijna net zo goed als de voornoemde VNG vier kleuren interpolatie. De Bilineare interpolatie is vrij simpel, en werkt snel. Bij dit alles geldt, als zo vaak: uitproberen, en zelf vaststellen welke instelling het best is of het best bevalt.

Tenslotte kent dit tabblad ook een schuifbalk voor het verwijderen van ruis. De bediening daarvan spreekt voor zich. Het resultaat kan direct visueel worden beoordeeld.

Tabblad Grijsschaal

Zodra de tweede knop (met een grijswaarden verloop symbool) wordt aangeklikt, verschijnt dit tabblad “Grijsschaal algoritme”.

afbeelding 3

Noot: bij elk verschillend tabblad blijven de histogrammen aan onder- en bovenzijde zichtbaar.

Dit tabblad is bedoeld voor de omzetting naar zwart-wit. Dat kan op verschillende manieren. Het is de moeite waard om de algoritmes lichtheid, helderheid en waarde aan te vinken, en kijken of het resultaat bevalt. Maar de mooiste en meest verfijnde optie is de kanaalmixer (hier kleur mixer genoemd), waar met de rode, groene en blauwe schuifbalk het gewenste effect (lees: de gewenste dekking per kleurkanaal) kan worden ingesteld. De instelling kan altijd worden gereset, als het resultaat niet bevalt.

Tabblad lenscorrectie

Na aanklikken van de volgende knop met het lens symbooltje verschijnt het onderstaande scherm.
In dit scherm kan met behulp van presets, vanuit rolmenu's (zie de afbeelding) het merk en type camera alsmede objectief worden ingesteld. De lijst van opties is niet uitputtend, maar toch alleszins compleet. De keuze omvang varieert ook per merk camera, dat wil zeggen hoeveel lenzen er in de gekoppelde lijst zijn opgenomen. De keuze is soms curieus; zo kan er bijvoorbeeld ook worden gekozen uit de (best interessante!) objectieven van het Russische merk KMZ.
Aanvullend zijn er nog tal van andere correctie instellingen met de overige knoppen, waarvan sommigen – voor de die hards – best ver kunnen gaan.

afbeelding 4

Tabblad Basis curve

afbeelding 5

Dit tabblad laat de basis curve zien, die identiek is aan de Nikon's toon curves. Voor RAW bestanden van Nikon (NEF) kan de Custom curve worden gekozen, en dat is conform de standaard curve van de camera. Indien wordt gekozen voor Camera curve, is dat conform de in de camera aangepaste curve. De reden van deze band met Nikon is niet duidelijk; vermoedelijk is de maker van deze converter een verwoed Nikon gebruiker.

Ook andere curve instellingen kunnen worden ingeladen. Het is bovendien mogelijk om een eigen curve instelling te hanteren; dit kan met de muis worden ingesteld. Idem met het toetsenbord (met de toetsen: INSERT, DELETE, HOME, END, PAGE-UP, PAGE-DOWN en de pijltoetsen). Het is verder een kwestie van uitproberen welk effect met deze curve kan worden bereikt.
Het spelen met deze curve is overigens niet alleen voorbehouden aan opnamen gemaakt met een Nikon camera. Er kan ook mee worden geëxperimenteerd met opnamen gemaakt met andere merken camera’s.

Tabblad kleurmanagement

In dit tabblad – zie de afbeelding 6 hieronder – kan de gammawaarde en lineariteit – aanpassing van invloed op de belichting - worden aangepast en verfijnd. Het is een van de meest belangrijke verbeteringen van UFRaw van de afgelopen jaren. Verder kunnen in dit deelscherm de kleurprofielen worden ingesteld: het input profiel (van de camera), het output profiel (naar wens) als ook het beeldscherm profiel. UFRaw hanteert standaard het kleurprofiel sRGB. Er is een keuzemogelijkheid om een ander / beter profiel in te stellen (bijvoorbeeld het ISO standaardprofiel eciRGB-v2, te vinden op de servicepagina onder Colormanagement). Alvorens een specifiek kleurprofiel, anders dan de sRGB in te stellen, moeten deze eerst aan UFRaw worden toegevoegd. Dat kan worden gerealiseerd onder de knop “Opties”. Zie de uitleg verderop.

afbeelding 6

Tabblad Corrigeer helderheid, verzadiging

In dit scherm – zie afbeelding 7 – worden twee belangrijke zaken weergegeven: een schuifbalk waarmee de verzadiging kan worden aangepast, en de curve waarmee dekking, contrast en belichting kunnen worden aangepast. In feite is deze curve, samen met de witbalans, een van de meest essentiële onderdelen van UFRaw.

afbeelding 7

Met de schuifbalk “Verzadiging” kan de kleurverzadiging worden vermeerderd of verminderd, zodanig dat het apart corrigeren van kleurafwijking (hue) en licht/donker kunnen worden voorkomen. Een waarde groter dan 1 doet de saturatie toenemen en een waarde minder dan 1 doet het verminderen. Een waarde 0 resulteert in een zwart-wit foto.

Met de curve in het diagram kan de belichting worden aangepast. De knop aan de linkerzijde van de curve editor is bedoeld voor het instellen/bepalen van het zwartpunt. Dit beïnvloedt het meest links gelegen punt van de curve. Indien een opname er wat flauw uitziet, gebruik dan de toets “auto black” helemaal linksonder; dit geeft in veel gevallen een goed resultaat; het is de moeite van het proberen waard. De knop “auto curve” rechtsonder geeft een voor berekende curve-instelling; het geeft niet altijd het gewenste resultaat, maar het is de moeite van het proberen waard. Bevalt het niet, dan kan het altijd weer worden gereset met de naastgelegen resettoets. Verder kan met deze curve tal van contrast situaties in een foto worden verwerkt, naar smaak. Er kunnen desnoods hele artistieke effecten mee worden bereikt.

Tabblad Lightness Aanpassing

Dit scherm – zie afbeelding 8 – biedt buitengewoon interessante opties voor het aanpassen van de belichting en verzadiging per geselecteerde kleur. Met het pipetje linksonder kunnen meer kleurgebieden met de daarbij behorende schuifbalken worden geopend. In de afbeelding hieronder zijn drie voorbeelden met de kleuren groen, blauw en rood aangegeven. Naar wens kunnen meer schuifbalken worden geopend. Met de pipetjes aan de rechterzijde kunnen de gewenste kleuren worden geselecteerd en vervolgens met de schuifbalken de belichtingsintensiteit van de desbetreffende kleur worden aangepast – donkerder of lichter. Dit is een zeer verfijnde aanpassingsmogelijkheid, waarbij alle gewenste kleuren op deze wijze kunnen worden aangepast.

afbeelding 8

Tabblad Uitsnijden en Roteren

De naam van dit tabblad spreekt vanzelf. Om te beginnen kan het beeld naar smaak worden uitgesneden (“gecropt”). Dit kan zeer verfijnd worden ingesteld, en uiteraard kan het resultaat direct worden bekeken (en eventueel weer gereset naar de oorspronkelijke waarden, als het resultaat niet bevalt.
Verder kan het beeld traploos worden gedraaid met de schuifbalk “Rotatie”.

Tenslotte kunnen hulplijnen worden ingesteld. Met de schuifbalk Hulplijnen kan traploos een grof- of fijnmazig grid worden ingesteld. Heel prettig is dat deze hulplijnen zichtbaar blijven bij het openen van alle andere schermen.
Zie voor een impressie van dit deelscherm afbeelding 9 hieronder.

afbeelding 9

Tabblad Opslaan

Met dit scherm kunnen alle gewenste parameters voor het opslaan van de opname worden ingesteld. Het spreekt verder voor zichzelf. Behalve in JPG of TIF, kunnen de opnamen ook als PNG (Portable Network Graphics) of PPM (Portable Pixmap format) worden opgeslagen. Het niveau van de JPG compressie – indien voor JPG gekozen wordt – kan traploos met een schuifbalk worden ingesteld. En uiteraard kan worden opgegeven in welke map er moet worden opgeslagen. Dit tabblad is dus vooral van belang als UFRaw als een standalone programma wordt gebruikt. Zie voor een impressie van dit deelscherm afbeelding 10 hieronder.

afbeelding 10

Tabblad EXIF

Hiermee kan de EXIF informatie van de opname worden uitgelezen. Het spreekt verder voor zichzelf. Zie het onderstaande voorbeeld. De EXIF data worden gelezen door het programma onderdeel Exiv2 – versie 0.23.

afbeelding 11

Knop Opties

Bij het aanklikken van deze knop verschijnt het dialoog scherm “Opties”, waarmee UFRaw nader kan worden geconfigureerd. Dit moge verder voor zich spreken.

afbeelding 12

Dit scherm is onder meer van belang voor het instellen van de gewenste kleurprofielen. Houd er rekening meer dat de nieuwe instellingen moeten worden opgeslagen; als op cancel wordt gedrukt, gaan de instellingen weer verloren.

Knoppen Save en GIMP (met GIMP symbooltje)

In de GIMP plug-in versie (werkend onder Linux distributies) hoeft alleen op de knop met het GIMP symbooltje te worden aangeklikt. De foto wordt dan overgebracht naar GIMP. Uiteraard moet GIMP daarvoor zijn geopend, en is de gewenste RAW opname direct vanuit GIMP (met “openen”) zijn geopend.

In de standalone versie wordt de foto opgeslagen door te klikken op “Save”. Onder het tabblad “Opslaan” (zie hiervoor) moeten wel eerst vooraf alle parameters (waar opslaan, met welke extensie, enz.) worden ingesteld.

 

Tot zover deze impressie van UFRaw. De uitleg in dit artikel omvat zeker niet alles, maar in ieder geval zijn de belangrijkste items onder de loep genomen. Het is een sympathiek programma, dat zich kan meten met de grotere betaalde broers.

Het programma is lekker overzichtelijk. Door alle opties onder te brengen onder de tabbladen, blijft de lay-out van de belangrijkste schermonderdelen ongewijzigd, en kan er snel tussen de vele instellingsmogelijkheden worden geschakeld.

Updates en cameraondersteuning

De ontwikkelingen van UFRaw staan niet stil. Het is de moeite waard om regelmatig kennis te nemen van de website, of er nieuwe releases of verbeteringen zijn. Ook de meer dan 700 camera's die op dit moment worden ondersteund worden regelmatig aangevuld met de nieuwste modellen.
En verder: gewoon eens proberen als je het niet eerder hebt gebruikt. Het kost immers niets.