Vivian Maier blijft verrassen, óók in kleur

Een keuze uit

Gepubliceerd: 25 januari 2019

door: Joep Eijkens

Joep Eijkens (1950) studeerde moderne geschiedenis, werkte 28 jaar voor het Nieuwsblad van het Zuiden (later: Brabants Dagblad) en is sinds 2008 actief als freelancer op het gebied van tekst en fotografie.
Schrijft ondermeer voor webmagazine Brabant Cultureel en eerder De FOTOgraaf. Is een fervent verzamelaar van fotoboeken en oude foto's en publiceert daar ook over. Fotografeert veel in de openbare ruimte, met name bij uiteenlopende evenementen. Mensen staan centraal in zijn werk.
Zie ook: www.eijkens.nl.
Stuur Joep een e-mail.

In deze maandelijks terugkerende rubriek geven we een selectie van min of meer recent verschenen fotoboeken die we graag onder de aandacht brengen. Steeds wordt minstens één van de vermelde titels nader belicht. Deze keer viel de keuze op 'Vivian Maier – Die Farbphotographien'.

Het is en blijft een ongelooflijk verhaal. Het verhaal van Vivian Maier (1926-2009), een Amerikaanse nanny (zeg maar kinderoppas) die tientallen jaren op de straten van New York en – vooral – Chicago en omgeving fotografeerde zonder dat iemand, uitzonderingen daargelaten, daar ooit iets van terugzag. Een zeer eigenzinnige alleenstaande vrouw die op het einde van haar leven in de problemen kwam, de huur niet meer betaalde van de opslagruimte waar ze haar gigantisch archief - bestaande uit meer dan 100.000 foto's, negatieven, dia's films en onontwikkelde filmrolletjes - opgeslagen had. En hoe die enorme verzameling, omdat ze niet reageerde op aanmaningen, voor een paar honderd dollar in handen kwam van een veilingmeester die het materiaal in drie parten verdeelde en verkocht aan drie verzamelaars. Dat was in 2007. Het grootste deel kwam in handen van zekere John Maloof. Hij probeerde in contact te komen met de voor hem onbekende fotografe die toen nog leefde maar slaagde daar niet in. Pas nadat hij in het voorjaar van 2009 haar overlijdensbericht in de krant had gelezen, begon hij een aantal foto's op internet te zetten om ze weer door te verkopen. Duizenden mensen reageerden onder wie bekende fotografen en fotospecialisten die Maier verwelkomden als een nieuwe ster aan het firmament van de straatfotografie en haar vergeleken met grootheden als Cartier-Bresson, Winogrand en Arbus.

Rolleiflex •

De afgelopen jaren zagen diverse boeken het licht over de uit het niets opgedoken fotografe, al of niet ter begeleiding van vele exposities die over de wereld reisden. Het ging daarbij voornamelijk om zwart-wit werk dat Maier maakte met haar onafscheidelijke Rolleiflex. Vanaf de jaren zeventig echter begon de vermoedelijk volledig autodidactische amateurfotografe hoofdzakelijk in kleur te werken met kleinbeeldcamera's. En aan dat werk is nu voor het eerst een omvattende monografie gewijd. Schirmer-Mosel bracht daarvan de Duitstalige uitgave op de markt.

Het boek wordt ingeleid door Joel Meyerowitz, zelf één van de grote pioniers van de moderne kleurenfotografie. Hij vindt dat Maier in zwart-wit sterker is dan in kleur- terecht lijkt me. Niettemin ziet hij ook in haar kleurenfotografie diverse juweeltjes. 'An early poet of color photography', noemt hij haar in zijn inleiding.

Onzichtbaar •

Kinderen waren een dankbaar onderwerp voor de fotografe. Op de eerste plaats de kinderen die aan haar zorgen als nanny toevertrouwd waren. Maar haar hart lag toch vooral bij het leven op straat. En een groot deel van de in het boek opgenomen selectie is daar ook gemaakt. Het gaat daarbij op de eerste plaats om mensen die haar vanwege hun gezicht, houding of iets anders opvallen. Het is opvallend van hoe dichtbij ze hen vaak fotografeert en niet alleen op de rug. Op een of andere manier wist ze zich onzichtbaar te maken.

Maier fotografeerde overigens niet alleen mensen maar ook bepaalde plekken of dingen die haar op een of andere manier intrigeerden. Ook graffiti, kranten en stukken papier met een paar woorden erop hoorden tot de dingen die ze wilde of moest vastleggen. En opvallend vaak fotografeerde ze zichzelf, was het niet via een spiegel dan wel in de vorm van haar eigen schaduw.

Al met al zou je kunnen zeggen dat al die foto's een soort dagboek vormen. Een dagboek van een vrouw die zelden of nooit iets losliet over zichzelf. En die ook nu weer, dankzij dit mooie overzichtsboek van haar kleurenfotografie, blijft verrassen. Het laatste woord is er nog lang niet over gezegd.