GIMP Extensions
In één handeling GIMP uitbreiden met een grote hoeveelheid nuttige extra functies

- met speciale aandacht voor
twee hele goede plugins -

Er blijkt een handig “programma” te zijn waarmee je met behulp van een exe file een zeer grote hoeveelheid uitbreidingen voor GIMP kunt installeren, in één keer. Die toepassing doet dat helemaal automatisch. Het heet “GIMP EXTENSIONS” en het is hier te downloaden: sourceforge.net/projects/gimpextensions. Ook op de voornoemde GIMP Plugin Registry wordt hiervan melding van gemaakt. Deze toepassing is mede interessant voor de Windows versie van GIMP omdat op veel Linux distributies een behoorlijke uitgebreide – dus met lekker veel uitbreidingen – versie van GIMP wordt meegegeven, terwijl de Windows versie er wat minder vet van af komt (alhoewel toch ook heel compleet). Met deze toepassing GIMP EXTENSIONS wordt de ruif ineens ook voor de Windows versie geweldig goed gevuld.

 

Wat krijg je zoal geïnstalleerd met GIMP EXTENSIONS? Dat is een keur aan uitbreidingen. In een notendop zijn dat: extra opslag formats, animatiepakketten, nuttige schildergereedschappen, en een overdaad aan plugins en scripts.

Zodra je GIMP EXTENSIONS hebt gedownload, dubbelklik op de exe file, en de hele batch aan uitbreidingen wordt geïnstalleerd. Lees: precies in de juiste map van de GIMP file geplaatst. Zodra dat is gedaan, moet GIMP opnieuw worden gestart, en daarmee zijn alle geïnstalleerde uitbreidingen gereed voor gebruik. Als is GIMP gestart, vallen gelijk al de nieuwe uitrolmenu’s op (waaronder FX-Foundry). Ook het bestaande uitrolmenu Filters bevat ineens veel meer.

In detail bevat GIMP EXTENSIONS de volgende onderdelen

• Opslag formats: APNG –  Direct Draw Surface (DDS)  –  JPEG XR  –  pyexiv2  –  WebP Import/Export.
• Gimp animatiepakketten: GAP – extra animatie scripts.
• Schildergereedschappen (Gimp Paint Studio): een keur aan kwasten, dynamics, gradients, palettes, patterns, splashes, en voor-instellingen voor de werkgereedschappen.
• Plug-ins: Adaptive Contrast Enhancement –  AUMASK (Advanced Unsharp Mask)  –  BIMP  (Batch Image Manipulation Plugin)  –  btn4ws  –  Cartoonizer  –  CloneLayer Tool  –  Contact Sheet  –  Dynamic Range Transformer  –  EZ Perspective  –  Fix-CA  –  Focus Blur  –  GIMP Mask  –  G'MIC (GREYC's Magic Image Converter)  –  IGLO - Images Grid  –  LayOut  –  Image Registration  –  Indexprint  –  Layer Effects  –  Liquid Rescale  –  MathMap  –  Normalmap  –  PAL & VHS  –  Resynthesizer  –  Retro Computing  –  Save for Web  –  Separate+  –  ShellOut  –  Wavelet decompose  –  Wavelet denoise  –  Wavelet sharpen
• Scripts: AnimStack –  Auto rotate with a vector  –  Backup Working  –  BgMask  –  Black-and-White Film  –  diana-holga2  –  Egger Scripts  –  El Samuko  –  Fake HDR Effect  – FIL  –  GIMP FX Foundry  –  org  –  Midnight Sepia  –  Shadows&Highlight  – Split Studio 3  –  Traditional Orton  –  Warming and Cooling Filters

Met deze soms cryptische namen is niet altijd duidelijk wat er precies mee kan worden gedaan. Dat is trouwens de enige bemerking die je over deze toepassing leest op internet. Maar dat is eenvoudig op te lossen: Ga naar de voornoemde GIMP Plugin Registry, en typ de naam van een van de toepassingen in. Daar vind je al snel wat meer uitleg. Soms zelfs compleet met hyperlink naar de website van de maker(s) waarop in de regel nog veel meer informatie is te vinden. En verder is het vooral een kwestie van uitproberen. Dat is trouwens ook een interessante ontdekkingstocht.
Het grootste deel van de geïnstalleerde toepassingen betreft serieuze toepassingen. Enkele onderdelen zijn wat meer voor de pret, of een leuk creatief uitstapje, of ter opleuking van de presentatie van een foto. Maar dat zijn er slechts een paar.

Heb je al eerder een of meer plugins geïnstalleerd, die deel uitmaken van deze grote package? Geen probleem: de installer overschrijft die gewoon. Ze hoeven dus niet vooraf of achteraf te worden verwijderd.

Nog enkele technische gegevens: GIMP EXTENSIONS ondersteunt 32-bit en 64-bit computers, er is een selectiepagina voor de eigen keuze wat je zoal geïnstalleerd wil hebben, en het heeft tevens een uninstaller. Dus als deze package je niet bevalt, kan je alles ook weer in één keer verwijderen. Het neemt overigens niet zo veel ruimte in beslag, en GIMP wordt er niet door vertraagd. Het is verder altijd mogelijk om later de boel te verwijderen, opnieuw installeren, en dan een selectie aanvinken van de onderdelen die je wel gebruikt of denkt te gaan gebruiken.

Het is uiteraard ondoenlijk om in dit artikel alle onderdelen te beschrijven. Het beste is om gewoon zelf op ontdekking uit te gaan.
Maar het is de moeite waard om toch twee interessante, zeer goede onderdelen tegen het licht houden: Wavelet Sharpen en Wavelet Denoise. Met de naam is al duidelijk waarvoor ze zijn bedoeld: verscherpen van een foto, en verwijderen van ruis. Deze plugins zijn, zodra ze zijn geïnstalleerd, te vinden, onder elkaar, onder het uitrolmenu Filters – Versterken. Zie afbeelding 1.

afbeelding 1
de vindplaats in GIMP van Wavelet sharpen en Wavelet denoise 

Wavelet sharpen

Zodra deze toepassing is geopend – zie de afbeeldingen 2 en 3 – valt gelijk al op dat het een simpele maar doeltreffende layout en bediening heeft: met slechts twee schuifbalken en een preview venster. Onderhuids werkt het verbluffend goed, en dat is ook zo met het resultaat.

Deze plugin verbetert de scherpte van een afbeelding door het contrast in de hoge frequentieruimte te vergroten. Het is mogelijk om de mate van verscherping en de straal van onscherpte aan te passen; zie verderop. Een aanvullende optie (het aanvink vakje Sharpen luminance only) is om uitsluitend het luminantiekanaal van de YCbCr geconverteerde afbeelding te verscherpen, waardoor de kleurartefacten kleiner worden (deze wijze van verscherpen is vooral verdienstelijk bij foto’s met veel ruis).

Voor wat betreft de twee schuifbalken met de namen Amount en Radius, is het goed om eerst uit te leggen wat Amount en Radius is. Met Amount (hoeveelheid) stel je in hoeveel er moet worden verscherpt. Feitelijk hoeveel contrast er wordt verhoogd tussen de lichte en donkere zijden van randen (b.v. in geval van een boomtak afstekend tegen de lucht). Met de Radius wordt de gewenste hoeveelheid pixels aan beide zijden van de randen gekozen. Als de radius wordt ingesteld op bijvoorbeeld de waarde 2, betekent het dat de verscherping zich voltrekt met een omvang van twee pixels aan iedere zijde van de randen.

Zie nogmaals de afbeeldingen 2 en 3. Hier is Wavelet sharpen toegepast op een sterk uitvergrote foto (dit om het effect goed zichtbaar te maken). Bij afbeelding 2 is er nog geen verscherping toegepast, en bij afbeelding 3 is de hoeveelheid (Amount) ingesteld op waarde 2,0 en de Radius op waarde 0,50. Bij een foto die in beginsel goed scherp is ingesteld, maar alleen een iets fijnere verscherping nodig heeft, werkt de waarde ingesteld op 1 of 1,5 al behoorlijk goed. Bij dit voorbeeld – afbeelding 3 dus – is bewust de waarde wat hoger gezet om het beter zichtbaar te maken. De Radius staat default op waarde 0,50, en die default instelling is bijna altijd goed.

afbeelding 2 en 3
geen verscherping   respectievelijk   verscherpt 

Wavelet denoise

Zodra deze toepassing is geïnstalleerd en geopend – zie de afbeeldingen 4 en 5 – valt wederom op net als bij zijn broer uit dezelfde stal, Wavelet sharpen, dat ook hier een overzichtelijk lay-out en bediening is nagestreefd: met een preview venster, twee schuifbalken en een beperkt aantal keuzes voor kanalen en kleursettings. Ook deze toepassing werkt onderhuids heel sophisticated. En het resultaat is er ook naar. Veel programma’s en plugins voor ruisonderdrukking blinken uit door veel knoppen, schuifbalken en aanvink vakjes; dan is Wavelet denoise een verademing. Maar ondershuids ook van professionele klasse.

Wat meer in detail: Met deze plugin kan ruis in elk kanaal van een foto afzonderlijk worden verminderd. De standaard kleurruimte voor ruisonderdrukking is YcbCr (zie de keuzes onder het vak Color model, rechtsboven in het popup scherm). Deze standaard instelling heeft als voordeel dat kleurruis kan worden verminderd zonder de beelddetails te beïnvloeden. Een andere mogelijkheid is ruisonderdrukking in de kleurruimten CIELAB en RGB. Verder is een preview per kanaal apart mogelijk is (hiervoor moet een van de opties onder het vak Channel preview worden gekozen). En tot slot kan de drempel van ruisonderdrukking voor elk kleurkanaal apart worden ingesteld (met de schuifbalk Treshold). Op de schuifbalken wordt hieronder nader ingegaan.

Met de bovenste schuifbalk, Treshold, kan de drempel – de hoeveelheid ruisonderdrukking – worden ingesteld. De naam van de andere schuifbalk, Softness (verzachting) is wat verwarrend; het zou kunnen worden begrepen dat met het schuiven naar rechts het beeld zachter wordt, maar het is precies andersom. Een ruisonderdrukking gaat altijd ten koste van de scherpte, en door de Softness schuifbalk naar rechts te bewegen, wordt de scherpte weer iets hersteld. Uiteraard moet dat niet te kwistig worden ingesteld, want dan wordt het effect van de ingestelde ruisonderdrukking weer teniet gedaan. Gewoon uitproberen, en op het preview venster volgen wat er gebeurt.

Om de werking van deze plugin wat beter te begrijpen, is het goed om het verschil tussen luminantieruis en kleurruis te duiden. Het verwijderen van luminantieruis (korrels met grijstinten) gaat ten koste van de scherpte van een foto, terwijl het verwijderen van kleurruis wat ten koste van sommige kleuren kan gaan. Bij het verminderen van ruis is het dus de kunst om een fijne balans te vinden tussen de mate van verzachting (en beschadiging) van kleurdetails en de hoeveelheid acceptabele ruis. Bij een beoogde vergroting, b.v. printen in posterformaat, of een print juist klein houden, is dan bepalend hoe ver je kan en wil gaan.

afbeelding 4
geen ruisonderdrukking 

afbeelding 5
ruis afdoende verminderd 

Nieuwsgierig geworden, je werkt al met GIMP, en je wilt méér? Installeer dan GIMP EXTENSIONS. En mocht dat toch wat te veel van het goede zijn, dan kunnen de genoemde toepassingen, ook dat uitstekende Wavelet sharpen en Wavelet Denoise, gewoon afzonderlijk worden geinstalleerd. Deze zijn te vinden op de voornoemde GIMP Plugin Registry, compleet met uitleg hoe het geïnstalleerd moet worden.

Zo wordt het alom gewaardeerde fotoprogramma GIMP nóg mooier en beter, met nóg meer mogelijkheden.