Sacha SchravenVerbod op memes?
Een foto zegt meer dan duizend woorden maar ook foto’s met een paar woorden weten duizenden te bereiken, zeker anno nu. Iedereen die social media gebruikt heeft ze wel eens voorbij zien komen. De meme, een plaatje met daarbij een korte tekst, is er bijna niet meer weg te denken. Ze zijn ideaal voor social media; leuk, grappig en/of herkenbaar, eenvoudig en makkelijk te delen. Maar er gaan geruchten binnen de media dat de meme wel eens een kort leven beschoren zou kunnen zijn; er zou Europese regelgeving in de maak zijn die het online delen van memes moeilijker dan wel onmogelijk maakt.
Is Schiphol nog veilig?
Misschien dat u het zich nog wel kunt herinneren, de ophef over de voorpagina van de Volkskrant van 16 augustus 2016. Kort na de golf van aanslagen in onder andere Frankrijk en België werden op Schiphol aangescherpte controles uitgevoerd door de marechaussee in samenwerking met het leger. Hierbij werden ook auto’s die van en naar Schiphol reden aan de kant gezet en gecontroleerd. Een fotograaf nam hierbij een foto van een --volgens de hoofdredacteur van De Volkskrant later genoemde-- man met een ‘moslim-achtig uiterlijk’, terwijl deze vanuit de auto in gesprek was de marechaussee waarbij op de achtergrond twee zwaar bewapende militairen zichtbaar waren. Over de foto stond de tekst ‘Is Schiphol nog veilig?’ en er werd verwezen naar een groot artikel over de beveiliging op pagina 4 en 5 van de krant. In dit artikel komt de geportretteerde man niet voor en in het artikel wordt er ook niet naar hem verwezen.
Fotografen en justitie: persvrijheid en bronbescherming
Eens in de zo veel tijd doet zich een geval voor waarin een fotograaf door justitie gevraagd wordt zijn camera af te geven omdat daar (mogelijk) informatie op staat die justitie zou kunnen helpen bij het oplossen van een misdrijf. Zo werd onlangs een fotograaf door justitie gevraagd zijn camera af te staan omdat hij in het kader van een reportage foto’s genomen had van een handgemeen tussen een actievoerder en een militair in burgerkleding waarbij de actievoerder meermalen in het gezicht gestompt is en waaraan hij letsel overgehouden heeft.
Nadat deze fotograaf zich op het politiebureau meldde om een getuigenverklaring af te geven, werd hem ‘op intimiderende en onprettige wijze’ gevraagd de foto’s die hij had genomen van het gevecht af te staan. De fotograaf weigerde dit met een beroep op zijn rechten en werd vervolgens door de politie als verdachte aangehouden omdat hij niet mee wilde werken.[1]
Maar wat zijn de rechten van een fotograaf in een dergelijk geval en wat zegt de wetgeving hierover?
Monkey Business, de aap als auteursrechthebbende?
U heeft de foto waarschijnlijk wel voorbij zien komen of er op zijn minst over gehoord; de selfie die een aap wel of niet zelf heeft genomen en de fotograaf die al jaren in verschillende juridisch procedures verwikkeld is. Onlangs kwam de fotograaf weer in het nieuws omdat bekend werd dat hij inmiddels de kosten die verbonden zijn aan het voeren van de procedures niet meer kan dragen en bijna failliet is.
In 2011 werd de camera van de Engelse fotograaf David Slater gebruikt door een aap, waarbij deze aap gelijk wat foto’s heeft geschoten waarvan een gedeelte bruikbaar bleek. Hieronder zaten de inmiddels bekende selfie van de aap zelf en ook foto’s van de fotograaf. De foto’s werden hierna ‘rechtenvrij’ (een juridisch bijzonder gevoelige en dikwijls onjuist gebruikte benaming) geplaatst op Wikimedia, een onderdeel van Wikipedia, en de blog Techdirt. Na de eerste protesten van Techdirt stelde Slater nog: ‘Until I hear from the monkeys lawyers, I will stick to the belief that I own the copyright.” In 2014 heeft de fotograaf een rechtszaak aangespannen tegen Wikimedia omdat zij de foto zonder toestemming geopenbaard hadden.
AIDA Kussmund en het recht van panorama
Onlangs heeft het Duitse federale hooggerechtshof (Bundesgerichtshof) zich uitgesproken over een kwestie waarin het recht van panorama ter discussie stond.[1] De organisator van cruises, AIDA Cruises, die haar cruiseschepen versiert met een op de boeg geverfde mond trad op tegen een organisator van excursies aan land tijdens cruises in Egypte. De organisator van de excursies had namelijk een foto op zijn website geplaatst waarop het zijaanzicht van een schip van AIDA en daarmee ook de kenmerkende ‘kusmond’ te zien is. De organisator van de cruises maakte bezwaar tegen de openbaring van deze foto, omdat hiermee haar werk (de kusmond) onrechtmatig werd geopenbaard. De organisator van de excursies beriep zich op het recht van panorama.
Google-taks? EU-plannen voor nieuwsuitgevers uitgelekt
De onlangs uitgelekte conceptrichtlijn[1] voor de herziening van het Europese auteursrecht bevestigt de eerder al bekend geworden plannen van de EU ten aanzien van de auteursrechten van de nieuwsuitgevers. Deze herziening zou —het betreft immers een wetvoorstel— als gevolg kunnen hebben dat de nieuwsuitgevers bedrijven als Google en Facebook een vergoeding kunnen vragen voor het openbaren en verveelvoudigen van (delen van) nieuwsberichten.
De achterliggende gedachte is dat de achterblijvende inkomsten van nieuwswebsites op deze manier zullen worden aangepakt. Zij stellen hun berichten op dit moment dikwijls kosteloos ter beschikking en zijn hierdoor dan ook in grote mate afhankelijk van reclame-inkomsten.
Dure ‘gratis’ foto’s
Vers van de Amerikaanse pers, een geval waarin Getty Images voor de rechter wordt gedaagd door fotografe Carol Highsmith en er één miljard dollar wordt gevorderd.
Carol Highsmith, een bijzonder gerenommeerde fotografe, ontving in december 2015 een brief van het namens Getty/Alamy optredend bureau License Compliance Services. In deze brief werd zij er van beschuldigd dat zij inbreuk maakte op de auteursrechten van Getty omdat zij een (eigen) foto op haar site had geplaatst. Ze ontving een rekening van $120,=.
Hierdoor kwam aan het licht dat Getty niet alleen Carol Highsmith, maar ook derden aanschreef, waarbij Getty zich voordeed als de exclusief auteursrechthebbende op deze foto’s en vergoedingen incasseerde vanwege misbruik van de door Carol Highsmith genomen foto’s.
Carol Highsmith, bekend van publicaties in tijdschriften als Smithsonian, Time, New York Times en Life magazine, had echter een groot deel van haar foto’s in 1988 als ‘gift to the American People’ voor publiek kosteloos gebruik gedoneerd aan de Library of Congress, die sprak van ‘one of the greatest acts of generosity in the history of the Library’.