Stadsarchief Amsterdam

Stadsarchief Amsterdam
Vijzelstraat 32
1017 HL Amsterdam NL
+31-20 25 11 511

De zomer van de zwart-wit fotografie in Amsterdam

Emmy Andriesse in het Van Gogh Museum, Dirk de Herder in de Eduard Planting Gallery en Ed van der Elsken in het Stadsarchief.

Emmy Andriesse fotografeerde de wereld van schilder Vincent van Gogh

In het Van Gogh Museum, waar honderden buitenlandse toeristen zich verdringen voor het werk van de schilder, zijn nu de foto’s te zien die Emmy Andriesse (1914-1953) maakte in de sfeer van Van Goghs schilderijen.
In 1951 werd haar gevraagd de wereld van Van Gogh te fotograferen, zij reisde daarvoor naar Frankrijk, naar Auvers-sur-Oise in de buurt van Parijs waar Van Gogh stierf, en naar het zuiden, naar Arles en Saint-Rémy-de-Provence waar hij werkte.
Emmy Andriesse is een van de belangrijke fotografen van de eerste helft van de twintigste eeuw, zij is bekend van die indringende afbeeldingen uit de Hongerwinter, en vooral van de foto die het symbool van die periode werd: het jongetje met het pannetje. Het is honderd jaar geleden dat zij werd geboren: een mooie gelegenheid voor het Van Gogh Museum nu haar foto’s uit de collectie te tonen.

Studio Merkelbach

Aan het Amsterdamse Leidseplein staan de drie mooiste panden tegenover elkaar: Hotel Americain, de Stadsschouwburg en het Hirsch gebouw, bijgenaamd het ‘witte paleis’. Op de bovenverdieping van dat laatste huisde van 1913-1969 de luxe daglicht studio van Jacob Merkelbach.

Het zat in de familie. Jacob (1877-1942) begon in het familiebedrijf Merkelbach & Co aan de Nieuwendijk, onder de naam ‘Fransche Bazar’, die o.a. technisch speelgoed als toverlantaarns en stereokijkers verkocht. Winkels aan het Damrak en in de Kalverstraat volgden. Boven die aan de Nieuwendijk had Machiel Laddé, getrouwd met Jacobs oudere halfzuster, zijn fotostudio. Er zaten in die buurt veel meer portretfotografen en Laddé concurreerde op prijs.

Henk Wildschut

In Museum Jan Cunen te Oss leip in 2013 de tentoonstelling SOLO - Henk Wildschut. Illegale immigranten spelen de hoofdrol. Maar het zijn vooral hun tijdelijke onderkomens die het verhaal vertellen.

Bij de derde editie van fotofestival Bredaphoto in 2008 was het wat mij betreft een van de sterkste onderdelen: de expositie 'Shelters' van Henk Wildschut (Harderwijk, 1967). Vijf jaar later vormt de Shelter-serie het hart van de tentoonstelling 'SOLO - Henk Wildschut' die in 2013 te zien was in Museum Jan Cunen te Oss.

Het gaat om de eerste museale solotentoonstelling van de fotograaf. Maar de titel 'SOLO' slaat denk ik op de eerste plaats op de mensen die Wildschut vaak fotografeert, mensen die alleen op de wereld staan, overgeleverd aan de grillen van het lot.

Het was in 2005 dat Wildschut in Calais terecht kwam in een merkwaardig stukje niemandsland, ter plaatse 'de Jungle' genoemd. Er woonden illegale immigranten in zelfgebouwde hutten en tenten, tijdelijk, in de hoop ooit via een of andere vrachtwagen het Kanaal over te kunnen steken naar het beloofde land Groot-Brittannië.