Guus de Jong

Guus de Jong

Voor velen een plaag wanneer het over zijn intellectueel eigendom ging. Voor velen een fantastisch fotograaf. En voor velen een vriend. Een eigengereide doordouwer, anders kan ik het niet zeggen. En vooral een bijzonder mens. Zijn werk bestrijkt de gehele historie van het voetbal en de wielersport, bovendien was hij voor alles een allround fotojournalist die zijn mannetje wist te staan.

Mijn eerste contact met Guus gaat terug tot mei 2006, toen ik belde over foto's voor een interview van Wim Broekman met hem. Hij was toen al de 70 jaar gepasseerd, fotograaf in ruste, levend van hetgeen zijn pensioentje plus de opbrengst van zijn foto's opbrachten. Het groeide uit tot een vriendschap met wekelijkse en soms dagelijkse mails en telefoongesprekken, met spaarzame ontmoetingen.

Guus en ik vertelden elkaar veel, wij hadden het over fotografie, over onze vrienden, over het leven, zelfs over heel intieme dingen. Hij vroeg soms ook om raad en wanneer ik iets uit het fotografisch verleden wilde weten was Guus voor mij een onuitputtelijke vraagbaak. En hij gaf mij af en toe opbouwende kritiek.

Vorige week, ik had al ruim drie 'Guusloze weken' gehad, bereikte mij het bericht van zijn overlijden op zaterdag 24 januari, Guus werd 80 jaar. Het trof als een schok, hij had nog zo veel meer te vertellen. In dit stuk probeer ik vanuit een persoonlijke invalshoek een tip van de sluier op te lichten over het leven van Guus.

Beeldkotserij, babyfotografie en jeugdige vrijheid

Soms wordt je door jonge fotografen weer in je spoor gezet. Of liever gezegd, in je ouwemannenwerkwijze bevestigd.

Bij de traditionele pluimveevriendelijke hanenkraaiwedstrijden (er liep ook een partij-voor-de-dieren-achtige mevrouw rond die dacht dat de hanen met elkaar op de vuist zouden moeten) liep iemand te fotograferen. Naar bleek de dochter van de dochter van een van mijn vrienden die met haar opa mee was gekomen. Zoals door haar trotse moeder werd uitgelegd, zij was naast haar studie ook door journalistiek gefascineerd en door fotografie en zij gaf zich daar dan ook ongebreideld aan over.

Aanstormende talenten?

Professionele voetbalspelers en het portretrecht

In navolging van de kwestie Cruijff/Tirion (lees hier meer) heeft de Nederlandse rechter (Gerechtshof Amsterdam, 10 december 2013 [1]) zich wederom gebogen over het portretrecht van professionele voetbalspelers.

Diverse spelersverenigingen hebben zich op het standpunt gesteld dat de spelers zich op grond van hun portretrecht (artikel 21 Aw) kunnen verzetten tegen de openbaarmaking van hun portret door uitzending van beelden van nationale of internationale voetbalwedstrijden.

Het Gerechtshof te Amsterdam volgt de spelersverenigingen niet in deze stelling. Het Hof bevestigt, in navolging van de kwestie Cruijff/Tirion (Hoge Raad, 14 juni 2013 [2]), dat het portretrecht geen absoluut verbodsrecht behelst. De geportretteerde kan zich verzetten tegen het openbaar maken van zijn portret zonder zijn toestemming voor zover hij daarbij een redelijk belang heeft.

Don Johan en het gevecht tegen de windmolens

Op 14 juni werd er door de Hoge Raad een arrest gewezen in een al lang lopende zaak tussen Johan Cruijff enerzijds als eiser en Uitgeverij Tirion en Guus de Jong (79) anderzijds als verweerders. Hoewel het arrest van groot belang is was deze eigenlijk al min of meer te voorzien. Het is een grondig gemotiveerd arrest waarin de Hoge Raad zich ook uitspreekt over haar overwegingen die bijzonder waardevol zijn.

Geschiedenis

Internationaal sportfotograaf Guus de Jong (79), die een van de meest uitgebreide archieven heeft met een focus op voetbal en wielrennen  werd benaderd door Uitgeverij Tirion om beelden te leveren voor een fotoboek over Johan Cruijff met biografische inslag.

Johan Cruijff heeft echter heel merkwaardige ideeën over fotoauteursrecht, zo schijnt hij ooit tegen Johan Derksen van Voetbal International te hebben gezegd over foto’s waar hij op staat afgebeeld: ‘Die zijn van mij want ik sta er op.’ Cruijff is echter een publiek persoon en heeft net zo veel auteursrechten op dergelijke foto’s als onze Z.K.H. Willem Alexander op de foto’s die voor de media aan het hof zijn gemaakt.

Tirion/Cruijff: een tussenstand binnen de cassatieprocedure

‘Een rijk geïllustreerd aan voetballer Johan Cruijff gewijd fotoboek’ is de inzet van een geschil tussen Johan Cruijff en uitgeverij Tirion dat origineel dateert uit 2003. Kort samengevat bracht Tirion een boek met een fotobiografie van Cruijff op de markt. Cruijff vindt dat Tirion hiervoor toestemming had moeten vragen op grond van zijn portretrecht (art. 21 Auteurswet) en zijn privacyrecht (art. 8 EVRM). Tirion heeft Cruijff aangeboden hem een vergoeding te betalen voor het gebruik van de foto’s waarop hij is afgebeeld. Deze vergoeding heeft Cruijff echter afgewezen.

Er volgde een procedure die inmiddels bij de hoogste nationale rechter is aangekomen; de Hoge Raad der Nederlanden. Hier zal worden beoordeeld of het Hof in haar eerdere beslissing het recht op een juiste manier heeft toegepast. In alle eerdere instanties werd al geoordeeld dat de publicatie van de fotobiografie niet kan worden tegengegaan op basis van de portret- dan wel privacyrechten van Cruijff.

Foto's citeren op een 'Belgische' website

Collega De Jong heeft ooit een foto gemaakt van Jan Wauters die Jan Mulder interviewt. In 2010 verscheen er een biografie over Jan Mulder bij uitgeverij 'De Buitenspelers'. De biografie is geschreven door verschillende auteurs, onder wie W., die het hoofdstuk over de Brusselse jaren van Jan Mulder heeft geschreven. W. is auteur van boeken over voetbal en over artikelen over sport die worden gepubliceerd in Vlaamse en Nederlandse kranten, tijdschriften en op websites.

Hoger beroep Johan Cruijff tegen Uitgeverij Tirion en Guus de Jong

Het Gerechtshof Amsterdam heeft op 3 januari 2012 arrest gewezen in het hoger beroep van Johan Cruijff c.s. tegen Tirion Uitgevers en Guus de Jong (Tirion c.s.). Het hof acht de vorderingen van Cruijff niet toewijsbaar en bekrachtigde het vonnis. In het kort komt het er in deze zaak op neer dat Cruijff geen redelijk belang heeft om zich te verzetten tegen het fotoboek ‘Johan Cruijff – De Ajacied’. Omdat Cruijff in dit hoger beroep niet heeft gereageerd tegen de afwijzing van zijn merkenrechtelijke vordering, beperkt dit hoger beroep zich tot diverse aspecten van het portretrecht en privacy.

Het portretrecht geeft geen aanspraak op een exclusief exploitatierecht