Fotojournalistiek/pers▼

De eerste keer dat ik van de fotograaf Stephan Vanfleteren (1969) hoorde, was toen ik zijn boek 'Belgicum' onder ogen kreeg. Ik was overdonderd, zoals ik ooit overdonderd was door het fotoboek 'Sweet Life' van Ed van der Elsken. Ik kreeg sterk het gevoel dat hier een vergelijkbare grootheid op het podium van de fotografie was verschenen.
'Belgicum' kwam uit in 2007. En de boeken die Vanfleteren sindsdien gepubliceerd heeft alsook de bijbehorende exposities, hebben zijn ster alleen maar hoger doen rijzen. Dat wordt ook nog eens met grote overtuigingskracht bevestigd in het FoMu te Antwerpen waar tot en met 1 maart 2020 de overzichtstentoonstelling 'Present' te zien is. Nooit eerder heeft het museum alle ruimte vrij gemaakt voor een tentoonstelling van één fotograaf. En voor Vanfleteren zelf is het ook de eerste grote overzichtstentoonstelling. Ruim 450 foto's worden getoond.

De wettelijke grondslag voor de vorderingen van de journalisten is art. 25c Aw, een van de nieuwe artikelen uit de wet Auteurscontractenrecht 2015.[4] Het eerste lid van dit artikel luidt als volgt:

Tot en met 8 december 2019 loopt in het Fotomuseum Den Haag de tentoonstelling 'Fotografie wordt Kunst. Photo-secession in Holland 1890-1937'. Er verscheen een aardige catalogus met een essay van Maartje van den Heuvel, conservator fotografie bij de Bijzondere Collecties van Universitaire Bibliotheken Leiden.
Tentoonstelling en catalogus bevestigen opnieuw hoe rijk de fotocollectie van de Leidse universiteit is. Alle foto's, voornamelijk vintage prints, zijn afkomstig uit die collectie en staan in de catalogus zoveel mogelijk in het originele formaat afgebeeld.
Onder de vroegste kunstfotografen bevonden zich diverse kunstschilders. George Breitner is een voorbeeld, veel bekender dan de landschapsschilder Louis Apol van wie een paar prachtige foto's (onder meer van een vrouw in een besneeuwde bomenlaan) opgenomen zijn.

“Ik ben het helemaal zat om als een pakezel met zware camera’s en objectieven rond te zeulen, geef mij maar lichtere apparatuur” zoals een geroutineerd persfotograaf tijdens Professional Imaging tegen mij verzuchtte. Hij is nu dus overgeschakeld op de ‘nieuwe’ apparatuur en aan de kwaliteit van zijn werk is dit niet af te zien. “Ik hoef mijn edele delen toch niet prominent buiten te hangen om mensen ‘professioneel’ te imponeren maar onderscheidt mij toch liever door mijn fotografie dan door technische herrie er omheen.”

De Persgroep weigerde de zaak bij de Geschillencommissie Auteurscontractenrecht te laten behandelen. Dit lijkt onfris te ruiken, maar dat schijnt bij De Persgroep wel vaker zo te zijn wanneer het over freelancers gaat.

Tijdens de rechtszaak op 3 april jl. tegen de freelancers Britt van Uem en Ruud Rogier stelde Bart Verkade, directeur van de Persgroep Nederland, dat de waarschijnlijk door hemzelf uitgevonden ‘exploitatiewaarde’ het criterium was voor het vaststellen van een billijke beloning. Als dat ook wordt gehanteerd bij regioredacteuren in vaste dienst, zou dit salaris naar berekening hun salaris waarschijnlijk uitkomen op nog geen € 15.000 per jaar.

Britt van Uem wil 49 cent per woord voor haar schrijfwerk in plaats van de huidige 13,4 cent. Ruud Rogier wil 150 euro per foto in plaats van 42 euro. Als de rechter daar in mee gaat kost dat de Persgroep ongeveer 2800 euro.

Het AD geeft het al aan, de freelancers hebben er in hun opdrachtovereenkomst voor getekend. Dan mag het dus. Op het moment dat de freelancer daar níet mee akkoord gaat, dan mag het niet.

Noord-Korea behoort tot de minst toegankelijke landen ter wereld, niet op de laatste plaats voor fotojournalisten en andere professionele fotografen uit het Westen. Toch zijn er in de loop der jaren verschillende serieuze fotoboeken over de communistische heilstaat verschenen. Recentelijk konden er twee interessante titels aan toegevoegd worden: 'Setting the Stage' van Eddo Hartmann (1973) en 'DPR Korea – Grand Tour' van Magnum-fotograaf Carl De Keyzer (1958).

Dat beide fotografen erin geslaagd zijn om toegang te krijgen in het extreem geïsoleerde land en er een bijzonder boek over wisten te maken, is voor een belangrijk deel te danken aan de medewerking van de Koryo Group. Deze Brits-Chinese instelling streeft ernaar het onderlinge contact tussen inwoners van Noord-Korea en de rest van de wereld te bevorderen via toerisme, cultuur, sport en humanitaire projecten.

Confrontatie •

Chris Keulen fotografeerde een confrontatie op een bospad bij de NAVO basis tussen een Amerikaanse militair in burgerkleding en Nico Trommelen, een van de omwonenden van de NAVO basis. De militair stompte Nico Trommelen een aantal malen hard in het gezicht en slingerde hem op de auto van verslaggever Paul van der Steen, blijkt uit gesprekken met betrokkenen. Trommelen hield een dikke lip, een gezwollen gezicht, opgerekte kniebanden en een bloeduitstorting achter zijn knieholtes aan de vechtpartij over. Het NAVO-hoofdkwartier in Brunssum onthoudt zich „hangende het onderzoek” van commentaar.

Overigens is het op zijn zachtst gezegd vreemd te noemen dat een Amerikaan in burger “ordehandhavertje speelt” zonder dat hij ook maar enige bevoegdheid heeft op het voor hem buitenlands grondgebied. In sommige andere landen, zoals de Verenigde Staten van Amerika, beland je daar direct voor achter de tralies.

Geen pure handelsbeurs maar educatie •

PI is eigenlijk nooit een handelsbeurs geweest zoals er zo velen zijn. Vanaf de eerste maal werden er internationale sprekers gevraagd met een goede naam, mensen die in alle uithoeken het vak van betekenis waren en zijn. Er werden demonstraties gegeven, het was een evenement waar behalve het oriënteren op producten en gereedschappen, de nadruk lag op educatie, voorlichting en het vergaren van kennis.

Gaandeweg werd het toch al hoge niveau steeds hoger en steeg mee met het niveau dat van de vakman werd verlangd. PI werd ook door het buitenland ontdekt. Zowel aan de zijde van het publiek als aan de zijde van de exposanten. En zelfs in de ernstige crisis die rond 2008 culmineerde, waarin een aantal fotografen moeite had om overeind te blijven en waarin velen een forse stap moesten terugdoen, bleef het bezoekersaantal toch gehandhaafd op rond de 6.000 bezoekers.

In het kort, er werd een aantal foto's voorgelegd aan willekeurige mensen die deze enkele waarderingen mee mochten geven. Enkele verrassende uitkomsten willen wij u niet onthouden.

Persoonlijk wordt universeel •

Wat bleef is zijn idee van ‘doubles’. Pieter speelt met clichébeelden van de stad, en gebruikt elementen als bekende gebouwen, gevels, bruggen en torens. Als een soort ‘anker’, zodat de kijker weet: Amsterdam, of een andere stad. Het gaat er feitelijk om, dat hij de drukte en chaos, of de “rust” benadrukt, spanning aanbrengt, en eerder een impressie geeft dan een net stadsbeeld. Dit doet hij met beelden uit zijn 35-jarige praktijk als fotograaf, tientallen oude foto’s zijn in deze samenstellingen verwerkt. Wij zien een jongeman (“dat is mijn zoon”), een mooie vrouw (“dat was een toenmalige vriendin”), of een groep (“dat zijn mijn beste vrienden”), in één beeld gevat als figuranten in de chaotische stad. Voor hemzelf emotionele elementen uit zijn persoonlijke leven, tot en met de wachtkamer van de oogarts in het OLVG. In zijn beelden krijgen al die elementen een universele betekenis.

Verzachtende uitzonderingen in wetgeving •

In principe is er al geruime tijd in een aantal landen de wetgeving op dit punt aangepast. Zo is het in een aantal landen toegestaan stadsgezichten en landschappen te fotograferen, en te publiceren, vermits de auteursrechtelijk beschermde werken niet de hoofdvoorstelling vormen van de afbeelding. Zo kunnen prentbriefkaarten en nieuwsfoto's vrijelijk worden gepubliceerd. Voor gebruik van een foto met als hoofdvoorstelling een kunstwerk of gebouw is echter toestemming vereist van de maker. Een volstrekt legitieme zaak. Immers, indien commercieel gebruik wordt gemaakt van een werk in de openbare ruimte, want dat is waar het om gaat, heeft de maker een recht op vergoeding voor het gebruik. Voorbeeld: Manneken Pis in een reclame-uiting van Coca Cola is een dergelijk commercieel gebruik.

Dit is het geval in Engeland, Spanje, Portugal, Duitsland, Nederland, Polen, Tsjechië, Slowakije, Hongarije, Oostenrijk en Kroatië. Enkele landen hebben echter dergelijke specifieke bepalingen (nog) niet in de wetgeving opgenomen, zoals Frankrijk en Italië.

Lege gangpaden en babbels •

De beurs had nog gered kunnen worden. Met een militaire oefening in de gangpaden, dat leek nog wel het meest zinvolle en nog veilig ook: publiek kon onmogelijk door een granaat worden getroffen.

Wat wel bleef waren de soms saillante verkoopargumenten. Een wel zeer merkwaardige kwam van de man de flitsers verkocht met het aanzien van langwerpige koektrommels. Paar knullige kleppen er op. "De flitsers zijn rechthoekig. Omdat de sluiter van een camera ook rechthoekig is maak je met een rechthoekige reflector een bijzonder efficiënt gebruik van je flitsvermogen en dus van het rendement. Je verdeelt hiermee het licht over het gehele beeld. Een ronde reflector doet dit niet, daar gaat veel licht verloren. " Ik vertelde hem dus dat wij niet tot zaken konden komen: "Jammer, ik heb een Rolleiflex en dat beeld is vierkant..." Er is zo hier en daar nog steeds niets veranderd in dozenschuifland...

Het gaat over de prijswinnende serie “La Ville Noire” van Giovanni Troilo die de fotograaf maakte in Charleroi. De brave burgervader gaf aan dat hij verward en verrast was door de eerste prijs die werd toegekend voor de serie. “De foto's zijn een zware vervalsing van de werkelijkheid en zijn nadelig voor de stad, voor haar inwoners en voor het beroep van fotojournalist.” Verder stelt hij dat er sprake is van “een mise-en-scène die de dramatische dimensie van de beelden versterkt. Dat zou normaal zijn voor een persoonlijk artistiek kunstwerk, maar dit werk doet zich voor alsof het om een journalistiek onderzoek gaat op het terrein, en dat is absoluut niet het geval."

Mijn eerste contact met Guus gaat terug tot mei 2006, toen ik belde over foto's voor een interview van Wim Broekman met hem. Hij was toen al de 70 jaar gepasseerd, fotograaf in ruste, levend van hetgeen zijn pensioentje plus de opbrengst van zijn foto's opbrachten. Het groeide uit tot een vriendschap met wekelijkse en soms dagelijkse mails en telefoongesprekken, met spaarzame ontmoetingen.

Guus en ik vertelden elkaar veel, wij hadden het over fotografie, over onze vrienden, over het leven, zelfs over heel intieme dingen. Hij vroeg soms ook om raad en wanneer ik iets uit het fotografisch verleden wilde weten was Guus voor mij een onuitputtelijke vraagbaak. En hij gaf mij af en toe opbouwende kritiek.

Vorige week, ik had al ruim drie 'Guusloze weken' gehad, bereikte mij het bericht van zijn overlijden op zaterdag 24 januari, Guus werd 80 jaar. Het trof als een schok, hij had nog zo veel meer te vertellen. In dit stuk probeer ik vanuit een persoonlijke invalshoek een tip van de sluier op te lichten over het leven van Guus.

Emmy Andriesse fotografeerde de wereld van schilder Vincent van Gogh •

In het Van Gogh Museum, waar honderden buitenlandse toeristen zich verdringen voor het werk van de schilder, zijn nu de foto’s te zien die Emmy Andriesse (1914-1953) maakte in de sfeer van Van Goghs schilderijen.
In 1951 werd haar gevraagd de wereld van Van Gogh te fotograferen, zij reisde daarvoor naar Frankrijk, naar Auvers-sur-Oise in de buurt van Parijs waar Van Gogh stierf, en naar het zuiden, naar Arles en Saint-Rémy-de-Provence waar hij werkte.
Emmy Andriesse is een van de belangrijke fotografen van de eerste helft van de twintigste eeuw, zij is bekend van die indringende afbeeldingen uit de Hongerwinter, en vooral van de foto die het symbool van die periode werd: het jongetje met het pannetje. Het is honderd jaar geleden dat zij werd geboren: een mooie gelegenheid voor het Van Gogh Museum nu haar foto’s uit de collectie te tonen.

Kerkdriel, toerisme en een ommezwaai •

Het leven van Marielle van Uitert begon in 1973 in Kerkdriel. In Breda studeerde zij aan de Hogeschool voor Toerisme en Verkeer waarna zij onder andere werkte als reisleidster. “Het was een voordeel dat ik veel talen beheers, Frans, Spaans, Duits, Engels en wat rugzak-Russisch. De journalistiek begon bij mij met een artikeltje en een kiekje.”

Marielle werkte hier na onder andere voor BN / De Stem als freelance correspondente en als duikinstructrice. Op haar reizen fotografeerde zij. Omdat fotografie natuurlijk ook techniek is besloot Marielle de vakopleiding fotografie in Boxtel te gaan volgen, waar zij ook docent Jan Kok trof, die haar leerde hoe je een beeldverhaal maakt. In 2008 studeerde zij met uitstekend resultaat af.

“De foto uit Vietnam van het huilend wegvluchtende, door napalm verbrande meisje Kim Phuc van de AP fotograaf Nick Ut kwam keihard binnen. Ik denk dat ik toen ineens wist dat ik écht wilde fotograferen, ik wilde in oorlogsgebieden gaan werken en laten zien wat er op de wereld aan waanzin is.”

Biografie •

In het persbericht bij de documentaire zijn de hierna volgende biografische gegevens te lezen:

In 1959 geboren, hield hij zich al vroeg bezig met tekenen, iets waar hij meer dan gemiddeld goed in was. Hij volgde een grafische vakopleiding en stond op zijn achttiende als reproductiefotograaf in een drukkerij. Alleen het tekenen en schilderen trok. Hij bezocht hierna de Rietveldacademie en vestigde zich uiteindelijk als beeldend kunstenaar en fotograaf in zijn geboorteplaats Amsterdam. “Ik vond wind en storm altijd al iets fantastisch. In 2003 begon ik met het creëren van windsculpturen. Ik maakte portretten van vrouwen die ik op stof afdrukte. De stof ging over het hoofd van het model en dat fotografeerde ik dan in de wind. Door de wind vervormde het portret en de beelden werden wat surrealistisch. Al gauw maakte ik contact met galerie Pennings in Eindhoven, daar werd het werk dan ook geëxposeerd.” En het werk werd niet alleen bij Pennings geëxposeerd, wie op de website van George kijkt ziet daar een indrukwekkende lijst van exposities.

Kortom, wanneer je beseft dat er in Nederland toch wel een paar duizend fotografen rondlopen die graag zonder aan de geldende criteria te voldoen aan een 'perskaart' willen komen is dit leuk cashen. Dat de kaart geen enkele erkenning heeft en dus niet meer waarde heeft dan de grondstoffen, papier met inkt er op, lijkt evident.

Photon: 'Wie is Patrick Hattori?' •

Patrick Hattori: 'Een witte raaf, iemand die zijn studies fotografie niet heeft afgemaakt.
Op mijn 26e heb ik voor de eerste keer een fotocamera vastgenomen om vrienden van mij te fotograferen die fervente base jumpers waren. Ze vroegen me om hen te fotograferen toen ze van de St.-Romboutstoren sprongen. Die beelden zijn meteen verkocht aan Het Laatste Nieuws. Dat is ook mijn allereerste publicatie geworden. Van daaruit is een liefde voor de fotografie gegroeid die heel snel naar journalistiek is gegaan. Dat is nu 14 jaar geleden. Ik ben 40 maar de meesten schatten me jonger.'

Bij de derde editie van fotofestival Bredaphoto in 2008 was het wat mij betreft een van de sterkste onderdelen: de expositie 'Shelters' van Henk Wildschut (Harderwijk, 1967). Vijf jaar later vormt de Shelter-serie het hart van de tentoonstelling 'SOLO - Henk Wildschut' die in 2013 te zien was in Museum Jan Cunen te Oss.

Het gaat om de eerste museale solotentoonstelling van de fotograaf. Maar de titel 'SOLO' slaat denk ik op de eerste plaats op de mensen die Wildschut vaak fotografeert, mensen die alleen op de wereld staan, overgeleverd aan de grillen van het lot.

Het was in 2005 dat Wildschut in Calais terecht kwam in een merkwaardig stukje niemandsland, ter plaatse 'de Jungle' genoemd. Er woonden illegale immigranten in zelfgebouwde hutten en tenten, tijdelijk, in de hoop ooit via een of andere vrachtwagen het Kanaal over te kunnen steken naar het beloofde land Groot-Brittannië.

China •

Plotseling verschijnt Hans van Ommeren voor mij. “Ik stel je even voor aan Paul Bergen.” Terug langs die eindeloze rij indrukwekkende portretten, langs het bewonderend publiek. ik neem mij voor direct een interview vast te leggen. Er staat iemand die er niet uitziet als een Exposerend Kunstenaar maar gewoon als een aardige jongen, zoals je die wel eens in de pauze bij een jazzconcert tegenkomt, heel gewoontjes gekleed. “Dit is Paul.” Wij spreken meteen af om in de week erop het interview te houden.

Het is wat koud, maar dat mag de pret niet drukken. Een van mijn geheime wapens, wagen parkeren bij de Makro, straks meteen wat boodschappen doen,  met de metro verder naar station Wibautstraat. De offerblokken van Parkeerbeheer in Amsterdam zijn onbeschoft gulzig, het uurtarief is twee maal zo hoog als in Parijs en  je kunt in andere plaatsen voor dit bedrag een gehele dag staan. “Dat is slim” klinkt de stem van Huib door de telefoon wanneer ik hem vertel hoe ik het probleem Amsterdam doorgaans weet te tackelen.