Citaatrecht▼

Op 16 oktober 2019 zijn door de Zweedse rechter een paar interessante prejudiciële vragen gesteld aan het Europees Hof van Justitie.[1] Deze vragen komen kort samengevat op het volgende neer: is de rechter deel van het publiek, en zo ja is het inbrengen van een stuk in een procedure een openbaarmaking. Ik zal hierna eerst een korte samenvatting van de zaak geven. Daarna wil ik kort ingaan op het auteursrecht op processtukken naar Nederlands recht.[2]

De casus is als volgt. Er zijn twee particulieren met eigen websites, dit zijn de procespartijen in deze casus. In een zaak tussen een van deze procespartijen en een derde heeft deze procespartij een afdruk van een pagina van de website van de andere procespartij overgelegd aan de rechter als bewijsstuk. De andere procespartij stelt dat hierdoor inbreuk is gemaakt op zijn auteursrecht en vordert daarom schadevergoeding. Deze vordering is door de rechter in eerste aanleg afgewezen, althans er is geen schadevergoeding toegewezen, de rechter die het hoger beroep behandelt heeft de prejudiciële vragen gesteld.

Op 30 juli 2019 verscheen er bericht dat Katy Perry zich schuldig had gemaakt aan plagiaat. Haar nummer ‘Dark Horse’ lijkt volgens de jury te veel op het nummer ‘Joyful Noise’ van Marcus Tyrone Gray.[1] Men kan zich naar aanleiding van dit bericht afvragen wat plagiaat nu eigenlijk is. In deze bijdrage wil ik daar nader op ingaan.[2] Daarbij zal ik eerst plagiaat bespreken, vervolgens zal ik de zogenaamde ontleningsleer bespreken en tot slot zal ik de verweren van Katy Perry bespreken.

De Europese richtlijn met de naam: “auteursrechten in de digitale eengemaakte markt” (hierna: richtlijn), ook wel aangeduid als “linktax en uploadfilter”, is na veel discussie aangenomen door het Europees Parlement.[1] Deze richtlijn zal grote invloed hebben op het online gebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal zoals o.a. uw foto’s. De meest relevante nieuwe regels uit deze richtlijn zien voornamelijk op het gebruik van auteursrechtelijk beschermd materiaal door platforms. Denk hierbij bijvoorbeeld aan YouTube, Instagram of Facebook. Ik zal nu allereerst de richtlijn en de betekenis daarvan voor u bespreken, vervolgens zal ik ingaan op de meest controversiële artikelen van het voorstel en tot slot zal ik een samenvatting en een vooruitblik geven. Hierbij zal ik met het oog op de leesbaarheid enkele delen uit mijn eerdere artikel over deze richtlijn herhalen.[2]

Een foto zegt meer dan duizend woorden maar ook foto’s met een paar woorden weten duizenden te bereiken, zeker anno nu. Iedereen die social media gebruikt heeft ze wel eens voorbij zien komen. De meme, een plaatje met daarbij een korte tekst, is er bijna niet meer weg te denken. Ze zijn ideaal voor social media; leuk, grappig en/of herkenbaar, eenvoudig en makkelijk te delen. Maar er gaan geruchten binnen de media dat de meme wel eens een kort leven beschoren zou kunnen zijn; er zou Europese regelgeving in de maak zijn die het online delen van memes moeilijker dan wel onmogelijk maakt.

Al eerder besprak ik het vonnis van de Antwerpse rechter inzake van Giel - Tuymans[1] waarbij werd geoordeeld dat het naschilderen van een foto van van Giel door kunstenaar Tuymans plagiaat was.
‘Plagiaat?! Onmogelijk!’, klonk als een schreeuw in de nacht vanuit bepaalde kunstzinnig georiënteerde contreien. Want de vrijheid van de kunstenaar zou zo onaanvaardbaar worden beperkt. Dat moet niet kunnen, want kunst is heel belangrijk. De storm van kritiek op de achterhaalde bepalingen van de auteurswet wakkerde weer aan. Er werden debatavonden georganiseerd om met elkaar te bespreken hoe dit zou moeten veranderen.

In de creatieve sector woedt een discussie. Over de invloed van een foto als inspiratiebron voor het werk van de beroemde kunstenaar Luc Tuymans.
Tuymans heeft een schilderij gemaakt van de Belgische politicus Jean-Marie Dedecker. Hij baseerde zich hierbij overduidelijk op een foto van Dedecker gemaakt door de Belgische fotografe Katrijn Van Giel. Daaraan valt weinig te ontkennen wanneer men beiden naast elkaar legt.
Wat Tuymans echter wel ontkent, is dat hij door het maken van het schilderij inbreuk heeft gemaakt op de auteursrechten van Van Giel.

Collega De Jong heeft ooit een foto gemaakt van Jan Wauters die Jan Mulder interviewt. In 2010 verscheen er een biografie over Jan Mulder bij uitgeverij 'De Buitenspelers'. De biografie is geschreven door verschillende auteurs, onder wie W., die het hoofdstuk over de Brusselse jaren van Jan Mulder heeft geschreven. W. is auteur van boeken over voetbal en over artikelen over sport die worden gepubliceerd in Vlaamse en Nederlandse kranten, tijdschriften en op websites.

De Rechtbank Arnhem heeft op 15 juni 2012 vonnis gewezen in een zaak waarbij inbreuk is gemaakt op de auteursrechten van een fotograaf doordat zijn foto zonder toestemming was geplaatst bij een artikel op internet.

Inleiding

Eén van de rechten die een fotograaf heeft, is het recht om uitsluitend zelf te bepalen of een foto gebruikt mag worden en onder welke voorwaarden. De auteurswet kent wel een paar uitzonderingen zoals het citaatrecht en de parodie-exceptie, maar daarbuiten geldt toch dat voor het gebruik van iemands foto vooraf toestemming gevraagd moet worden.