Carrie Boergonje▼

Nadat ik in 2012 en 2013 al columns schreef over de uitspraken inzake GeenStijl – Sanoma [1], waarbij onderwerp van geschil het plaatsen van een hyperlink was, die verwees naar de vindplaats van de Playboy foto’s van Britt Dekker, zijn er nu nieuwe ontwikkelingen in deze kwestie.

De parodie-pinguïn is geen nieuw ontdekte diersoort, maar onderdeel van een opnieuw aangewakkerde parodiediscussie op het internet.
Aanleiding is onder andere dit artikel van Arno Lodder[1], die van mening is het openbaar maken van een ‘meme’ van een afbeelding van een pinguïn onder de parodie exceptie valt. Getty Images had volgens Lodder geen factuur mogen sturen voor het openbaar maken van de meme op het blog van de Duitse Geeksisters.

Recent wees de Amsterdamse rechtbank in de zaak Roadside-Laks een vonnis waarin geoordeeld werd dat de eisers in kwestie onvoldoende hebben kunnen aantonen dat de betreffende foto’s auteursrechtelijk beschermd zijn.[1]
Daarop is de nodige commotie ontstaan omdat – ons inziens volstrekt ten onrechte - de conclusie getrokken is dat de rechtbank heeft geoordeeld dat foto’s niet meer auteursrechtelijk beschermd zouden zijn.[2]

Uit het vonnis volgt echter niet meer en niet minder dat om voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking te komen er sprake moet zijn van een werk met een eigen oorspronkelijk karakter dat het persoonlijk stempel van de maker draagt. Dat is volledig in overeenstemming met de inhoud van artikel 10 Auteurswet.

'Fotocoryfee Van Bennekom wint, maar betaalt de prijs', schreef de Volkskrant vandaag over het proces dat Kors van Bennekom heeft gewonnen tegen het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG), dat 221 van zijn foto's op hun website zette en vond dat het hun taak was om kond te doen van de fotografische historie zonder daar rechten over te zijn verschuldigd.

“Bent u fotograaf, journalist of artiest? Dan kunt u vanaf 1 juli 2015 een hogere vergoeding claimen als uw werk een onverwacht groot succes wordt. Dat is een van de veranderingen in het auteurscontractenrecht die de positie van makers moet versterken”, zo kopt de website van de Rijksoverheid. Dat klinkt veelbelovend, maar wat betekent het nu eigenlijk voor de praktijk?

Het Europees Parlement zal vandaag, 9 juli, stemmen over de hervorming van de Europese auteursrechtregelgeving. Die hervorming houdt onder meer een wijziging van het zogenaamde ‘recht op panorama’ in.
Naar aanleiding van deze mogelijke wijziging ontvangen we regelmatig vragen vanuit de praktijk. Met dit artikel zal ik in kaart brengen welke regelgeving er in Nederland geldt ten aanzien van het fotograferen van panorama’s en wat voor consequenties de voorgenomen wijziging voor het auteursrecht in Europa kan meebrengen.

Wat mag je als fotograaf wel en wat mag niet conform de auteurswet als het gaat om het fotograferen in de zogenaamde ‘openbare ruimte’ waarbij het vaak gaat om het maken van foto’s van gebouwen en beeldhouwwerken?
Een korte handleiding.

Al eerder besprak ik het vonnis van de Antwerpse rechter inzake van Giel - Tuymans[1] waarbij werd geoordeeld dat het naschilderen van een foto van van Giel door kunstenaar Tuymans plagiaat was.
‘Plagiaat?! Onmogelijk!’, klonk als een schreeuw in de nacht vanuit bepaalde kunstzinnig georiënteerde contreien. Want de vrijheid van de kunstenaar zou zo onaanvaardbaar worden beperkt. Dat moet niet kunnen, want kunst is heel belangrijk. De storm van kritiek op de achterhaalde bepalingen van de auteurswet wakkerde weer aan. Er werden debatavonden georganiseerd om met elkaar te bespreken hoe dit zou moeten veranderen.

In de creatieve sector woedt een discussie. Over de invloed van een foto als inspiratiebron voor het werk van de beroemde kunstenaar Luc Tuymans.
Tuymans heeft een schilderij gemaakt van de Belgische politicus Jean-Marie Dedecker. Hij baseerde zich hierbij overduidelijk op een foto van Dedecker gemaakt door de Belgische fotografe Katrijn Van Giel. Daaraan valt weinig te ontkennen wanneer men beiden naast elkaar legt.
Wat Tuymans echter wel ontkent, is dat hij door het maken van het schilderij inbreuk heeft gemaakt op de auteursrechten van Van Giel.

Op 19 november 2013 is door het Amsterdamse Hof uitspraak gedaan in het Hoger Beroep inzake de hyperlinkkwestie tussen GeenStijl en Playboy. Al eerder hield ik u hierover op de hoogte.

De feiten; kort

GeenStijl plaatste een link naar Imageshack, een Australische website waar bestanden tussen gebruikers gedeeld kunnen worden. De link verwees naar een bestand met daarin de uitgelekte naaktfoto’s van Britt Dekker voor het kerstnummer van Playboy.
De vraag die in het geding was is of het plaatsen van een hyperlink een auteursrechtinbreuk oplevert, en of deze specifieke manier van linken van invloed is op de beoordeling van de rechtmatigheid van de gebruikte link.

In navolging van de uitspraak in kort geding van 5 juni 2012 is recent het vonnis in hoger beroep op het kort geding van 18 december 2012 gepubliceerd op rechtspraak.nl.
De uitspraak is hoger beroep is hier te vinden: uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:GHAMS:2012:4045.

Medio september vorig jaar berichtte ik over de kwestie inzake Playboy – GeenStijl, waarbij GeenStijl een nieuwsbericht op haar website had geplaatst met daarbij een hyperlink naar de uitgelekte Playboy reportage van Britt Dekker. Op 7 oktober 2013 vond de hoger beroepzitting bij het Amsterdamse Hof plaats waarbij de discussie over de toelaatbaarheid van de door GeenStijl geplaatste hyperlinks werd vervolgd.

In september 2012 oordeelde de Amsterdamse rechtbank namelijk dat het plaatsen van de hyperlink op de website van GeenStijl aangemerkt kon worden als een auteursrechtinbreuk.

Of het geldende auteursrecht nog beantwoordt aan de wensen vanuit de praktijk is een vraag die velen bezighoudt.

‘Een rijk geïllustreerd aan voetballer Johan Cruijff gewijd fotoboek’ is de inzet van een geschil tussen Johan Cruijff en uitgeverij Tirion dat origineel dateert uit 2003. Kort samengevat bracht Tirion een boek met een fotobiografie van Cruijff op de markt. Cruijff vindt dat Tirion hiervoor toestemming had moeten vragen op grond van zijn portretrecht (art. 21 Auteurswet) en zijn privacyrecht (art. 8 EVRM). Tirion heeft Cruijff aangeboden hem een vergoeding te betalen voor het gebruik van de foto’s waarop hij is afgebeeld. Deze vergoeding heeft Cruijff echter afgewezen.

Wordt de hyperlinke soep niet zo heet gegeten als zij was opgediend? We zullen de antwoorden op de prejudiciële vragen van de Zweedse rechter hiervoor moeten afwachten.

De uitspraak van de Nederlandse rechter inzake Playboy-GeenStijl waar werd uitgemaakt dat het plaatsen van een hyperlink naar de Playboy-foto’s van Britt Dekker op de website van GeenStijl aangemerkt kon worden als een auteursrechtinbreuk, krijgt een Europees vervolg.

Over de reikwijdte van het auteursrecht op het internet bestaat al lange tijd discussie. In (recente) rechtspraak over dit onderwerp is onder meer bepaald dat het plaatsen van een hyperlink naar inbreukmakende content op een andere website niet gezien kan worden als een openbaarmaking in de zin van de auteurswet, en dus geen auteursrechtinbreuk kan opleveren.[1]
In 2010 bepaalde het Hof in Den Haag in de uitspraak tussen FTD en Eyeworks dat FTD als aanbieder van de vindplaatsen van illegaal te downloaden films wel degelijk aangesproken kon worden wegens het ‘onrechtmatig en systematisch faciliteren’ van auteursrechtinbreuken. Hier was volgens de rechter geen sprake van een auteursrechtinbreuk sec, maar het faciliteren van inbreuken was ten opzichte van de rechthebbende wel onrechtmatig.[2]

Met de opkomst van social media als Facebook en Twitter heeft het delen van afbeeldingen een enorme vlucht genomen. Gebruikers kunnen op eenvoudige wijze foto’s of afbeeldingen uploaden via een achterliggende fotodienst, waaronder bijvoorbeeld TwitPic, Lockerz of Flickr. Dat deze ongelimiteerde mogelijkheid tot het openbaar maken van afbeeldingen tegen de borst kan stoten van de originele auteursrechthebbende, bleek al eerder. Fotograaf Morel postte foto’s van de aardbeving in Haïti op zijn persoonlijke twitteraccount. Morel was echter niet gecharmeerd toen de Franse Fotodienst AFP gebruik maakte van zijn foto’s en hiermee geld verdiende. AFP beriep zich hier op de algemene voorwaarden van fotodienst TwitPic waarin is bepaald dat derden automatisch een licentie op de door gebruikers geplaatste foto’s wordt verleend.[1]

De scheidslijn tussen het gebruik van andermans werk als inspiratiebron of het repliceren van dat werk, is niet altijd makkelijk te trekken maar uiteraard van groot belang voor de vraag of er sprake is van inbreuk op de auteursrechten of juist niet.
De vraag leidde onlangs bij Britse auteursrechtdeskundigen tot verdeeldheid.