Mode▼

Saul Leiter (1923-2013) hoort tot de zeldzame grote fotografen wier werk pas in hun laatste levensjaren in de openbaarheid kwam. Hij hoort daarnaast ook tot de pioniers van de kleurenfotografie. In 2006 – hij was toen al over de 80 – publiceerde Steidl het opzienbarende fotoboek 'Saul Leiter Early Color'. Het bevat een prachtige verzameling kleurenfoto's die Leiter sinds begin jaren vijftig maakte op de straten van zijn woonplaats New York. Vaak naar abstractie neigende foto's van voorbijgangers, stukjes stad, bijzondere details.
Dat hij na zijn dood ook een groot aantal naakten in zwart-wit had nagelaten, was enkel bij intimi bekend. Het nu door Steidl uitgegeven boek 'In My Room' bevat een keuze uit zo'n 3000 foto's die door Leiter zelf afgedrukt werden. En net zoals destijds 'Early Color' biedt ook dit, op het zelfde formaat uitgebrachte boek een verrassende verzameling. Leiter blijkt een nog interessanter fotograaf dan we al wisten.

Frank’s praktijk bestaat uit het maken portretten, van gewone mensen, van BN-ers en uit modefotografie. Het grootste deel van zijn tijd geeft hij echter workshops modelfotografie, in de studio in Emmeloord, maar ook op spannende locaties in binnen en buitenland. Kastelen, musea en leegstaande industriële gebouwen vormen dan vaak de omgeving. In zijn fotografie en bij workshops legt hij een eigen stijl en opvatting aan de dag met een verrassende creativiteit. Spontane invallen gaat hij ook niet uit de weg.

De Duitse uitgever/drukker Steidl behoort al vele jaren tot de meest productieve als het om fotoboeken gaat. Het zou me zelfs niet verbazen als hij nummer 1 was op het lijstje internationale fotoboekenuitgevers. Elke keer als er een nieuwe catalogus uitkomt – voor menigeen op zichzelf al verzamelwaardig – verbaast het me weer hoeveel nieuwe titels er bij komen. Voor een deel is dat overigens te danken aan diverse partijen – van uitgevers tot musea – waarmee Steidl samenwerkt. Bovendien verhuizen diverse titels al snel naar de afdeling 'previously announced', waar ze vervolgens niet zelden een tijdje blijven staan.

Voor deze aflevering heb ik gekozen voor twee totaal verschillende fotoboeken die Steidl recentelijk op de markt bracht. Het eerste betreft een zeer omvangrijk naslagwerk: 'The Japanese Photobook 1912-1990', samengesteld door Kaneko Ryuichi en Manfred Heiting. Zoals de titel al aangeeft komen hierin alleen Japanse fotoboeken aan de orde die gepubliceerd werden in de periode 1912-1990. Daarbij zijn inbegrepen boeken over Japan die elders werden uitgeven, bijvoorbeeld in Duitsland.

John Szarkowski leidde meer dan dertig jaar lang het 'Department of Photography' van het Museum of Modern Art in New York, het eerste museum ter wereld met zo'n fotografie-afdeling, opgericht in 1940. Hij is de auteur van diverse belangrijke boeken, waaronder The Photographer's Eye en het vierdelige The Work of Atget (samen met Maria Morris Hambourg) en stelde verschillende spraakmakende tentoonstellingen samen. Een van de meest invloedrijke was de tentoonstelling die hij in 1967 in het MoMA organiseerde onder de titel 'New Documents'.

In deze expositie bracht Szarkowski drie Amerikaanse fotografen samen die op dat moment nog niet zo bekend waren maar inmiddels tot de grote namen van de internationale fotografie worden gerekend: Diane Arbus (1923-1971), Garry Winogrand (1928-1984) en Lee Friedlander (1934). (Laatstgenoemde, de enige van het drietal die nog leeft, timmert als tachtiger overigens nog steeds flink aan de weg). De drie werden gepresenteerd als belangrijke vertegenwoordigers van een nieuwe generatie documentaire fotografen.

Bij het woord 'Afrika' denken veel mensen op de eerste plaats aan oorlog, economische malaise, vluchtelingen, aids, dictators, hongersnood en andere ellende. Uiteraard is dat niet voor niets, maar het immense continent bezit ook positieve, vaak minder bekende kanten. Denk alleen al aan muziek. Maar ook op het gebied van de mode gebeuren er fantastische en verrassende dingen, zo laat Per-Anders Pettersson zien in zijn interessante fotoboek African Catwalk.

Pettersson (1967) is een van oorsprong Zweedse fotograaf die al jaren opereert vanuit Zuid-Afrika en als fotojournalist heel wat oorlogen en ander wereldnieuws heeft verslagen. Sinds 2009 is hij daarnaast gefascineerd geraakt door mode in Afrika. De afgelopen jaren heeft hij meer dan veertig Fashion Weeks bezocht in 16 Afrikaanse landen. Het nu door Kehrer gepubliceerde boek geeft een sterke selectie van de foto's die hij daar maakte.

Ooit heeft de onlangs overleden Harry Bakkers uit Eindhoven mij verteld: 'Een foto moet er "nieuw" uitzien.' Dat heb ik in mij opgeslagen, evenals de uitspraken van een oude leermeester en publieksfotograaf, Piet Politiek. Destijds berucht in de fotovakhandel: 'Wanneer je een ei op honderd verschillende manieren kunt fotograferen kun je alles fotograferen' en: 'Je wordt specialist door je investering.' Waaraan ik zelf toevoeg: 'Je moet een goed gevoel krijgen bij je onderwerp en er zo mogelijk diep in duiken. Zelfs al werk je voor een ingenieursbureau, een kussenfabrikant of een schoolboekenuitgever.'

Van Geluwe •

'Ik ben begonnen in een oude champignonkwekerij', vertelt Karel Waignein (1959°). 'Het was er zo koud en vochtig... De schimmel stond op mijn soft-boxen. Nu zit ik met mijn studio en kantoor in dit nette bedrijvencomplex, maar ik pin me hier niet vast. Ik ben niet afhankelijk van de bedrijven rondom mij. Ik werk overal. Mijn studio is ter plaatse snel opgebouwd. Momenteel ben ik op zoek naar een ander onderkomen, wel ergens in de buurt, want hier in de grensstreek liggen mijn roots. Om heel precies te zijn ben ik Van Geluwe, maar dat zeg ik niet meer hardop. Die naam is besmeurd sinds de 'relatietje-zo-bisschop' met dezelfde naam.' (Lacht)

Vagebond •

Lege gangpaden en babbels •

De beurs had nog gered kunnen worden. Met een militaire oefening in de gangpaden, dat leek nog wel het meest zinvolle en nog veilig ook: publiek kon onmogelijk door een granaat worden getroffen.

Wat wel bleef waren de soms saillante verkoopargumenten. Een wel zeer merkwaardige kwam van de man de flitsers verkocht met het aanzien van langwerpige koektrommels. Paar knullige kleppen er op. "De flitsers zijn rechthoekig. Omdat de sluiter van een camera ook rechthoekig is maak je met een rechthoekige reflector een bijzonder efficiënt gebruik van je flitsvermogen en dus van het rendement. Je verdeelt hiermee het licht over het gehele beeld. Een ronde reflector doet dit niet, daar gaat veel licht verloren. " Ik vertelde hem dus dat wij niet tot zaken konden komen: "Jammer, ik heb een Rolleiflex en dat beeld is vierkant..." Er is zo hier en daar nog steeds niets veranderd in dozenschuifland...

Scott Kelby hoofdspreker

Een van de meest markante personen uit de wereld van de fotografie is wellicht Scott Kelby. Scott is ook een van de moeilijkst benaderbare personen. Vandaar dat het zeer bijzonder is om hem wee te mogen verwelkomen.

Velen kennen Kelby als Photoshop en Lightroom expert, hij stond aan de wieg van de ontwikkeling van trainingen, heeft meer dan vijftig boeken op zijn naam staan, geeft zo'n zestig tot zeventig seminars en lezingen per jaar en maakt zich ook zichtbaar met podcasts en andere publicaties. Zijn boeken zijn vertaald in tientallen verschillende talen, waaronder Chinees, Russisch, Spaans, Koreaans, Pools, Taiwanees, Frans, Duits, Italiaans, Japans, Nederlands, Zweeds, Turks en Portugees, om er maar een paar te noemen.

Hoe het is begonnen •

Scott is een zeer vriendelijke en ook heldere prater. Het plezier in wat hij doet straalt van hem af. Ik vraag hem hoe het allemaal zo is gekomen. Hij haalt even adem en begint dan.

In de zaal waar de persconferentie plaatsvond en waar tientallen fotografen, journalisten en museummedewerkers hun hals rekten om een glimp en enkele woorden van de klassieke experimentele meester op te vangen, zijn de wanden bedekt met metershoge afdrukken van contactsheets, voorzien van kaders, strepen en krachtige doorhalingen.
Ter decoratie van de persconferentie, dacht ik eerst. Om ons, de jongere generatie, te laten zien hoe dat vroeger ging, in dat tijdperk vóór de digitale fotografie: om niet meteen alles af te drukken, kiest de fotograaf op de contactsheets de beste opnamen.

Een Canadese berghut •

In een rommelwinkeltje in de Jordaan zag ik een foto van een jongen met afro-kapsel, en een keurig jasje met dubbele rij knopen. Leuke foto, in zwart-wit, genomen daar in de buurt bij de Lauriergracht, op de hoek van een straatje vol met geparkeerde auto’s langs het smalle trottoir. Aan die auto’s zie je dat het een foto van jaren geleden is, en eigenlijk ook wel aan de wat verlegen kijkende jongeman, in wie je de heel jonge en toen nog onbekende Michael Jackson kunt herkennen.